Bardzo stary wiersz

Paweł Głowacki: DOSTAWKA

Ponoć od dawna nieaktualny jest to utwór, nieaktualny, muzealny, bezpieczny, bo aż z 1983, na dokładkę dotyka ciemności wcześniejszych, sprzed 1983, ciemności epoki już przecież na amen zamarłej. Ale czytam go, właśnie dlatego, że nieaktualny. Nieporządnie czytam, nie po kolei, jak popadnie. Na przykład: "Kto wie gdyby nas lepiej i piękniej kuszono/ słano kobiety różowe płaskie jak opłatek/ lub fantastyczne twory z obrazów Hieronima Boscha”. A dziś?

Ile dziś wystarcza, ile i czego, by skutecznie zanęcić, nakłonić do zgłoszenia akcesu, pięknie skusić do bycia za lub przeciw? "Lecz piekło w tym czasie było jakie”, pyta Herbert. I wyznaje: "samogonny Mefisto w leninowskiej kurtce/ posyłał w teren wnuczęta Aurory/ chłopców o twarzach ziemniaczanych/ bardzo brzydkie dziewczyny o czerwonych rękach”. Wtedy, w niegdysiejszych ciemnościach, pełnych octu i pasztetowej, było wielu, bardzo wielu, którym tresowane pieski samogonnego Mefista nie wystarczały do zgłoszenia akcesu.

Dziś posyła się w Polskę odpustową fotkę, na której agent Tomek, roznegliżowany byczek o płaskiej twarzy, uśmiecha się tępo nad torbą pełną operacyjnego szmalu – i to wystarcza. Na kanwie żałosnego prostokąta – jeden legion protestuje, skandując: "Zamach na demokrację!”, a drugi legion adoruje, piejąc: "Obrona wolności!”. Czy ktoś, zanim zaczął skandować lub piać, zbadał realny banał fotki? A co ze słowami? Który widz naszego teatru codziennego bierze je na podniebienie, by dowiedzieć się, co tak naprawdę słyszy w telewizji i co, gdy prasę studiuje, w istocie przyjmuje gładko tak, jak by masło łykał?

Janusz Palikot rzekł: "Jak będę mówić tylko mądre rzeczy, to naprawdę będę miał tylko 4 proc. poparcia. I będziemy skazani na Kaczyńskiego i Tuska.” Czy dobrze pojmuję? Tylko głupota ocali Polskę? Cóż za myśl! A najciekawsze, jak większość elektoratu Palikota przyjęła to jego szczere wyznanie, z którego jasno wynika, iż wspomniana większość jest redykiem ciemnych półanalfabetów, do których trafia tylko brednia i wyłącznie brednia może ich skłonić do zgłoszenia ocalającego Polskę akcesu? Prawda taka, że większość nie widzi problemu. O kusicielskiej i dla wielu bezsilnej mowie wnucząt Aurory Herbert rzekł: "nazbyt parciana”, "łańcuchy tautologii parę pojęć jak cepy”, "żadnej dystynkcji w rozumowaniu”, "składnia pozbawiona urody koniunktiwu”. Tak, nędza to była. Lecz żeby odmówić wnuczętom – trzeba było naprawdę usłyszeć nędzę ich słów. A dziś? Stylistyczny cep Palikota wystarcza, by skusić legion.

Brednie stu głów. Chóralne sylabizowanie świętych słów "brzoza”, "mgła” i "trotyl”. Piski o dorzynaniu watahy, potrzebie rozstrzeliwania, wieszaniu, psychicznych odchyłach, zamachu na cudowność gazetki "Uważam Rze” i krzyż. Bełkot w sprawie decyzji aktora Mariana Opanii oraz antypolskiej postawy aktora Macieja Stuhra. Problemat fotki Bonda z jarmarcznej budy. Jeszcze tysiąc podobnych słów i gestów, tych serków na pierogi dla ślimaków – by wystawiły rogi. Lepki bełkot odpustowy, bełkot za lub przeciw, snuty nad mrowiem intelektualnej tandety z gipsu, marnej gumy i tombaku. Dzień w dzień, noc w noc. Przy tym planktonie samogonny Mefisto wygląda jak Książę – Arcymistrz Kusicielstwa. Ale Mefisto jest nam już kompletnie zbędny. Nam wystarcza dziś – wolność.

W środku wolności więc, między odpustowym piskiem a odpustowym gestem głównych aktorów – podczytuję sobie z rana stary wiersz Herberta. Żeby nie zwymiotować do zmierzchu. "To wcale nie wymagało wielkiego charakteru/ nasza odmowa niezgoda i upór”. "Zanim zgłosimy akces trzeba pilnie badać/ kształt architektury rytm bębnów i piszczałek”. Słowa nieaktualne – nic im nie dorówna! Oko wreszcie trafia na tytuł. Dwa słowa, dziś już obce. "Potęga smaku”.