Węgry. Trzeba wiedzieć, warto wiedzieć

Kraj w pigułce

\* Powierzchnia całkowita: 93 033 km \* Liczba ludności: 10,2 mln \* Język urzędowy: węgierski \* Stolica: Budapeszt \* Ustrój polityczny: republika \* Głowa państwa: prezydent Laszlo Solyom \* Szef rządu: premier Ferenc Gyurcsany \* Jednostka monetarna: forint (HUF) \* Domena**internetowa:. hu \* Kod samochodowy: H \* Kod telefoniczny: + 36 \* Podział administracyjny: 19 komitatów (megyek, hrabstwo, żupanat - odpowiednik kasztelanii), 22 miasta na prawach komitatów (megyei varos) i 1 stolica (fovaros) \* Główne miasta: Debreczyn, Miszkolc, Szeged, Pecz, Győr, Nyíregyháza \* Dominująca religia**: 51,9 proc. katolicy, 16 proc. kalwini, 3 proc. luteranie

Jak dojechać?

\* Samolotem. Węgierski przewoźnik Malev obsługuje loty z Warszawy i Krakowa. Koszt biletu z Krakowa to 345 zł, a z Warszawy około 500 zł. Podróż trwa ok. godziny. Z lotniska na Okęciu można polecieć do stolicy Węgier również LOT-em oraz liniami Wizz Air. \* Pociągiem. Do Budapesztu kursuje codziennie bezpośredni pociąg z Warszawy Wschodniej (o 19.02), który kończy bieg na dworcu Budapeszt-Kelenfold. Połączenie z Krakowa do Budapesztu jest również codziennie, o 22.30. Podróż trwa około 11 godzin. \* Samochodem. Kraków od Budapesztu dzieli ok. 350 km. Jedzie się przez Słowację. Droga nie należy do najlepszych. \* Autokarem.** Z Krakowa do Budapesztu kursują autokary firmy "Eurolines Polska". Podróż trwa 7 godzin 30 minut, a bilet kosztuje 129 zł. Wybierając PKS, zapłacimy mniej (100 zł), ale będziemy jechać dłużej - około 10 godzin. (NAT, JBA)

Prawo pobytu i pozwolenie na pracę

Obywatele polscy udający się na Węgry korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu (niezależnie od jego celu) na terytorium tego kraju do 90 dni jest paszport bądź dowód osobisty (starego i nowego wzoru). Pobyt powyżej trzech miesięcy wymaga legalizacji: należy uzyskać zezwolenie na pobyt (kartę pobytu) - w celu wykonywania pracy lub też na pobyt czasowy - w celu podjęcia studiów, wykonywania pracy na czas określony lub poszukiwania pracy.
Organem wydającym zezwolenia na pobyt (karty pobytu) jest w Budapeszcie (dla województwa Peszt i Budapesztu) centrum regionalne Urzędu do Spraw Imigracji i Obywatelstwa (w większych miastach karty wydawane są przez tzw. biura dokumentów). Trzeba tam wypełnić odpowiedni kwestionariusz osobowy, przedstawić dowód, że posiada się środki na utrzymanie i jest się ubezpieczonym. Osoby podejmujące pracę muszą przedłożyć także kopię umowy o pracę. Obcokrajowiec musi mieć przy sobie dowód tożsamości: paszport lub dowód osobisty.
Zezwolenia na pobyt i karty pobytu wydawane są na okres nie dłuższy niż 5 lat, z możliwością przedłużenia. Osoby ubiegające się o kartę pobytu na podstawie umowy o pracę, otrzymują kartę z pozwoleniem na pobyt odpowiadającym czasowi trwania umowy.
Na Węgrzech możemy pracować bez potrzeby uzyskiwania jakichkolwiek zezwoleń.

