Wawel. Odnowili prospekt organowy i zidentyfikowali świętych za szafami

Na prospekt organowy w katedrze składają się dwie szafy stanowiące obudowę instrumentu, połączone oprawą okna (rozety) między nimi. Organy powstały w latach 1785-88. Nowy instrument dla katedry zbudował wtedy organmistrz Ignacy Ziarnicki, a figury wyrzeźbił snycerz Józef Ublaker.

- Drewno, z którego wykonane są szafy organowe, okazało się być w dobrym stanie. W gorszym stanie były wieńczące je figury z drewna lipowego. Rzeźby zostały oczyszczone, zdjęliśmy z nich wtórne nawarstwienia, poddaliśmy je pełnej konserwacji - mówi prowadzący prace konserwator dzieł sztuki dr Ignacy Jakubczyk.

Rzeźby, będące elementami prospektu, to figury św. Damazego - papieża, który w IV wieku wprowadził do śpiewu liturgicznego tzw. Psałterz rzymski oraz biskupa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego, który początkiem XVII wieku ufundował kapelę katedralną, wraz z towarzyszącymi im aniołami. Do wystroju prospektu należy ponadto umieszczona nad oknem postać króla Dawida z harfą, w asyście tzw. geniusza (chłopca) podtrzymującego psałterz.

Szafy organowe zakonserwowano z zewnątrz i od środka, drewno zaimpregnowano.

Święci zza szaf organowych

Za szafami z piszczałkami, na ścianie chóru, ukryte są malowidła, którymi teraz również się zajęto.

- Na 90 procent udało się zidentyfikować cztery postaci, które tam są namalowane – przekazał dr Jakubczyk. Są to: św. Paweł (z fragmentem swojego atrybutu – miecza), św. Piotr, u którego konserwatorzy dopatrują się atrybutu w postaci złotego klucza, dalej - św. Mateusz, trzymający księgę, w której jest pierwszy wers z Ewangelii tego właśnie autora, a także najprawdopodobniej św. Łukasz.

Znaleziono też datę powstania malowideł - 1617 rok. Nie ma natomiast sygnatury, podpisu autora. Wizerunkom towarzyszą fragmenty łacińskiego tekstu Składu apostolskiego, czyli Wierzę w Boga.

Będzie remont instrumentu

Teraz parafia wawelska przymierza się do konserwacji samych organów. Instrument już podczas prac przy prospekcie organowym został wyprowadzony z chóru.

- Nie będzie nowych organów w katedrze, tylko dotychczasowe przejdą pełną konserwację. Zgłosiła się już do nas firma z Niemiec, z Bonn, konserwująca tego typu organy, i ona się tym zajmie. Do końca roku ma nam przedstawić konkretne rozwiązania – poinformował ks. prałat Zdzisław Sochacki, proboszcz parafii archikatedralnej. Dodawał, że w ramach przedsięwzięcia nastąpi wymiana całej instalacji, z lat 60. XX wieku.

Według szacunków konserwacja organów zabytkowych zajmie około dwóch lat. Do czasu ich powrotu do katedry będą tu używane organy zastępcze, które mają się odezwać z chóru już podczas najbliższej pasterki.

Gotyckie posągi obejrzymy w zakrystii

W tym sezonie prac dotyczących wnętrza katedry w rękach konserwatorów były też posągi Ojców Kościoła, datowane na przełom XV i XVI wieku. To drewniane figury świętych: Ambrożego, Hieronima i Grzegorza, które znajdowały się w niszach pomiędzy oknami w nawie głównej świątyni, nieopodal wejścia, kilkanaście metrów nad posadzką.

Przypomnijmy, że te rzeźby – jak ocenili specjaliści – wyszły z bardzo dobrego warsztatu, natomiast zaszkodziła im konserwacja prowadzona na przełomie XIX i XX wieku. W efekcie nałożenia grubej warstwy gipsu i zaprawy, rzeźby zatraciły wtedy swoje pierwotne rysy. Teraz, w ramach najnowszej konserwacji, usunięto tę „drugą skórę” posągów, wzmocniono też ich strukturę.

Wiadomo już, że gotyckie rzeźby nie wrócą na dawne miejsce (w pobliżu wejścia do katedry, gdzie jest częsta wymiana powietrza, panują warunki, które im nie służą). W przyszłości trafią tam ich kopie. Oryginały będą natomiast eksponowane w zakrystii katedry - dawnej kaplicy św. Małgorzaty. - Tam figury będą mieć odpowiednie warunki temperaturowe, wilgotnościowe. Znajdą się na podestach obok wejścia do Skarbca i wszyscy chętni będą je mogli zobaczyć – mówi ks. Sochacki.

Prace dotyczące wystroju i wyposażenia wnętrza katedry były finansowane ze środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa oraz wawelskiej parafii. We wstępnych planach na przyszły rok ma ona działania konserwatorskie w kilku kaplicach, w tym w kaplicy bpa Konarskiego (obecnie z zaciekami na sklepieniu), Jana Olbrachta i kaplicy przy wejściu na chór.