„Błękitny” węgiel - nowy sposób na małopolski smog

Około 400 ton ekologicznego, bezdymnego węgla zostanie przetestowane przez mieszkańców Krakowa. Dostarczył go za darmo Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu. To efekt pilotażowego programu, który jest realizowany w pięciu miejscach w Polsce: w Roszkowie (koło Raciborza) w Jedlinie-Zdroju pod Wałbrzychem, w Zabrzu, w krakowskim osiedlu uzdrowiskowym Swoszowice oraz w Żywcu.

Błękitny węgiel produkowany jest ze zwykłego węgla. Różni się tym, że znacznie zmniejszona jest w nim zawartość dostających się do powietrza części lotnych. Ma być sposobem na ograniczenie tzw. niskiej emisji z pieców, której efektem jest smog. - Wygląda jak zwykły węgiel, ale podczas spalania wydziela znacznie mniej zanieczyszczeń. Ogrzewane nim domy wyróżniają się tym, że nie wydobywa się z nich dym - mówi dr inż. Katarzyna Matuszek z Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu.

Błękitny węgiel produkowany jest w reaktorach. Pod wpływem wysokiej temperatury (ok. 450 stopni Celsjusza) uwalnia się z niego większość trujących substancji. Z dotychczas przeprowadzonych badań wynika, że używanie tego typu paliwa zmniejsza średnio pięciokrotnie zanieczyszczenia, które dostają się do powietrza.

Kraków zdecydował się skorzystać w przyszłym roku z tego wynalazku, ale po to, aby przekonać do niego okoliczne gminy. - U nas najprawdopodobniej zostanie wprowadzony zakaz palenia węglem od 2019 roku, ale nadal będziemy zatruwani przez sąsiednie wsie. Dobrze by było, aby to one w przyszłości skorzystały z błękitnego węgla - mówi Filip Szatanik z krakowskiego magistratu.

Na razie nie wiadomo, jaka będzie cena tego paliwa. Szacuje się, że może być droższe od zwykłego węgla dobrej jakości. Aby więc mieszkańcy chcieli go kupować, musiałby zostać wprowadzony system dopłat. - Jestem sceptyczny wobec tego pomysłu. Obawiam się, że nawet najlepszej jakości węgiel i tak będzie bardziej szkodliwy od ogrzewania gazowego, a w dodatku trzeba będzie za niego więcej zapłacić niż za gaz - mówi prof. Piotr Kleczkowski z Akademii Górniczo-Hutniczej.

Na razie jednak „błękitny” węgiel cieszy się sporą popularnością, bo jest za darmo. W Swoszowicach chce już nim palić kilkaset osób.

Mieszkańcy Swoszowic przetestują „błękitny” węgiel, który mniej truje
Na spotkania informacyjne w sprawie tzw. błękitnego węgla w Swoszowicach przyszło ok. 200 osób. Chętnych do ogrzewania tym paliwem może być jednak kilka razy więcej. - To dlatego, że na naszym terenie znajduje się sporo domów opalanych węglem - tłumaczy Dariusz Rejek, radny Dzielnicy X Swoszowice.

Mieszkańcy uczestniczący w eksperymencie dostaną taki węgiel za darmo, muszą tylko zapłacić za transport ze składu przy ul. Myślenickiej. Do rozdysponowania jest ok. 400 ton węgla. - Liczymy, że stosowanie przez mieszkańców nowego, niskoemisyjnego paliwa przyczyni się do natychmiastowego spadku zanieczyszczenia powietrza w tej części Krakowa - mówi Tadeusz Trzmiel, wiceprezydent Krakowa.

Kraków jednak nie będzie stosował tego paliwa w przyszłości, ponieważ najprawdopodobniej zostanie wprowadzony zakaz palenia węglem w mieście od 2019 roku. Decyzję w tej sprawie mają podjąć radni sejmiku małopolskiego w połowie stycznia. Błękitny węgiel będzie mógł być natomiast wykorzystywany w miejscowościach graniczących z Krakowem. Szacuje się, że ok. 17 proc. zanieczyszczeń w Krakowie pochodzi z okolicznych gmin, w których działa ok. 43 tys. pieców na węgiel.

Nowy węgiel, którego spalanie powoduje kilka razy niższe zanieczyszczenie powietrza, ma zostać dostarczony do Krakowa już w styczniu. Naukowcy będą mierzyć ilość pyłu i zanieczyszczeń wydobywających się z komina podczas używania zwykłego węgla potem błękitnego.

Wstępne badania w jednej z kamienic w Zabrzu wskazują, że w przypadku spalania przetworzonego węgla emisja pyłów spada o 40 proc., smoły o 75 proc. oraz benzo-a-pirenu aż o 90 proc. - Zanieczyszczenie może się zmniejszyć nawet 10-krotnie - mówi dr inż. Katarzyna Matuszek z Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu, który dostarczy węgiel. Jej zdaniem z wyników pilotażu zadowoleni są mieszkańcy innych miejscowości, którzy już wzięli udział w eksperymencie.

- Niektórzy pierwszy raz mogli zobaczyć zimowe uroki swojej miejscowości, niezasłonięte przez smog - mówi Katarzyna Matuszek. Błękitny węgiel został wyprodukowany przez instytut w Zabrzu na zlecenie jednej z firm. Jeśli wynalazek się sprawdzi, może być skierowany do produkcji na dużą skalę. A to może obniżyć cenę błękitnego węgla, który na razie jest droższy niż zwykły wysokiej jakości o 10 proc. Aby mieszkańcy chcieli z niego korzystać, konieczne byłoby wprowadzenie systemu dopłat.

Prof. Piotr Kleczkowski z Akademii Górniczo-Hutniczej jest sceptyczny wobec nowego wynalazku. - Na razie nikt nie zna ceny błękitnego węgla ani wyników badań - mówi. Jego zdaniem znaczne lepszym rozwiązaniem jest gaz, czyli paliwo znacznie bardziej ekologiczne niż każdy rodzaj węgla. - Być może palenie błękitnym węglem będzie miało sens w takich miejscowościach, gdzie nie ma instalacji gazowych - uważa prof. Kleczkowski.

Dane mówiące o kilkakrotnej redukcji zanieczyszczeń nie przekonują go. Tłumaczy, że taki sam efekt można uzyskać, stosując lepszej jakości węgiel, a także ekologiczne piece do jego spalania.

Na razie jednak darmowy, błękitny węgiel cieszy się ogromną popularnością w Swoszowicach. - Zgłaszali się do nas mieszkańcy także innych osiedli, którzy chcieli wziąć udział w eksperymencie. Na razie jednak skorzystają z tego tylko ci, którzy mieszkają w dużych skupiskach domów w Swoszowicach - mówi Dariusz Rejek.

Mieszkańcy, którzy chcą ogrzewać tym paliwem, powinni złożyć wnioski o przyjęcie do programu do końca tego roku. Informacje i dokumenty do pobrania znajdują się na stronie internetowej dzielnicy Swoszowice: www.dzielnica10.krakow.pl.

Warunkiem uczestnictwa w pilotażu jest zgoda na wypełnienie ankiety zawierającej opinie użytkownika na temat testowanego paliwa. Badania nad błękitnym węglem mają zakończyć się w kwietniu przyszłego roku.