Warunki pracy

Obowiązuje ośmiogodzinny dzień pracy. Tydzień pracy trwa 40 godzin. Dzień pracy nie może przekroczyć 12 godzin, a łączny tygodniowy czas pracy - 60 godzin. Osobom pracującym przez więcej niż 6 godzin należy się 20-minutowa przerwa po 3 godzinach pracy. W ciągu doby pracownik jest uprawniony do 11-godzinnego nieprzerwanego wypoczynku. Układy zbiorowe mogą skrócić ten czas do najwyżej 8 godzin. Osoby pracujące mają prawo do dwudniowego wypoczynku w ciągu tygodnia. Jednym z dni wolnych od pracy powinna być niedziela.
Czas pracy może ulec skróceniu, jeżeli pracownik pracuje w szkodliwych, bądź niebezpiecznych dla zdrowia warunkach. Jednakże prawo nie reguluje dolnych limitów skracania czasu pracy.
Poza podstawową pensją, pracownikowi przysługuje:
- wzrost podstawowej pensji o 15 proc. za pracę w nocy;
- dodatek do pensji za pracę na zmiany (15 proc. za pracę popołudniami oraz 30 proc. za pracę w nocy);
- nadgodziny w wysokości 150 proc. pensji podstawowej;
- dodatek za pracę w dniu wolnym od pracy (50 proc. więcej za pracę wykonywaną w zwykłym dniu wolnym od pracy oraz 100 proc. więcej za pracę wykonywaną w czasie świąt państwowych);
- dodatek w wysokości 25 proc. pensji podstawowej w zamian za zastępstwo.
Umowa o pracę musi zostać zawarta w formie pisemnej i powinna regulować następujące kwestie:
- miejsce wykonywania pracy;
- nazwę stanowiska zajmowanego przez pracownika lub zakres obowiązków;
- wysokość wynagrodzenia.
Pracownik ma obowiązek poinformowania pracodawcy, jeśli zostanie zatrudniony również przez innego pracodawcę.
Okres próbny wynosi 30 dni. Niektóre układy zbiorowe dopuszczają możliwość 3-miesięcznego okresu próbnego.
Umowa na czas określony nie może przekraczać 5 lat. Jeśli pracownik pracuje przynajmniej 1 dzień dłużej niż przewidziano w umowie, umowa na czas określony automatycznie przekształca się w umowę na czas nieokreślony.
Umowa o pracę wykonywaną w domu może zostać zawarta zarówno na czas określony, jak i nieokreślony. Umowa taka powinna zostać zawarta w ten sposób, żeby pracownikowi przysługiwało co najmniej 30 proc. minimalnego wynagrodzenia miesięcznego.
Wypowiedzenie umowy o pracę musi posiadać formę pisemną. Pracownik składający rezygnację musi zachować co najmniej 30-dniowy i co najwyżej roczny okres wypowiedzenia. W czasie trwania umowy na okres próbny, obie strony mogą wypowiedzieć umowę z efektem natychmiastowym bez podania przyczyny.
Wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi:
- 20 dni, jeśli pracownik nie ukończył 25 lat;
- 21 dni, jeśli pracownik ukończył 25 lat;
- dodatkowy dzień wolny od pracy co trzy lata, jeśli pracownik jest w wieku do 31 lat;
- dodatkowy dzień wolny od pracy co dwa lata, jeśli pracownik jest w wieku do 45 lat;
- 30 dni, jeśli pracownik ukończył 45. rok życia.
Pracownikowi, który nie ukończył 18 lat, przysługuje dodatkowe 5 dni wolnych od pracy.
Termin urlopu wyznacza pracodawca, jednak pracownik ma prawo do wykorzystania części urlopu wg własnego uznania. W takiej sytuacji musi on poinformować pracodawcę o swoich zamiarach 15 dni wcześniej.
Kobiety uprawnione są do płatnych 27 tygodni wolnych od pracy z powodu narodzin dziecka. Kobieta powinna opuścić miejsce pracy na 4 tygodnie przed planowaną datą porodu.
Pracownik jest uprawniony do bezpłatnego urlopu wychowawczego:
- jeżeli dziecko nie ukończyło 3. roku życia,
- jeżeli dziecko jest poważnie chore i nie ukończyło 12. roku życia.
Rodzicom przysługują dodatkowe 2 dni urlopu w roku, jeśli posiadają dziecko, które nie ukończyło 16. roku życia, 4 dni, jeśli posiadają dwoje dzieci oraz 7 dni, jeśli posiadają więcej niż dwoje dzieci.
Dni ustawowo wolne od pracy na Węgrzech, to: 1 stycznia - Nowy Rok, 15 marca - Rocznica Wiosny Ludów i walki o niepodległość, Poniedziałek Wielkanocny, 1 maja - Święto Pracy, Zielone Świątki, 20 sierpnia - Święto Św. Stefana, 23 października - rocznica proklamowania Republiki Węgierskiej, 25-26 grudnia - Boże Narodzenie.
Każdy obywatel węgierski lub osoba (zamieszkała na stałe lub tymczasowo na Węgrzech) zatrudniona na terenie Węgier zobowiązana jest odprowadzać podatek od dochodów osobistych. Tymczasowe miejsce pobytu oznacza przynajmniej 183 dni pobytu na Węgrzech w danym roku.

