Z kalendarium

TYTUŁ. Iwan IV Groźny jako pierwszy władca rosyjski przyjął tytuł cara. Był to tytuł, pochodzący ze starosłowiańskiego zniekształcenia tytułu cesarza. Oznaczał pretendowanie do tradycji Cesarstwa Bizantyjskiego i dążenie do zjednoczenia wszystkich ziem ruskich. Od 1721 r., decyzją Piotra I, tytuł cara został oficjalnie zastąpiony przez określenie - imperator.

18 stycznia 1654

UMOWA. Zbuntowani kozacy pod wodzą Bohdana Chmielnickiego zawarli w Perejasławiu umowę poddającą Ukrainę Rosji. Kozaczyzna oddała się w patronat prawosławnemu carowi Moskwy, zachowując prawo wyboru własnego hetmana kozackiego, car zadeklarował powiększenie rejestru kozackiego do 60 tys. Podpisanie ugody wywołało wojnę polsko-rosyjską.

14 stycznia 1807

RZĄD. Napoleon Bonaparte wydał dekret ustanawiający na zajętych przez wojska francuskie ziemiach polskich rząd tymczasowy pod nazwą Komisji Rządzącej. Weszli do niej m.in. Stanisław Małachowski (prezes), Stanisław Kostka Potocki i Józef Wybicki (na il.). Komisja nie miała uprawnień ustawodawczych i nie mogła prowadzić samodzielnej polityki zagranicznej. Musiała składać raporty francuskiemu ministrowi - sekretarzowi stanu.

14 stycznia 1863

BRANKA. W nocy z 14 na 15 stycznia miał miejsce w Warszawie pobór do wojska rosyjskiego, zwany branką. Pobór został zarządzony z inicjatywy margrabiego Aleksandra Wielopolskiego, który nie chciał dopuścić do wybuchu powstania. Branka odbyła się na podstawie imiennych list, a nie jak zwykle poprzez losowanie. Pobór, który miał przeciwdziałać wybuchowi powstania, przyspieszył tylko jego rozpoczęcie.

18 grudnia 1871

CESARSTWO. W Sali Lustrzanej pałacu w Wersalu odbyła się koronacja króla Prus Wilhelma I Hohenzollerna na cesarza. Kanclerz Otto von Bismarck proklamował powstanie Cesarstwa Niemieckiego. Uroczystość odbyła się w obecności generałów, królów oraz książąt państw niemieckich skupionych w propruskiej koalicji. Cesarz miał być "primus inter pares", czyli "pierwszym wśród równych" wobec innych władców w nowej Rzeszy.

17 stycznia 1912

BIEGUN. Brytyjczyk Robert Falcon Scott zdobył biegun południowy miesiąc po Norwegu Roaldzie Amundsenie. Scott, oficer brytyjskiej marynarki wojennej, zdobył rozgłos jako badacz Antarktydy. W 1910 r. postanowił jako pierwszy człowiek stanąć na biegunie południowym. Gdy jednak jego wyprawa tam dotarła, zastała namiot z norweską flagą, odrobiną żywności i listem od Amundsena. W drodze powrotnej Scott i jego towarzysze zmarli z zimna i głodu.

15 stycznia 1919

ZABÓJSTWO. W Berlinie zamordowano Karola Liebknechta i Różę Luksemburg. Dwoje komunistycznych działaczy zostało pojmanych w Wilmersdorfie po udziale w powstaniu robotniczym w Berlinie. Policja przekazała więźniów żołnierzom Freikorpsu, którzy po przesłuchaniu pobili ich, a następnie strzałami z pistoletu zamordowali. Zwłoki Róży Luksemburg wrzucono do kanału, gdzie zostały odnalezione dopiero 1 lipca.

16 stycznia 1919

PREMIER. Ignacy Jan Paderewski został premierem rządu. Po przyjeździe do Warszawy Paderewski spotkał się z Piłsudskim i podjął się roli mediatora pomiędzy nim a obozem Dmowskiego. 16 stycznia został mianowany premierem i jednocześnie ministrem spraw zagranicznych. Wraz z Dmowskim reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu. Jego bezpartyjny rząd był krytykowany zarówno przez lewicę, jak i prawicę, wobec czego Paderewski w grudniu podał się do dymisji.

9 stycznia 1969

CONCORDE. W Wielkiej Brytanii odbył się pierwszy lot prototypu pasażerskiego samolotu naddźwiękowego Concorde. Powstał on dzięki porozumieniu między Francją i Wielką Brytanią przy udziale państwowych konsorcjów lotniczych Aérospatiale i British Aircraft Corporation. Concorde wszedł do służby siedem lat później i pozostał w niej do 2003 r. Jego głównym zadaniem były loty transatlantyckie z Europy do USA.

12 stycznia 1981

SERIAL. Stacja ABC rozpoczęła emisję serialu "Dynastia". Stał się on jedną z najpopularniejszych i najsłynniejszych wysokobudżetowych oper mydlanych w historii telewizji amerykańskiej i w swoim gatunku. Opowiadał o życiu bogatej rodziny Carringtonów. Serial emitowany był w USA przez telewizję ABC od 13 stycznia 1981 r. do 11 maja 1989 r. i zyskał ogromną popularność; później także na świecie.