Śmiertelnie prosta recepta

Zbigniew Bartuś: KWADRATURA KULI

Rozumiem. Urodziłem się 20 lat po II wojnie i była ona dla mnie abstrakcją. Od stanu wojennego minęło 31 lat – przy obecnym pędzie świata są to lata świetlne. Pojmuję zatem owo "w d...”, a mimo to płaczę nad marną wiedzą młodych o świeżej historii. A najbardziej nad brakiem dziejowej refleksji. Bez niej człowiek łatwo ulega manipulacji i bywa groźny: może czynić rzeczy dawno już uznane za Wielkie Błędy Ludzkości. I popełniać zbrodnie po stokroć potępione.

Na dniach wyjdzie książka z podtytułem: "Od prostych recept do ostatecznego rozwiązania”, kilkanaście wstrząsających tekstów o ludobójstwach w XX wieku. We wstępie prof. Andrzej Zoll przypomina, że po Auschwitz ludzie nie przestali się masowo mordować. Robią to każdego dnia. Książka brutalnie dowodzi, że mechanizm zbrodni jest zawsze taki sam. Zaczyna się od podziału na Nas i Onych, wskazania Onych jako winnych i rozniecania nienawiści wobec nich. Potem jest recepta: trzeba się Onych pozbyć. Zawsze znajdzie się jakieś (czasem ostateczne) rozwiązanie – i Edek, nieśmiertelny bohater Mrożka, który wcieli je w życie. Pardon: w śmierć. Wcześniej jednak pod hasłem zaprowadzenia nowego/starego porządku, "prawdziwej” wolności (sprawiedliwości?) maniak Artur każe Edkowi podnieść rękę na człowieka.

W stanie wojennym oparty na klasowym podziale i nienawiści system próbował stawić tamę fali wolności i godności. Jeśli ktoś dzisiaj nawiązuje do tamtych czasów, głosząc nowe podziały, szerząc nienawiść i podsuwając nam proste recepty, najwyraźniej nie zrozumiał lekcji. Dziejowej, ale zdecydowanie aktualnej.