Przystąpienie do NATO wymusiło na nas unowocześnienie armii

Niemal ćwierćmilionowa, słabo wyszkolona i dysponująca rozlatującym się postsowieckim sprzętem – taki był obraz polskiej armii po upadku komunizmu. Zapoczątkowane w latach 90. zmiany na dobre przyspieszyły po 12 marca 1999 roku. Wejście Polski do NATO nie tylko zmieniło układ geopolityczny na świecie i polską pozycję obronną. Doprowadziło do radykalnej przebudowy naszych sił zbrojnych oraz wielu zmian doktrynalnych. Zmieniły się struktura organizacyjna, uzbrojenie, sprzęt wojskowy, sposoby szkolenia i doktryny.

Liczbę stanowisk wojskowych zredukowano z 226 tysięcy w 1999 r. do obecnie ok. 100 tysięcy w służbie czynnej i 515 tys. żołnierzy w rezerwie.

Przez 15 lat zmodernizowano sprzęt wojskowy. W ewidencji w końcu 2000 r. mieliśmy prawie 1700 czołgów, ponad 1400 bojowych wozów, ponad 100 śmigłowców, 270 samolotów i 29 okrętów. Obecnie mamy 1063 czołgi, 3110 bojowych wozów opancerzonych, 263 śmigłowce, 475 samolotów i 83 okręty.

Znacznie wzrosło zainteresowanie służbą wojskową u kobiet. W momencie wstępowania do NATO w siłach zbrojnych służyło 238 kobiet, w tym głównie na stanowiskach zabezpieczających: logistyków i sztabowców. Pod koniec ubiegłego roku w służbie czynnej było już 2,7 tys, kobiet, co trzecia w stopniu oficerskim. W dodatku w akademiach i szkołach wojskowych uczyło się ponad 400 pań.

W maju 2000 r. przyjęta została „Strategia obronności Rzeczypospolitej Polskiej”. Struktura układu obronnego kraju została powiązana w niektórych punktach z siłami zbrojnymi NATO. W przypadku zagrożenia system obronny Polski miał być wzmocniony siłami i środkami państw sojuszniczych. Z kolei polskie wojsko miało być wykorzystane do wsparcia państwa NATO zagrożonego agresją.

W lipcu 2003 r. przyjęto „Strategię bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej”. Katalogowała ona zadania całego systemu obronnego państwa w kontekście zmian w sytuacji na świecie po zamachach terrorystycznych z 11 września 2001 r.

Za zasadnicze zadania systemu obronnego uznano: przeciwdziałanie polityczno- -militarnym zagrożeniom bezpieczeństwa kraju, obronę terytorium Polski przed ewentualną agresją, ochronę organów państwowych i instytucji publicznych, a także ochronę ludności i umożliwienie jej przetrwania w sytuacji kryzysu lub konfliktu zbrojnego.

W 2005 r. ukończono organizację Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych RP, które powstało dla potrzeb dowodzenia wojskami w działaniach połączonych na terenie kraju i za granicą.

W 2007 r. powstał nowy rodzaj sił zbrojnych – Wojska Specjalne. Pod wspólne dowództwo przeszły wówczas m.in. GROM, Formoza i 1. Pułk Specjalny z Lublińca. W tym samym roku powstał Inspektorat Wsparcia SZ RP, który przejmował administrację wojskową i sprawy obrony terytorialnej po zlikwidowanych okręgach wojskowych.

W listopadzie 2007 r. przyjęto „Strategię bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej”, która dzieliła system bezpieczeństwa na podsystem kierowania i podsystemy wykonawcze, w tym podsystem obrony narodowej.

W lipcu 2009 r. przyjęto „Strategię obronności Rzeczypospolitej Polskiej”, czyli strategię sektorową do „Strategii” z 2007 r. Zastąpiła tym samym doktrynę z 2000 r. Od 2009 r. rozpoczęto profesjonalizację wojska, zakończoną w 2011 r.

W 2010 r. ujawniono tak zwane plany ewentualnościowe NATO. W planie dotyczącym Polski zapisano, że w sytuacji zagrożenia terytorium kraju polskie jednostki będą wzmocnione zgrupowaniami operacyjnymi odpowiadającymi sile pięciu dywizji. W sytuacjach kryzysowych przewidziano wykorzystanie Sił Odpowiedzi NATO.

Na początku 2014 r. weszła w życie reforma dowodzenia. Minister obrony narodowej Tomasz Siemoniak nazwał ją jednym z kamieni milowych naszej obronności. Poprzednie to przyjęcie w 2001 r. zasady, że 1,95 proc. PKB przeznaczane jest na obronność oraz zawieszenie poboru w 2010 r.

Celami reformy systemu dowodzenia i kierowania armią jest konsolidacja systemu dowodzenia, zmniejszenie liczby centralnych dowództw oraz wprowadzenie takich samych struktur w czasie pokoju i wojny. W miejsce czterech odrębnych dowództw rodzajów sił zbrojnych powstały dwa dowództwa połączone. Pierwsze to Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych, odpowiedzialne za przygotowanie armii do działań i jej funkcjonowanie w czasie pokoju. Drugie – Dowództwo Operacyjne RSZ dowodzące wojskami wydzielonymi do misji zagranicznych i przejmujące dowodzenie w czasie kryzysu lub wojny.

Dowództwa poszczególnych rodzajów sił zbrojnych przekształcono w sześć inspektoratów: Wojsk Lądowych, Marynarki Wojennej, Sił Powietrznych, Wojsk Specjalnych, Rodzajów Wojsk i Szkolenia. Zmieniła się też funkcja Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, który stał się organem doradczym i planistycznym.

Wraz z reformą dowodzenia, MON zaplanowało rekordowo wysokie wydatki na wojsko. W 2014 r. budżet resortu wyniesie 32 mld zł. Połowa tej kwoty to wydatki stałe, których nie można zmniejszać – jak pensje i emerytury.

Na modernizację MON wyda 8,17 mld zł, w tym 3,5 mld zł na czternaście programów strategicznych. Wiosną ma zostać rozstrzygnięty najważniejszy przetarg – na 70 śmigłowców wsparcia bojowego. Na obronę przeciwlotniczą MON przeznaczył 150 mln zł. Zakupy obejmą dwie stacje radiolokacyjne Soła oraz rakiety przeciwlotnicze Grom.

W budżecie znalazła się pozycja w wysokości 240 mln zł na zakup samolotu szkolno- -treningowego. Kilka tygodni temu ogłoszono, że MON zdecydował się na M-346 Master włoskiego konsorcjum Alenia Aermacchi. W tym roku MON wyda też ok. 850 mln zł na Marynarkę Wojenną. Część zostanie zainwestowana w przebudowę powstającej od 2001 r. korwety „Gawron” na patrolowiec „Ślązak”. Wojsko planuje też rozpoczęcie budowy dwóch niszczycieli min oraz zakup rakiet obrony wybrzeża NSM.