Z kalendarium 26.08 - 01.09

31 P.N.E. 2 WRZEŚNIA
BITWA POD AKCJUM. Flota Oktawiana Augusta pokonała siły Marka Antoniusza i Kleopatry w bitwie koło przylądka Akcjum. Było to decydujące starcie w trawiącej imperium rzymskie wojnie domowej. Bitwa zakończyła się całkowitym zwycięstwem floty Oktawiana, co pozwoliło mu przejąć pełnię władzy w państwie. Starcie określane jest jako jedna z największych i najbardziej zaciętych bitew starożytności.

29 SIERPNIA 1526
BITWA POD MOHACZEM. Wojska węgierskie dowodzone przez Ludwika Jagiellończyka zostały rozbite przez armię Sulej-mana Wspaniałego. Straty po stronie chrześcijańskiej wyniosły 15 tys. zabitych. Zginął także król. Jego śmierć spowodowała, że ziemie Czech i Węgier dostały się pod panowanie Habsburgów. Data uznawana jest za symboliczny koniec potęgi Jagiellonów.

1 WRZEŚNIA 1882
„PROLETARIAT”. Ludwik Waryński założył w Warszawie pierwszą polską partię socjalistyczną – „Proletariat”. Głosiła program walki o ekonomiczne, polityczne i społeczne wyzwolenie robotników we współpracy z chłopstwem, „postępową inteligencją” i międzynarodowym ruchem robotniczym. W programie były również: likwidacja własności prywatnej, bezpłatna oświata i równość społeczna. W wyniku aresztowań i zsyłek działaczy w 1886 r. „Proletariat” przestał istnieć.

28 SIERPNIA 1914
BITWA POD HELGOLANDEM. W pobliżu zachodniego wybrzeża Niemiec doszło do bitwy morskiej pomiędzy okrętami brytyjskimi i niemieckimi. Była to pierwsza większa bitwa morska I wojny światowej. Zakończyła się zdecydowanym zwycięstwem Royal Navy. Kaiserliche Marine straciła aż trzy krążowniki lekkie i niszczyciel oraz 712 zabitych i 336 wziętych do niewoli marynarzy.

30 SIERPNIA 1918
ZAMACH NA LENINA. Na wiecu w Zakładach Michelsona w Moskwie działaczka rewolucyjna Fanny Kapłan postrzeliła Włodzimierza Lenina. Kapłan oddała trzy strzały, z których dwa raniły Lenina, a jeden kobietę stojącą opodal. Zamachowczyni została aresztowana i wkrótce rozstrzelana, co dało jednocześnie początek fali aresztowań eserowców, których oskarżono o organizację zamachu, mimo że Kapłan prawdopodobnie działała sama.

31 SIERPNIA 1935
REKORD. Sowiecki górnik Aleksiej Stachanow podczas zmiany wykonał 1475 proc. normy (tj. wydobył 102 m3 węgla). Rekord został osiągnięty dzięki rozmaitym zabiegom – pomagali mu inni górnicy, a urobek podliczano w specjalny sposób. Stachanow stał się symbolem przodownictwa pracy, a jego nazwiskiem zaczęto określać rekordzistów (stachanowcy). Górnik-bohater został później deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR.

26 SIERPNIA 1939
DYWERSJA. Miał miejsce tzw. incydent jabłonkowski: niepoinformowani o zmianie daty ataku na Polskę niemieccy dywersanci pod dowództwem oficera Abwehry porucznika Hansa-Albrechta Herznera napadli na stację kolejową w Mostach koło Jabłonkowa i próbowali przejąć tunel kolejowy pod Przełęczą Jabłonkowską na Śląsku Cieszyńskim. Nie doczekawszy się nadejścia Wehrmachtu, rano wycofali się w góry.

27 SIERPNIA 1946
PROCES ZBRODNIARZA. Przed Najwyższym Trybunałem Narodowym stanął Amon Göth, komendant obozu w Płaszowie oraz likwidator gett w Krakowie i Tarnowie. Proces odbywał się w więzieniu przy ul. Senackiej w Krakowie. Oskarżony do końca twierdził, że jest niewinny i że wykonywał tylko polecenia. Sąd skazał go na karę śmierci przez powieszenie. Wyrok wykonano 13 września 1946 r.

31 SIERPNIA 1987
I’M BAD. Ukazała się płyta „Bad” Michaela Jacksona. Był to jego siódmy solowy album. „Bad” osiągnął status ośmiokrotnej platyny w USA, a na świecie sprzedał się w 32 mln egzemplarzy. Jackson ustanowił z nim kolejne rekordy, stając się pierwszym artystą, który umieścił pięć piosenek z jednej płyty na pierwszym miejscu amerykańskiej listy Billboard. Przebojami stały się m.in. piosenki „Bad”, „Dirty Diana”, „Smooth Criminal” i „Leave Me Alone”.

30 SIERPNIA 1993
OTWARCIE MECZETU. W Casablance w Maroku oddano do użytku Meczet Hassana II, trzeci największy na świecie. Jego budowę rozpoczęto w 1986 r. jako spełnienie woli króla Hassana II. W głównej sali modlitewnej może zmieścić się 25 tys. osób, a na dziedzińcu dalsze 80 tys. Do świątyni przylega minaret o wysokości 210 metrów, co czyni go najwyższym minaretem na świecie i najwyższą budowlą w Maroku.