Poszukiwanie pracy

Szukanie pracy na Węgrzech najlepiej rozpocząć przez Internet. Warto wysyłać oferty bezpośrednio do pracodawców.
Najwięksi węgierscy pracodawcy to m.in. Tesco, Philips Hungary Kft. (www.philips.hu), Audi Hungária Motor Kft. (www.audi.hu), Budapest Electricity Works, Electrolux Lehel Kft. (www.electrolux.com), Plus Food Discount Kft. (www.plus.hu), Allianz Hungária Insurance Rt. (www.ahbrt.hu), Generali-Providencia Insurance Rt. (www.generali.hu), Ikarus Vehicle Production Rt. (www.ikarus.hu), Malév Rt. (www.malev.hu).
Można też korzystać ze stron EURES-u oraz ONREA (On-Line Recruitment Alliance) - wspólnego portalu z ogłoszeniami o pracę portali rekrutacyjnych z czterech państw, (Polska - pracuj.pl, Czechy - jobs.cz, Słowacja - profesia.sk, Węgry - profession.hu).

Opieka zdrowotna

Polskie polisy ubezpieczeniowe są honorowane. W razie wypadków i nagłych zachorowań udziela się bezpłatnie pierwszej pomocy lekarskiej.
Na Węgrzech osoba ubezpieczona może korzystać ze świadczeń placówek, które mają umowę z Narodowym Funduszem Ubezpieczenia Zdrowotnego (Országos Egészségbiztositási Pénztár, OEP). Placówki te oznaczone są tablicą z napisem "OEP".
Porady lekarskie są udzielane z reguły nieodpłatnie. Na wizytę u lekarza specjalisty trzeba mieć skierowanie od lekarza ogólnego. W przeciwnym wypadku lub gdy wybiera się innego specjalistę niż ten, do którego skierował lekarz ogólny, trzeba ponieść opłaty. Również leczenie szpitalne jest w zasadzie bezpłatne, z wyjątkiem dodatkowych usług, takich jak wyższy standard zakwaterowania czy wyżywienia. Niektóre zabiegi stomatologiczne są wykonywane nieodpłatnie, lecz za protezy i aparaty ortodontyczne nalicza się opłatę. Szerszy zakres świadczeń z zakresu stomatologii przysługuje dzieciom do 18. roku życia, osobom uczącym się, kobietom w ciąży i osobom powyżej 60. roku życia. Niektóre lekarstwa są nieodpłatne, za inne trzeba zapłacić pełną cenę, względnie można nabyć je ze zniżką 50 proc., 70 proc., 90 proc. lub ponieść opłatę ryczałtową. Uprawniony do wystawiania recepty objętej refundacją jest lekarz posiadający umowę z Narodowym Funduszem Ubezpieczenia Zdrowotnego.
W przypadku leczenia prywatnego nie przysługuje zwrot kosztów.
Numer pogotowia ratunkowego -**104.**

