EUROwyborcze vademecum (4)

Instytucje Unii Europejskiej
Jakie są organy UE?
Rada Europejska; Rada Unii Europejskiej; Komisja Europejska; Parlament Europejski; Europejski Trybunał Sprawiedliwości; Europejski Sąd Obrachunkowy; Komitet Ekonomiczno-Społeczny; Komitet Regionów; Europejski Bank Inwestycyjny; Europejski Fundusz Inwestycyjny; Europejski Bank Centralny; Europejski Bank Policji (Europol); Europejski Rzecznik Praw Obywatelski.
Czy istnieje wśród nich hierarchia ważności?
Tak. Unijne instytucje można podzielić na pięć klas:
1. Instytucja o strategicznym znaczeniu (I klasa) - Rada Europejska. O jej randze stanowi przede wszystkim to, że zasiadają w niej przywódcy państw należących do Unii oraz przewodniczący Komisji Europejskiej.
2. Organy główne UE (II klasa) - Rada Unii Europejskiej, Parlament Europejski, Komisja Europejska, Europejski Trybunał Sprawiedliwości oraz Trybunał Obrachunkowy.
3. Organy drugiej kategorii (III klasa) - Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów, Komitet Ekonomiczno-Finansowy, Komitet Koordynacyjny, Komitet Naukowo-Techniczny. Pełnią rolą doradczą dla organów głównych.
4. Instytucje trzeciej kategorii (IV klasa) - Europejski Bank Centralny, Europejski System Banków Centralnych, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejska Agencja Ochrony Środowiska Naturalnego, Europejskie Biuro Policji (Europol), Europejski Urząd Rynku. Są to instytucje mające specjalny status i autonomiczną pozycję wewnątrz UE.
5. Nieformalne gremia (V klasa) - ich zadaniem jest wypracowywanie konkretnych rozwiązań. Przykładem jest Euro-Grupa, składająca się z ministrów finansów krajów, które należą do strefy euro.
W jakich instytucjach najmocniej ścierają się interesy poszczególnych państw członkowskich?
W Radzie Europejskiej i Radzie Unii Europejskiej.
Co robią najważniejsze instytucje UE?
RADA EUROPEJSKA - jest organem kierowniczym UE jako związku państw - co wynika z Traktatu o Unii Europejskiej.
Prapoczątki Rady Europejskiej sięgają 1961 r., gdy po raz pierwszy spotkali się przywódcy Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.
W 1974 r. prezydent Francji Valery Giscard d'Estaign zaproponował - co zostało przyjęte - usankcjonowanie spotkań przywódców krajów członkowskich Wspólnoty. W 1975 r. przyjęto nazwę "Rada Europejska".
Posiedzeniom Rady Europejskiej przewodniczy prezydent, premier lub kanclerz kraju sprawującego w danym półroczu prezydencję w Unii (do końca czerwca 2009 r. są to Czechy). Z reguły obrady Rady Europejskiej toczą się 2 dni.
Nie jest tajemnicą, że kluczowe decyzje RE zapadają w czasie posiłków, bankietów, lunchów itp. nieformalnych spotkań.
Skład RE: szefowie państw i rządów UE, którym towarzyszą ministrowie spraw zagranicznych. W jej posiedzeniach bierze udział również przewodniczący Komisji Europejskiej wraz z jednym z członków Komisji Europejskiej.
Decyzje w Radzie Europejskiej muszą zapadać jednogłośnie.
Główne uprawnienia RE: określa zasady i ogólne wytyczne wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE; ustosunkowuje się do najważniejszych decyzji gospodarczych Unii.
RADA UNII EUROPEJSKIEJ - zwana unijnym rządem, Radą Ministrów.
Powstała ona w 1965 r. Na początku w jej skład wchodzili ministrowie spraw zagranicznych krajów członkowskich.
Skład: Rada Unii Europejskiej składa się z przedstawicieli państw członkowskich (27 obecnie). Są to urzędnicy o randze ministerialnej. Członkowie Rady UE zmieniają się w zależności od przedmiotu obrad posiedzenia rady. Kiedy np. dyskutuje się o rolnictwie, to w obradach uczestniczą szefowie resortów rolnictwa krajów członkowskich.
Rada UE obraduje niejawnie.
Decyzje mogą zapadać na podstawie albo zwykłej większości, albo kwalifikowanej większości, a w niektórych sprawach przedstawiciele wszystkich państw muszą być jednomyślni.
wszystkich głosów w Radzie UE jest 345.
podział głosów w Radzie UE:
29 głosami dysponują 4 kraje: Niemcy, Francja, Włochy, Wielka Brytania. 27 głosów ma Polska i Hiszpania. 14 - przysługuje Rumunii, 13 - Holandii, a 12 - Grecji, Czechom, Belgii, Węgrom i Portugalii. 10 ma Szwecja, Austria i Bułgaria. Najmniej - 3 głosami dysponuje Malta, a o jeden więcej (4) mają: Łotwa, Słowenia, Estonia, Cypr i Luksemburg.
Uzyskać większość kwalifikowaną można po uzyskaniu co najmniej 255 głosów. Ponadto kraje, które opowiedziały się za jakąś decyzją i zebrały przynajmniej tyle głosów, muszą w sumie reprezentować co najmniej 62 proc. ogółu ludności Unii, czyli dzisiaj ok. 308 mln.
Główne uprawnienia Rady UE: sprawuje ogólne kierownictwo polityczne w Unii; ustala średnio- i długookresowe jej cele; na jej forum wypracowywany jest kompromis pomiędzy krajami członkowskimi.
Rada UE jest też głównym organem prawodawczym. Przeciętnie wydaje rocznie ok. 300 aktów prawnych (rozporządzeń, dyrektyw, zaleceń, opinii i decyzji). Uczestniczy w uchwalaniu budżetu unijnego i decyduje o wydatkach. Ważną rolę Rada UE pełni przy ustalaniu składu m.in. Komisji Europejskiej czy Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Rada Unii Europejskiej jest również organem kontrolnym UE. Może zaskarżyć prawo przyjęte przez Komisję Europejską i Parlament Europejski.
Przewodnictwo w Radzie UE nazywane jest prezydencją w UE. Sprawowane jest przez kolejne państwa, które zmieniają się co 6 miesięcy (od 1 stycznia do 30 czerwca oraz od 1 lipca do 31 grudnia). Obecnie prezydencję w UE sprawują Czechy, od 1 lipca 2009 r. zastąpi ich Szwecja, a tę od przyszłego roku Hiszpania. Polska przewodzić Unii będzie od 1 lipca 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. Po nas "pałeczkę" przejmie Dania.
Włodzimierz Knap