Storczyki z... amfibią

Fot. Anna Kaczmarz

Rośliny Krakowa

Za przykład mogą tu służyć rośliny wodne i nadbrzeżne, porastające glinianki czy stawy. - Dawniej mieliśmy w Krakowie - zwłaszcza w prawobrzeżnej jego części - mnóstwo glinianek (np. w Płaszowie, na Rybitwach, w Łagiewnikach czy Ludwinowie). Obecnie większość z nich nie istnieje, ale powstały inne - jak choćby zalew Bagry. Można tam znaleźć co najmniej sto gatunków roślin wodnych, np. trzciny, pałki wodne czy sitowie - opowiada Janusz Guzik, od 50 lat związany z krakowskim Instytutem Botaniki Polskiej Akademii Nauk.

Miłośników przyrody na pewno zainteresuje staw na Dąbiu, gdzie zachowało się już chyba jedyne w Krakowie stanowisko grążela żółtego. Warto też odwiedzić Bagier - mało znany staw w Ludwinowie, który porastają ciekawe, rzadkie rośliny: przęstka pospolita i pływacz zwyczajny czy też osobliwy rdest ziemnowodny. - To niezwykła roślina. Jej nazwa łacińska brzmi "polygonum amphibium" i faktycznie rdest ziemnowodny można przyrównać do amfibii, bo jest on w stanie rosnąć i w wodzie, i na lądzie - objaśnia przyrodnik.

Natomiast nad Wisłą i jej największymi dopływami zachowały się jeszcze resztki lasów łęgowych, w których można spotkać nasze rodzime topole: osikę oraz topolę białą i czarną. - Topole nadwiślańskie to okazałe drzewa o pięknym pokroju, które nie mają wiele wspólnego z kruchymi topolami uprawnymi, sadzonymi dawniej w mieście - zauważa Janusz Guzik. Dodaje, że nad brzegami krakowskich rzek rosną też olchy oraz nadrzeczne łęgi i wikliny wierzbowe. A ciekawostką są tam... nasze rodzime liany:. chmiel, psianka słodkogórz czy wyżpin jagodowy. - Te liany są charakterystyczne dla lasów łęgowych. Tworzą tzw. zbiorowiska welonowe - pokrywają np. wikliny nadrzeczne "płaszczem" przypominającym welon - tłumaczy Janusz Guzik.

Szerokie dno doliny Wisły zajmują m.in. różnego rodzaju łąki - tu najwyraźniej widać niekorzystne zmiany, wynikające z działalności człowieka (obniżenie poziomu wód gruntowych, wysychanie). Dlatego najwilgotniejsze i najbogatsze pod względem florystycznym łąki obecnie - niestety - zanikają. - Zachowały się jeszcze ich fragmenty w okolicach Kostrza, Pychowic, Branic i Bieżanowa. Te łąki najpiękniej wyglądają latem. Masowo kwitną tam: kosaciec syberyjski, mieczyk dachówkowaty, goryczka wąskolistna czy goździk pyszny - wymienia Janusz Guzik. Zdradza, że na wilgotnych łąkach spotkać też można wiele gatunków storczyków - to kukułki, kruszczyki, a także np. podkolan biały i bardzo rzadki lipiennik Loesela.

Z kolei na odlesionych wzgórzach wapiennych (to np. Skały Twardowskiego, Krzemionki, wzgórza w Pychowicach, Kostrzu i Tyńcu) zachowały się ciepłolubne łąki i murawy, gdzie podziwiać można np. pięciornika piaskowego, sasankę łąkową czy dziewięćsiła bezłodygowego. Z kolei miejsca skaliste upodobały sobie m.in.: czosnek skalny, rojownik pospolity i rozchodniki. - Są to rośliny, które muszą sobie radzić z małą ilością wody - podobnie jak rośliny naskalne, występujące w siedliskach, z których większość została stworzona przez człowieka w wyniku wydobywania kamienia wapiennego - wyjaśnia przyrodnik.
Dawne kamieniołomy i wyrobiska zostały wtórnie zasiedlone głównie przez paprocie, takie jak np. zanokcica murowa i skalna, zachyłka Roberta czy paprotnica krucha. - Te rośliny potrafią świetnie poradzić sobie w trudnych warunkach. Rosną w szczelinach skalnych, wykorzystując fakt, że w tych szczelinach zawsze jest trochę humusu i dłużej utrzymuje się wilgoć - tłumaczy Janusz Guzik.

(PSZ)