Użyteczne adresy

Ambasada RP w**Budapeszcie
Varosligeti Fasor 16,
H-1068 Budapeszt
tel. centr. (0-0361) 413 8200
tel. sekretariat (0-0361) 413 8228
e-mail: [email protected]; [email protected]
www.lengyelorszag.hu Wydział Konsularny
adres: j.w.
tel. (0-0361) 413 8214
e-mail:[email protected] Wydział Ekonomiczno-Handlowy
Stefania ut 65
1143 Budapest
tel. (0-0361) 251 46 77, (0-0361) 252 59 59
e-mail: [email protected] Instytut Polski w**Budapeszcie
Nagymezö utca 15
1065 Budapest
tel. (0-0361) 31 15 856, 33 11 168
e-mail: [email protected]
www.lengyelkultura.hu, www.polinst.hu Szkoła Polska przy**Ambasadzie RP w**Budapeszcieim. Sándora Petőfiego
Törökvész út 15.
1025 Budapest
tel. (0-0361) 326 83 06 Ministerstwo Pracy i**Polityki Zatrudnienia
(Foglalkoztatáspolitikai és Munkaügyi Minisztérium)
Alkotmány u. 3.
1054 Budapest
tel. (0-0361) 473 81 00
www.fmm.gov.hu Główny Urząd Statystyczny
(Központi Statisztikai Hivatal)
Keleti K. u. 5-7.
1024 Budapest
tel. (0-0361) 345 60 00,
www.ksh.hu Węgierska Izba Handlowo-Przemysłowa
(Magyar Kereskedelmi és Iparkamara)
Kossuth L. tér 6-8
1055 Budapest
tel. (0-0361) 474 51 01
e-mail: [email protected]
www.mkik.hu Ambasada Republiki Węgierskiej w**Warszawie
00-559 Warszawa
ul. Chopina 2
tel. (0-22) 628 44 51-55
e-mail: [email protected] Wydział Handlowy**
00-464 Warszawa
ul. Szwoleżerów 10
tel. (0-22) 841 35 51
e-mail: [email protected]

W Internecie

www.ambpl-weh.hu - Ambasada RP w Budapeszcie
www.afsz.hu - publiczne służby zatrudnienia
Oferty pracy:
www.onrea.net
www.jobpilot.hu
www.europa.eu.int/eures
Gazety z ogłoszeniami o pracy:
www.magyarhirlap.hu - "Magyar Hírlap"
www.nepszabadsag.hu - "Népszabadság"
www.vg.hu - "Világgazdaság"
www.napi.hu - "Napi Gazdaság"
www.mno.hu - "Magyar Nemzet"
www.nepszava.hu - "Népszava"
Tygodniki, periodyki gospodarcze:
www.hvg.hu - "Heti Világgazdaság" (HVG)
www.fn.hu - "Figyelő"
www.bankestozsde.hu - "Bank és Tőzsde"
www.budapestweek.hu - "Budapest Week"
www.bbj.hu - "Budapest Business Journal"
www.net.hu/hungq - "The Hungarian Quarterly"
www.budapestsun.com - "The Budapest Sun"
(N)
Cennik węgierski
\*chleb (1 kg)**130-400 \*bułka**10-15 \*masło**150-200 mleko (1 l)**120-180 \*jogurt owocowy**55-120 \*ser żółty (1 kg)**1000-1500 \*jajka (10 szt.)**230-280 \*parówki (1 kg)**1000-1500 \*szynka gotowana (1 kg) **2500-3500 \*boczek (1 kg)**1300-1600 \*kurczak (1 kg)**1200 \*ryż (1 kg)**90-140 \*płatki śniadaniowe (1 op.) **300-600 \*marchewka (1 kg)**130-200 \*jabłka (1 kg)**100-400 \*sok pomarańczowy (1 l) ** 120-300 \*woda mineralna**(1,5 l) 80-200 \*herbata (25 szt.)**300 - 400 \*cukier (1 kg)**150 - 200 \*czekolada (100 g)**180 - 280 \*piwo (0,5 l)**150 - 250 \*wino Tokaj**od 500 Ceny podane w forintach, 100 forintów to około 1,46 zł.**
(NAT), (JBA)