Peter Longerich „Hitler. Biografia”, przekład Michał Antkowiak, Prószyński i S-ka 2017, 1296 str.

Wszystkie przywołane na wstępie dzieła tworzą wspólnie pełny, na ile to możliwe, portret człowieka będącego wcieleniem zła. Piszę: na ile to możliwe, bo choć Peter Longerich opiera się na najnowszych badaniach i wciąż odkrywanych nowych źródłach, sam podkreśla, że materiał dostępny badaczom jest dalece niekompletny i zapewne taki już pozostanie.

Longerich, choć określa bohatera swej pracy mianem „człowieka, który był nikim”, koncentruje się na roli, jaką w procesie kształtowania się i funkcjonowania zbrodniczego reżimu odegrała osobowość jego przywódcy. Skupia się więc na jego osobistej odpowiedzialności, nie unikając jednak opisu jej współbrzmienia z panującymi wówczas w Niemczech warunkami i nastrojami.

„Krok po kroku Hitler zapewnił sobie olbrzymią swobodę działania, a w niektórych sferach polityki wręcz autonomię. Mógł decydować o wojnie i pokoju; zgodnie z własnymi zapatrywaniami ustalał fundamenty nowego uporządkowania kontynentu europejskiego; kierując się względami rasowymi podejmował decyzje o ludobójstwie i innych masowych morderstwach” – pisze Longerich.

Skądinąd rzecz biorąc, ciekawe byłoby prześledzenie jego wizji tej postaci na przykład w kontekście koncepcji filozofa historii Thomasa Carlyle, twórcy teorii o wyjątkowej roli, jaką pełnią w historii wybitne (na różne sposoby…) jednostki. Ale to zadanie dla profesjonalnych historyków, czy wręcz historiozofów.

Szczególnie interesująca w interpretacji Longericha wydaje się uwaga o roli, jaką osobowość Hitlera odegrała (na szczęście) w klęsce III Rzeszy. Jego doktrynerstwo. „Podczas wojny nie udało mu się, gdy podążał za wzajemnie sprzecznymi celami polityki okupacyjnej i sojuszowej, wypracować takiej koncepcji, która pozwoliłaby mu uruchomić zasoby podbitych terenów dla swoich potrzeb wojennych” – pisze autor tej pracy.

Nie udało mu się. A wystarczyłoby potraktować poważnie generała Własowa i jemu podobnych. Powtórzmy raz jeszcze: na szczęście.

Peter Longerich „Hitler. Biografia”, przekład Michał Antkowiak, Prószyński i S-ka 2017, 1296 str.

WIDEO: Uważaj, co kładziesz pod choinką! Niechciane prezenty świąteczne

Źródło: Agencja TVN