Z czego zbudować dom

Dziennik budowy: Dom trwały i ciepły

Mimo wielkiej różnorodności materiałów coraz częściej powracamy

do naturalnego budulca, jakim jest drewno

   Wybór materiałów, z jakich powstanie dom mieszkalny uzgadniany jest z inwestorem na etapie projektowania. W trakcie realizacji trzeba przestrzegać, by wykonany był zgodnie z projektem - z proponowanych materiałów i w określonej technologii.
   Solidne fundamenty i mocne, odporne na działanie czynników atmosferycznych ściany budynku to jedne z najważniejszych elementów konstrukcyjnych każdego domu. Pytając, z czego zbudowany jest dom, myślimy przede wszystkim o materiałach użytych do wzniesienia ścian zewnętrznych.
   Domy mieszkalne budowano niegdyś gównie z drewna i cegły. Dziś mamy dużo większy wybór materiałów, lecz nadal wierni jesteśmy tym, które zostały wprawdzie przetworzone, lecz ich składnikiem jest jakiś komponent organiczny, naturalny. Do takich należą prze wszystkim drewno, a także cegły i pustaki z ceramiki tradycyjnej, które zbudowane są głównie z gliny lub iłu pochodzących ze specjalnych wyrobisk. Producenci dodają też do nich piasek, popiół lub inne substancje.

Cegły i pustaki

wyrabia się z ceramiki, która powstaje z wypalonej w wysokiej temperaturze gliny. Cegły mogą być pełne, bez otworów, albo drążone: dziurawka i kratówka. Pustaki mają różne kształty i rozmiary. Z cegieł i pustaków z ceramiki wznosi się ściany dwu- lub trójwarstwowe. W ścianie dwuwarstwowej warstwa nośna ma przeważnie grubość od 19 do 29 cm.
   Najważniejsze zalety ścian warstwowych, wykonanych z tradycyjnej ceramiki, to: dobre parametry cieplne, duża akumulacyjność cieplna, duża odporność na uszkodzenia mechaniczne. Wadami są: duża masa ścian i znaczna ich grubość, duże zużycie materiału i duży nakład pracy przy ich wznoszeniu, możliwość popełnienia wielu błędów przy wykonywaniu ściany trójwarstwowej, konieczność pozostawiania w elewacyjnych warstwach ścian trójwarstwowych z ociepleniem z wełny mineralnej otworów wentylacyjnych i odpływowych (do odprowadzania skraplającej się pary). Wielu inwestorów wybiera dziś jako podstawowy budulec tzw.

beton komórkowy.

   Jest on jednym z najlżejszych materiałów na ściany, a postawione z niego mury są ciepłe i dają się łatwo tynkować. Składnikami betonu komórkowego są: kruszywo - piasek lub popioły lotne, spoiwo - cement i wapno oraz spulchniacz - proszek lub pasta aluminiowa. Jeśli kruszywem jest wyłącznie piasek, powstaje beton komórkowy nazywany popularnie białym. Beton szary ma w swoim składzie popioły lotne. Beton komórkowy produkowany jest w odmianach od 300 do 800. Im wyższa odmiana, tym beton ma lepszą wytrzymałość, ale gorszą izolacyjność cieplną. Z betonu komórkowego można wznosić ściany jedno- (30 - 42 cm grubości), dwu- (17,5 - 30 cm) lub trójwarstwowe (17,5 - 30 cm).
   Ściany warstwowe z betonu komórkowego (tak samo jak ściany z ceramiki) można ocieplać zarówno styropianem, jak i wełną mineralną lub szklaną. Jednak ocieplenie wełną zwiększa grubość ścian trójwarstwowych o 3-4 cm ze względu na konieczność wykonania szczeliny wentylacyjnej.
   Od zewnątrz na bloczki nakłada się tynk mineralny, a od wewnątrz - tynk gipsowy lub suche tynki, czyli płyty gipsowo-kartonowe. Wykańcza się tak ściany jednowarstwowe oraz trójwarstwowe. Ściany dwuwarstwowe od strony zewnętrznej wykańcza się tynkiem cienkowarstwowym. Inną propozycją wśród materiałów budowlanych jest

keramzytobeton.

