Grafika jako metafora świata

I sięga do niej (choć nie wprost). Na ulicy, w domu, w pracy. Jeśli chodzi o sztukę współczesną to wydaje się, że właśnie grafika - przez szybkość reakcji, a także skrótowy, szybki przekaz - jest medium, które komentuje, analizuje, podsumowuje, hierarchizuje. To sztuka aktualna, otwarta na widza i interpretacje. Przekonamy się o tym podczas tegorocznego Międzynarodowego Triennale Grafiki

Co więcej, to medium niezwykle demokratyczne, stawiające na niski koszt, dużą liczbę powtórzeń, powielanie. Czyli jest to symboliczne wyjście w świat demokracji. Obraz olejny to podkreślenie wyjątkowości, grafika - to kult powszechności. Już Andy Warhol pokochał sitodruk właśnie za jego demokratyczny charakter i równościową symbolikę. Wiele wydarzeń tego typu od tamtego czasu zniknęło z mapy kulturalnej świata, inne (jak słynne biennale w Lublanie) zupełnie zmieniły swój charakter, stając się po prostu autorskimi pokazami. A Kraków obstawał przy tradycji, będąc wciąż przeglądem tego, co dzieje się w światowej grafice, z akcentami w postaci nagród przyznawanych przez międzynarodowe jury.

Żyjemy w czasach, w których grafika zmienia świat poprzez reklamy, telefony, tablety, iPhone'y i iPady. Ale to wciąż jest obraz graficzny, skomponowany przez twórcę. Warsztat graficzny jest w tej chwili szeroki, zamaszystym gestem korzystający z możliwości, jakie podpowiada innowacyjne podejście: obok klasycznych technik są animacje, działania trójwymiarowe, wyjście w przestrzeń, obiekty graficzne. O tym wszystkim przekonamy się podczas tegorocznej edycji Międzynarodowego Triennale Grafiki. Przez środowisko przeszedł szmer plotki: odpadło wiele gwiazd graficznych, nazwisk uznanych artystów krakowskich - i nie tylko.

Ale to pokazuje, że na najważniejszą w Polsce (i jedną z najważniejszych na świecie) imprezę nie trafia się ze względu na swoją obecność w hierarchiach, a na aktualne prace. Tradycja jest żywa, zmienia się, nie daje się zamknąć w muzealnych gablotach czy ścianach galerii. Dziś grafika przekracza granice medium. To sztuka żywa, zaangażowana w aktualną rzeczywistość. I to bez względu na to, czy mówimy o realiach politycznych czy o sferze idei. To pokazuje siłę grafiki. Ten, kto przyzwyczajony jest tylko do tej dziedziny sztuki jako matrycy i jej odbitki na papierze, może być zaskoczony charakterem niektórych prac. Ale nie znaczy to, że dzieła z obszaru tradycyjnego warsztatu zniknęły z pola widzenia. Wręcz przeciwnie, dopiero z takiego zestawienia różnych nurtów i zainteresowań artystów wyłania się dzisiejsza grafika. I dzisiejszy obraz świata.

Jeśli przyjrzeć się programowi Międzynarodowego Triennale Grafiki w Krakowie i wyznaczyć linię, łączącą twórczość uczestniczących w nim artystów, biegłaby zapewne przez takie punkty, jak "skrótowość formy", "czytelność znaku", "symboliczna wymowa". Z jednej strony to czerpanie z tradycji polskiej grafiki, z drugiej - podążanie za trendami, którymi dziś kroczy młoda sztuka, czyli nieoczywiste odwołania do realiów codzienności (z ironią i kapką surrealizmu), odwrócenie się plecami do rzeczywistości. Ale tak naprawdę to przyglądanie się jej ukradkiem, z przymrużeniem oka. To wyjmowanie cytatów z niej i ich obrabianie z pomocą graficznej matrycy.

Pokazu graficznego o takiej historii i prestiżu nie ma chyba na świecie. Od 1966 roku, kiedy krakowska impreza (jeszcze jako biennale) wystartowała, była jedynym takim wydarzeniem w Europie Środkowo-Wschodniej. Na przestrzeni lat pojawiały się tu najgłośniejsze nazwiska światowej sztuki. Przez wiele lat zarzucano MTG, że stało się skansenem starych technik, zamykającym drzwi przed nowymi mediami, hołdującym sprawności technicznej, a nie przekazowi. Ale od ostatniej edycji widać wyraźnie, że triennale nadgania zaległości.

Magazyn Magnes