Rady Seniorów ambasadorami interesów starszych ludzi

Nie wszystkie sprawy dotyczące osób starszych udaje się załatwić na poziomie lokalnym. Niektóre, takie jak: ochrona zdrowia, pomoc społeczna, wsparcie dla osób niedołężnych, polityka lekowa, systemowe rozwiązania dotyczące mieszkalnictwa, wymagają lobbowania w urzędach centralnych, ministerstwach i w parlamencie.

Przedstawiciele Rad Seniorów uznali, że to oni powinni być ambasadorami interesów osób starszych. Aby połączyć siły, wybrać swoją reprezentację i podjąć najpilniejsze działania, 25 kwietnia zorganizowali I Ogólnopolski Kongres Rad Seniorów. Do Krakowa przyjechało blisko 200 osób z całej Polski. Rangę kongresu podkreślił udział przedstawicieli prezydenta RP, rządu, posłów oraz marszałka Małopolski i prezydenta Krakowa.

Nowelizacja do nowelizacji

Od ponad dwóch lat tworzenie rad seniorów jako ciał konsultacyjno-doradczych umożliwia znowelizowana ustawa o samorządzie gminnym. Spośród 2500 gmin w Polsce do tej pory z możliwości skorzystało ponad 140. W Małopolsce na 182 gminy - 16.

Czy to dużo? M.in. odpowiedzi na to pytanie poszukiwali autorzy raportu, który powstał z inicjatywy Małopolskiej Rady Polityki Senioralnej pt. „Gminne Rady Seniorów w Małopolsce” opublikowanego w kwietniu br. Badanie wykazało, że 90 proc. małopolskich gmin nie powołało i nie było w trakcie powoływania gminnej rady seniorów. W tej grupie 57 proc. gmin w ogóle nie było zainteresowanych istnieniem takiego ciała.

Jako powód gminy wskazywały najczęściej: brak chęci współpracy w tym zakresie ze strony społeczności lokalnej (47 proc.), brak potrzeby istnienia takiego organu w mieście/gminie (32 proc.), brak niezbędnej wiedzy wśród członków jednostki samorządowej (11 proc.). 9 proc. gmin odpowiedziało, że sami seniorzy nie wykazują zainteresowania lub odwrotnie - ich wpływ na funkcjonowanie samorządu jest już duży (poprzez Polski Związek Emerytów i Rencistów oraz UTW, które współpracują z samorządem, zróżnicowany wiek radnych też zabezpiecza potrzeby seniorów).

Troska o większą reprezentację seniorów działających przy samorządach lokalnych spowodowała, że posłanka Małgorzata Zwiercan, przewodnicząca sejmowej Komisji Polityki Senioralnej, przygotowała projekt nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym (obecnie opiniowany), która w miejsce możliwości powołania przez Radę Gminy rady seniorów wprowadzałaby taki obowiązek. Ta deklaracja złożona podczas krakowskiego kongresu okazała się zbieżna z oczekiwaniami jego uczestników.

I Ogólnopolski Kongres Rad Seniorów przyjął przez aklamację kilka uchwał, z których pierwsza proponuje zmiany w ustawie o samorządzie gminnym. Najważniejsza z nich dotyczy obligatoryjności powołania rady seniorów w gminach, w których osoby starsze stanowią ponad 20 proc. mieszkańców. Na gminie spoczywałby też obowiązek udostępnienia radzie seniorów pomieszczenia i zabezpieczenia środków finansowych (kwestie finansowe postrzegane są przez członków rad seniorów jako największa bariera ich działania).

Entuzjazm co do podejmowania zmian ustawowych próbowała studzić mecenas Wiesława Borczyk, doskonale znająca krytykowaną ustawę i mocno związana ze środowiskami seniorskimi. Aby znalazły się fundusze, choćby na taki wyjazd, jak do Krakowa na kongres, pomieszczenie, telefon i komputer, wystarczy zmienić statut rady seniorów. A zapis o obligatoryjności tworzenia rad seniorów nie wystarczy, jeśli w konkretnej gminie nie będzie chętnych, aby się w nią zaangażować.

Kreatorzy polityki

I Ogólnopolski Kongres Rad Seniorów nie jest pierwszą inicjatywą dążącą do skonsolidowania działających w nich osób starszych. 21 sierpnia 2015 r., także w Krakowie, utworzono Ogólnopolskie Porozumienie o Współpracy Rad Seniorów (OPoWRS). Zawiązali je przedstawiciele sześciu miast. 25 kwietnia br. do porozumienia przystąpili reprezentanci 30 miast i gmin. Wybrano Zarząd OPoWRS. Przez najbliższą 2-letnią kadencję będzie mu przewodniczyć Barbara Szafraniec z Krakowa.

Kwietniowy kongres odbywał się pod hasłem „Seniorzy szansą rozwoju społecznego - rola gminnych rad seniorów”. W wystąpieniach uczestników podkreślano konieczność zmiany świadomości wszystkich grup wiekowych jakoby seniorzy byli ciężarem dla społeczeństwa. To pełnoprawni obywatele, którzy przez długie lata ciężko pracowali, utrzymując młodsze pokolenia. Dziś płacą podatki i mogą być siłą napędową gospodarki. Nie tylko oczekują, ale i sami proponują programy, które respektują podstawowe prawa do egzystencji i wyboru stylu życia osób starszych.

I Ogólnopolski Kongres Rad Seniorów podjął kilka uchwał zmierzających do kształtowania polityki senioralnej w całym kraju. Oprócz postulatu nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym, kongres zwrócił się do rządu i Sejmu RP o powołanie rzecznika osób starszych.

Apelowano o przygotowanie ustawy o mieszkalnictwie dla osób starszych, w tym mieszkań w domach pogodnej jesieni, domach seniorów oraz o uwzględnienie w ustawie ochrony osób starszych przed patologią wykwaterowań. Upomniano się o najbardziej bezradnych, niedołężnych ludzi starych. Elementem polityki senioralnej powinna być ustawa pielęgnacyjna. Jako wzór przedstawiano rozwiązania niemieckie.

Dokładnie takie same cele przyświecały powołaniu Obywatelskiego Parlamentu Seniorów, którego I sesja odbyła się 1 października 2015 r. Parlament oparty jest na czterech fundamentach: ruchu Uniwersytetów Trzeciego Wieku, Polskim Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów, radach seniorów oraz Koalicji na rzecz Niesamodzielnych. Z racji powiązania z Kancelarią Sejmu obywatelska reprezentacja seniorów musiała zwolnić działania z powodu wyborów parlamentarnych, wyłaniania nowych partnerów po stronie rządu i parlamentu. Cały czas jednak działa, przygotowując podstawy prawne do stabilnego funkcjonowania w kolejnych kadencjach. Krakowski kongres nie odniósł się do relacji między tymi bytami - czy to będzie współpraca czy konkurencja?

Mimo niechlubnego incydentu związanego z głosowaniem na dwie ręce w Sejmie, uczestnicy kongresu z wielką atencją kierowali swoje postulaty do Małgorzaty Zwiercan, bowiem to Komisja Polityki Senioralnej jest źródłem inicjatyw ustawodawczych dotyczących wszystkich aspektów życia osób starszych. Czy te zabiegi na coś się zdadzą? Klub Kukiz’15 zapowiedział odwołanie M. Zwiercan z funkcji przewodniczącej komisji. Niewykluczone, że jej następczynią będzie Agnieszka Ścigaj, posłanka Kukiz’15 z okręgu krakowskiego.

Aktywni seniorzy są gotowi do partnerskiego kształtowania polityki senioralnej w kraju. Sami jednak niewiele zrobią.

">