   Elementy z keramzytobetonu mają chropowatą powierzchnię, która jest dobrym podłożem pod tynki. Można też wykorzystać fakturę ściany i jej nie tynkować. Keramzyt jest lekkim kruszywem ceramicznym, które otrzymuje się przez wypalenie w wysokiej temperaturze mieszaniny gliny i łupków. Pustaki keramzytobetonowe powstają z betonu, w którym żwir zastąpiony jest lekkim keramzytem. Dzięki swojej porowatej strukturze są dobrym izolatorem ciepła. Można więc z nich wznosić także ściany jednowarstwowe.
   Pustaki keramzytobetonowe mogą być szare lub zabarwione na ciemnoczerwono. Większość pustaków ma powierzchnie boczne wyprofilowane we wpusty i wypusty. Niektóre z nich mają otwory wypełnione materiałem izolacyjnym - najczęściej styropianem. Z takiego budulca można wznosić ściany jedno- (30 - 36,5 cm grubości), dwu- (17,5 - 24 cm) lub trójwarstwowe (17,5 - 24 cm, jednak warstwę elewacyjną muruje się z mniejszych pustaków i jej grubość wynosi zwykle 11,5 cm). Pustaki z keramzytobetonu są stosunkowo lekkie i łatwo się z nich muruje. Nie są kruche ani nasiąkliwe. Ściany z pustaków mają dobrą izolacyjność cieplną i akustyczną. Są paroprzepuszczalne i ognioodporne.
   Ściany można też wznosić z tzw.

betonów lekkich.

   W zależności od użytego wypełniacza otrzymuje się różne odmiany betonów: trocino-, wióro-, zrębkobeton. Można także łączyć wypełniacze, a wówczas powstaje np. wiórotrocinobeton. Do produkcji lekkich betonów używane są: cement, wypełniacze organiczne - trociny, wióry lub zrębki, pochodzące z drewna sosny, jodły albo świerku, woda oraz dodatki mineralne.
   Podczas wytwarzania betonu wypełniacze organiczne poddawane są mineralizacji, która między innymi zapobiega gniciu trocin, wiórów i zrębków w gotowym elemencie betonowym. Z betonu lekkiego z wypełniaczami organicznymi produkuje się pustaki ścienne i szalunkowe, kształtki oraz nadproża. Z pustaków wykonuje się ściany nośne, których szerokość odpowiada szerokości użytych elementów.
   Elementy wióro-, trocino- i zrębkobetonowe nie są powszechnie stosowane do budowy domów, ale mają wiele zalet: niewielki ciężar - są o 50-75 proc. lżejsze od elementów ceramicznych, co ułatwia murowanie, wznoszenie ścian, co powoduje stosunkowo szybkie tempo budowy, łatwość montażu instalacji w ścianach z tych elementów. Do najczęściej wymienianych wad należą: trudna technologia, konieczność zapewnienia odpowiednich warunków transportu (ochrona elementów przed uszkodzeniem i zawilgoceniem), konieczność ochrony elementów przed działaniem deszczu i mrozu podczas wznoszenia ściany.
   Z surowców naturalnych - piasku, wody i wapna - produkowane są tzw.

silikaty.

