Wolny puls, dłuższe życie

Idealna sytuacja to taka, kiedy tętno spoczynkowe liczy60-69 uderzeń na minutę Fot. Janusz Michalczak

Zbyt szybkie tętno to niedoceniany dotąd czynnik ryzyka chorób układu krążenia - mówi prof. PIOTR PODOLEC z Kliniki Chorób Serca i Naczyń Instytutu Kardiologii CMUJ

- Obserwując świat zwierząt, specjaliści zastanawiali się, jak to możliwe, że np. serce długowiecznego wieloryba bije tylko 9 razy na minutę, serce żółwia, który może żyć sto kilkadziesiąt lat uderza 6 razy na minutę, a serce kolibra, żyjącego zaledwie pięć miesięcy, bije na minutę aż 600 razy. Zaczęto sprawdzać i badać, jak ten problem wygląda u ludzi. Dziś wiadomo już, że osoby, których serce uderza zbyt szybko są bardziej narażone na choroby układu krążenia, zawały i przedwczesną śmierć. Co więcej, uważa się, że częstość akcji serca jest niezależnym czynnikiem ryzyka w chorobach układu krążenia, podobnie jak otyłość czy nadciśnienie.
Jaki rytm serca uważa się za prawidłowy?
- Przyjmuje się, że u dorosłej zdrowej osoby serce nie powinno bić częściej niż 70 razy na minutę. Wciąż prowadzone są badania, które mają określić optymalną częstość tętna u kobiet i mężczyzn w różnym wieku, jednak próg 70 uderzeń na minutę można stosować uniwersalnie. Pamiętajmy przy tym, że u kobiet rytm serca jest częstszy niż u mężczyzn od 2 do 7 uderzeń. Jednak idealna sytuacja to taka, kiedy serce człowieka uderza 60-69 razy na minutę. Ryzyko chorób układu krążenia jest wówczas najmniejsze. Natomiast u pacjentów ze stwierdzoną chorobą niedokrwienną serca pożądany puls zaczyna się od 55 uderzeń na minutę i nie powinien przekraczać 69. Jeszcze raz podkreślam, że cały czas mówimy oczywiście o pulsie mierzonym w czasie odpoczynku. To, że tętno wzrasta podczas wysiłku fizycznego, to rzecz zupełnie naturalna.
Co się dzieje z sercem, jeśli puls jest zbyt szybki?
- Tak jak każdy zbyt eksploatowany narząd, po prostu szybciej się zużywa. U ludzi aktywnych fizycznie, u sportowców, wytrenowane, mocne serce uderza wolniej i z każdym skurczem pompuje wystarczającą ilość krwi, docierającej do wszystkich narządów wewnętrznych. Kiedy serce nie jest przywykłe do wysiłku, kurczy się o wiele słabiej i wyrzuca mniej krwi. Aby to nadrobić, kurczy się więc częściej, bo przecież krew bezwzględnie musi dotrzeć wszędzie tam, gdzie jest potrzebna. Ta dodatkowa praca osłabia mięsień sercowy. Jak widać, kardiolodzy nie bez powodu zalecają aktywność fizyczną, będącą obok odpowiedniej diety i niepalenia papierosów znaczącym elementem profilaktyki chorób układu krążenia.
Puls możemy zbadać sobie sami, pamiętając, żeby robić to w ciągu dnia, a nie zaraz po wstaniu z łóżka - kiedy jesteśmy spokojni, wyciszeni - i koniecznie przed wypiciem filiżanki kawy. Co zrobić, jeśli kilkudniowe pomiary wykażą, że tętno jest przyspieszone?
- Jeśli częstość tętna przekracza 75-80 uderzeń na minutę, powinniśmy wybrać się do lekarza rodzinnego lub kardiologa. Przyspieszony puls może być bowiem skutkiem gorączki, przewlekłej infekcji, anemii albo nadczynności tarczycy. Także nadmierne przeciążenie organizmu, np. pracą, chroniczny stres, depresja mogą zwiększać szybkość tętna. Natomiast bardzo wolne tętno u osoby, która nie uprawia wyczynowo sportów, może świadczyć np. o niedoborze hormonów tarczycy. Diagnozę powinien postawić jednak lekarz; odradzam diagnozowanie na własną rękę.
Rozmawiała Dorota Dejmek