Vita - znaczy życie cz. III

Dobre źródła choliny to: żółtka jaj, drożdże, produkty zbożowe z pełnego ziarna (np. płatki owsiane, otręby pszenne), szpinak, pomidory, ziemniaki, ryż, kapusta, groch, fasola, soja, mięso wieprzowe, wątroba, ryby, sałata

Odżywianie

Witamina B3, czyli niacyna, to wspólna nazwa na określenie dwóch związków: kwasu nikotynowego i amidu tego kwasu. Często nazywa się ją też witaminą PP, gdyż ma m.in. działanie przeciwpelagryczne. Znaczny niedobór tej witaminy wywołuje chorobę zwaną pelagrą (dość powszechną w okresie międzywojennym, dziś - ze względu na większe zróżnicowanie pożywienia - rzadko występującą), która objawia się zmianami skórnymi na odsłoniętych częściach ciała, biegunką, zapaleniem jamy ustnej oraz zaburzeniami ośrodkowego układu nerwowego, np. otępieniem.

Niacyna wchodzi w skład koenzymów biorących udział w przemianie węglowodanów, białek, tłuszczów, w syntezie erytrocytów, hormonów (m.in. insuliny), utrzymując prawidłowy poziom glukozy we krwi. Jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i trawiennego oraz do wytwarzania hormonów płciowych. Dobrze wpływa na trawienie tłuszczów, zwiększa stężenie dobrego cholesterolu (HDL), a zmniejsza stężenie złego (LDL). Bierze udział w detoksykacji organizmu, m.in. obniża działanie toksyczne niektórych leków. Jest także konieczna do utrzymania zdrowej, bogatej w kolagen skóry (reguluje jej wilgotność). Jest lekiem pomocnym przy zaburzeniach krążenia obwodowego, migrenach, odmrożeniach, a także zawrotach głowy i dzwonieniu w uszach. Stosuje się ją też w leczeniu choroby niedokrwiennej serca.

Rozpuszczalna w wodzie B3 jest ze wszystkich witamin najbardziej trwała na działanie temperatury, światła i powietrza. Nie znaczy to jednak, że jest niezniszczalna. Najmniej się jej traci podczas "obróbki", gotując zawierające ją produkty na parze lub w niewielkiej ilości wody, którą potem warto również wykorzystać - np. do zupy lub sosu.

W przeciwieństwie do innych witamin z grupy B, niacyna nie musi być dostarczana organizmowi tylko z zewnątrz, lecz jest też produkowana w organizmie z aminokwasu o nazwie tryptofan. Najważniejszym jej źródłem jednak jest pożywienie. Do jej niedoboru prowadzi głównie jednostronna, uboga dieta, a także kłopoty z trawieniem lub alkoholizm. Symptomy braku wit. B3 (nie aż tak głębokiego, by wywołać pelagrę) to m.in.: nadwrażliwość skóry na światło słoneczne, pleśniawki, spadek wagi, nudności, złe samopoczucie - zmęczenie, kłopoty ze snem, niepokój, stany depresyjne.

Najlepsze źródła tej witaminy w pożywieniu to: piersi z indyka i kurczaka oraz kurza wątróbka, ryby (m.in.: sardynki, makrela, łosoś, tuńczyk, śledzie), orzechy ziemne, pietruszka. Sporą jej ilość zawierają także: wątroba wieprzowa, cielęcina, wołowina, ziarna zbóż, fasola i groch, ziemniaki, pomidory, soja, drożdże, nasiona słonecznika, sok pomarańczowy.

Nadmiar niacyny jest wydalany z moczem, nie ma więc obawy, że ją przedawkujemy, dostarczając organizmowi wraz z pożywieniem. Jeśli jednak zażywalibyśmy ją pod postacią leku - zbyt duża ilość mogłaby dla niektórych okazać się szkodliwa. Uważać powinni zwłaszcza astmatycy i alergicy (niacyna uwalnia histaminę), a także cierpiący na chorobę wrzodową i dnę moczanową. Witaminy tej nie powinno się łączyć z lekami obniżającymi ciśnienie krwi, gdyż sama ma też takie działanie.

Cholina - dawniej nazywana witaminą B4

W latach czterdziestych ub. wieku zaliczono cholinę, będącą składnikiem lecytyny, do witamin, nadając jej nazwę B4. Obecnie jednak, ze względu na to, że nie spełnia wszystkich kryteriów ustalonych dla witamin, zalicza się ją do substancji witaminopodobnych.

O cholinie mówi się, że ożywia umysł; w znacznej mierze przyczynia się ona bowiem do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania mózgu oraz układu nerwowego. To właśnie od niej zależy nasza zdolność uczenia się, koncentracji, gdyż substancja ta jest materiałem budulcowym komórek mózgu. To ona poprawia i wzmacnia pamięć w starszym wieku (dlatego właśnie zaleca się seniorom zażywanie preparatów z lecytyną). Jej brak powoduje, że nawet u ludzi w sile wieku może nastąpić typowo starczy rozkład psychiczny, objawiający się zanikami pamięci i kłopotami z koncentracją. Dlatego stosuje się ją m.in. w chorobie Alzheimera oraz u osób mających kłopoty z uczeniem się.

Cholina, mająca silne własności zasadowe, należy do substancji zajmujących się przetwarzaniem, stapianiem i transportowaniem molekuł tłuszczu; ułatwia przenoszenie tłuszczów z wątroby do innych narządów, a także wchłanianie oraz zużytkowanie ich w komórkach. Obniża poziom cholesterolu i powstrzymuje rozwój miażdżycy, przeciwdziała stłuszczeniu i marskości wątroby. Jako składnik lecytyny powoduje również zmniejszenie bólów stawów.

Wprawdzie nasz organizm może sam produkować cholinę za pomocą kwasu foliowego, witaminy B12 i aminokwasów, jednak czasami są to ilości niewystarczające i musimy je uzupełniać. Dotyczy to zwłaszcza ludzi żyjących w ciągłym stresie (potrzebują podwójnej jej dawki), a także miłośników alkoholu, kawy i słodyczy (substancje te upośledzają jej wchłanianie). Jej niedobór może wywoływać stany lękowe, dolegliwości sercowe, bóle głowy oraz obstrukcję. Substancja ta stosowana jest m.in. w leczeniu otyłości, zaburzeń układu krążenia, nadmiernego napięcia mięśniowego. (WES)