Z kalendarium 10 - 16 września

* NOWA STOLICA. Zamek w Malborku został siedzibą wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego, a miasto stolicą państwa zakonnego. Dotychczasową siedzibę wielkiego mistrza i stolicę przeniesiono z Wenecji. Na zamek przybyła duża liczba braci zakonnych, co wymagało przebudowy i rozbudowy istniejącego kompleksu. W efekcie powstał jeden z największych zamków w Europie.

15 września 1463

* BITWA MORSKA. Na Zalewie Wiślanym starły się floty Związku Pruskiego (Elbląga i Gdańska; 25 okrętów) i krzyżacka pod dowództwem wielkiego mistrza Ludwiga von Erlichshausena (44 okręty). Związkowcy wykorzystali element zaskoczenia i zepchnęli okręty przeciwnika na płytkie wody, okrążając je. Krzyżacy zostali pokonani.

11 września 1609

* ODKRYCIE. Angielski żeglarz Henry Hudson odkrył wyspę Manhattan. W czasie swej trzeciej wyprawy w 1609 r., będąc tym razem w służbie holenderskiej, Hudson dopłynął do ujścia rzeki nazwanej jego imieniem i wyspy, której nazwę zapisano w księdze okrętowej jako Manna-hata. Odkrycie tych terenów zapoczątkowało holenderskie osadnictwo w tym rejonie i dało początek Nowemu Amsterdamowi (później Nowemu Jorkowi).

16 września 1658

* UGODA HADZIACKA. Między Rzeczpospolitą a kozackim wojskiem zaporoskim zawarta została ugoda. Przewidywała ona przekształcenie Rzeczypospolitej w unię trzech państw: Korony, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Księstwa Ruskiego. Ustanowiono w związku z tym odrębne urzędy marszałka, hetmana i kanclerza ruskiego. Na skutek przeciwdziałania Rosji umowa nie w pełni weszła w życie.

14 września 1812

* ZAJĘCIE MOSKWY. Oddziały Wielkiej Armii Napoleona wkroczyły bez walki do opuszczonej przez wojsko i mieszkańców Moskwy. Jako pierwszy do stolicy wjechał polski 10. Pułk Huzarów płk. Jana Nepomucena Umińskiego. Wkroczenie do Moskwy nie miało żadnego znaczenia strategicznego. Po kilku godzinach od zajęcia miasta wybuchła w nim seria pożarów, które zniszczyły większość zabudowy.

10 września 1898

* ZABÓJSTWO. Podczas pobytu w Genewie Elżbieta Bawarska nazywana Sissi, żona cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa I, została zasztyletowana przez włoskiego anarchistę Luigiego Lucheni, który wbił jej pilnik w serce. Jak później mówił "chciał po prostu zabić jakiegoś władcę, nieważne jakiego". Zwłoki Elżbiety sprowadzono do Wiednia i pochowano w krypcie cesarskiej kościoła Kapucynów.

12 września 1919

* ANEKSJA. Włoski pisarz Gabriele D'Annunzio na czele ochotników dokonał zajęcia miasta Fiume (dziś Rijeka w Chorwacji), do którego pretensje zgłaszały Włochy i nowo utworzone państwo Słowian południowych (SHS). Zwolennicy D'Annunzio chcieli doprowadzić do przyłączenia Fiume do Włoch, jednak kiedy rząd włoski zawarł z SHS porozumienie ustanawiające Wolne Miasto Rijeka, D'Annunzio ogłosił się dyktatorem i wypowiedział Włochom wojnę.

11 września 1932

* WYPADEK. Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura zginęli w katastrofie lotniczej w Těrlicku na Śląsku Cieszyńskim. Żwirko i Wigura podróżowali na zlot lotniczy do Pragi. Ich samolot RWD-6 rozbił się na skutek oderwania się skrzydła podczas burzy. Obaj lotnicy zostali pochowani w Alei Zasłużonych na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. W Těrlicku znajduje się ich symboliczny grób oraz pomnik.

15 września 1935

* DZIEWICZY REJS. Transatlantyk MS "Piłsudski" wypłynął w rejs z Europy do USA. Jednostką dowodził legendarny kapitan Mamert Stankiewicz. Rejs odbył się bez problemów przy średniej prędkości 20 węzłów i świetnej pogodzie. Na pokładzie było obecnych wielu przedstawicieli najwyższych władz na czele z gen. Bolesławem Wieniawą-Długoszowskim oraz gen. Gustawem Orliczem-Dreszerem.

10 września 1972

* ZWYCIĘSKI MECZ. Podczas XX Letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium piłkarska reprezentacja Polski pod wodzą Kazimierza Górskiego pokonała w finale reprezentację Węgier 2-1 i zdobyła złoty medal olimpijski. Kapitanem drużyny był Włodzimierz Lubański. Bohaterem meczu stał się Kazimierz Deyna, który zdobył obie bramki i z dziewięcioma trafieniami został królem strzelców turnieju.

13 września 1982

* WYPADEK. W wypadku samochodowym została ciężko ranna księżna Monako i była amerykańska aktorka Grace Grimaldi (Grace Kelly). W wyniku odniesionych obrażeń zmarła następnego dnia. Jej pogrzeb odbył się 18 września w katedrze św. Mikołaja w Monako. W imieniu brytyjskiej rodziny królewskiej przybyła księżna Walii Diana, która sama zginęła w wypadku samochodowym piętnaście lat później.

12 września 1989

* GŁOSOWANIE. Sejm udzielił wotum zaufania rządowi Tadeusza Mazowieckiego, pierwszego niekomunistycznego premiera w powojennej Polsce. W głosowaniu udział wzięło 415 posłów, z których 402 poparło nowy gabinet, zaś 13 wstrzymało się od głosu. Głosów przeciwnych nie było. Koalicję tworzyły "Solidarność", ZSL i SD. PZPR miała w rządzie dwa ministerstwa.