   W produkcji nie stosuje się szkodliwych domieszek, a poszczególne składniki ani wyrób podczas całego procesu nie mają kontaktu z żadnymi niebezpiecznymi substancjami czy gazami. Cegły i drążone bloczki silikatowe są zwykle białe, ale mogą też być barwione na żółto, beżowo, czerwono, zielono, niebiesko i grafitowo.
   Silikatowe bloczki i kształtki**są najczęściej drążone, rzadziej pełne. Niektóre z nich mają wyprofilowane wpusty i wypusty, mogą mieć też uchwyty montażowe lub otwory, w które wkłada się specjalny chwytak (do łatwiejszego przenoszenia). Cegły nadają się do wykańczania elewacji, gdyż nie trzeba już ich tynkować. Są cegły z gładkimi powierzchniami bocznymi oraz cegły łupane (młotkowane).
   Ponieważ silikaty są zimne należałoby je docieplić materiałem termoizolacyjnym. Z uwagi na to, że mają wysoki współczynnik przewodzenia ciepła nie można z nich budować ścian jednowarstwowych. Z wyrobów tych muruje się ściany dwu- (18 lub 25 cm) i trójwarstwowe (18 lub 25 cm).
   Wyroby wapienno-piaskowe mają: dużą wytrzymałość na ściskanie; dobrą odporność na działanie mrozu i deszczu; dobrą izolacyjność akustyczną; dużą zdolność akumulacji ciepła i wilgoci, dzięki czemu wewnątrz domu panuje korzystny mikroklimat. Ponadto, dzięki odkażającym właściwościom wapna wyroby silikatowe są odporne na grzyby i pleśnie. Mają też wysoką odporność ogniową, a podczas pożaru nie wydzielają szkodliwych substancji. Wadą silikatów jest to, że są zimne i trzeba z nich wznosić ściany warstwowe. Trzeba je też zabezpieczyć podczas transportu, gdyż łatwo można je uszkodzić.
   Coraz większą popularność zyskują w ostatnich latach domy z bali. To swoisty powrót do natury. Kto choć raz zasmakował niepowtarzalnego klimatu, jaki panuje w starych, pachnących drewnem domach, ten może szukać dla siebie takiego właśnie siedliska.

Z bali

buduje się łatwo i szybko, pod warunkiem że jest się właścicielem dość zasobnego portfela. Takie domy wznosi się głównie z bali z drewna świerkowego lub sosnowego, wysuszonego komorowo do wilgotności 14-18 proc. Podczas suszenia na balach pojawiają się drobne rysy, które jednak nie wpływają na jakość budulca.
   Do budowy można też użyć bali z sosny polarnej, sprowadzanej ze Skandynawii. Tamtejsze drewno ma ściśle przylegające słoje i dużą włóknistość, dzięki czemu jest bardzo elastyczne i wytrzymałe. W porównaniu z innymi gatunkami drewno sosny polarnej jest bardziej suche, a jednocześnie zawiera dużo żywicy, która uodparnia je na wodę i wiatr.
   Dobrym budulcem są też bale z topoli, osiki, olchy czy akacji.
   Do budowy stosowane są bale prostokątne czterostronnie strugane, zwykle grubości od 8 do 11 cm. Łączy się je w tradycyjny sposób. Są też bale okrągłe średnicy 14, 16, 18, a nawet 23 cm z wyfrezowanymi gniazdami i zamkami.
   Bale impregnuje się poprzez zanurzenie w wodnym roztworze soli boru lub pomalowanie preparatem o właściwościach ogniochronnych i grzybobójczych.
   Ściany zewnętrzne wykonuje się z bali układanych poziomo jedna na drugiej, na podwalinie drewnianej zakotwionej do fundamentów. Pomiędzy fundamentami a podwaliną układa się izolację przeciwwilgociową z folii. W niektórych domach dla usztywnienia konstrukcji i zapewnienia równomiernej pracy bali dodatkowo łączy się je na kołki (dyble) drewniane. Zwykle nie uszczelnia się ścian, tylko niekiedy w narożach domu na połączeniach bali układa się piankę poliuretanową. W ścianach z bali z sosny polarnej bale oddziela się przekładkami z filcu. Od zewnątrz ściany powinno się pomalować, najlepiej dwukrotnie, impregnatem odpornym na promieniowanie ultrafioletowe, gdyż tak zabezpieczone drewno nie będzie czerniało. Od wewnątrz ściany domu ociepla się zazwyczaj wełną mineralną.
(O)