Kręgosłup twojego dziecka

Dziecko w wieku wczesnoszkolnym waży ok. 25 - 30 kg, więc 10-kilogramowy plecak stanowi około 30 proc. masy jego ciała!

- 90 proc. dzieci w Polsce ma wady postawy - mówi dr Paweł Michalski, kierownik Oddziału Chirurgii Kręgosłupa w Instytucie Matki i Dziecka. - Większość tych wad można jednak w prosty sposób skorygować lub zapobiec ich pogłębianiu poprzez ćwiczenia, czy też przestrzeganie zasad zdrowego i higienicznego trybu życia.
Jeśli jednak w porę nie wykryjemy wady postawy (np. niewielkiego skrzywienia kręgosłupa), może się ono pogłębiać się w miarę wzrostu dziecka i prowadzić do poważnych schorzeń, np. do kifozy lub skoliozy.

Rodzicu, obserwuj

Jeśli rodzice widzą coś niepokojącego w postawie swojego dziecka, powinni zgłosić się do lekarza ortopedy. Jedynie ortopeda może ocenić zaawansowanie wady postawy i zadecydować o właściwym postępowaniu. Przy niewielkich wadach najczęściej będą to ćwiczenia korygujące. Niemniej, przy zaawansowanych, często zaniedbanych skrzywieniach, konieczne może okazać się noszenie gorsetu ortopedycznego lub wręcz leczenie operacyjne.
Tak poważne schorzenia jak skolioza lub kifoza rozwijają się u 1 - 2 proc. populacji. Jedynie 1 przypadek na 1000 wymaga leczenie operacyjnego, najczęściej wystarczy stała kontrola ortopedy i przestrzeganie na co dzień kilku zasad. Najważniejsze, aby lekarz ortopeda mógł chociaż raz w roku zbadać dziecko, sprawdzić czy wada się nie pogłębia; w przypadkach wątpliwych uzasadnione jest wykonanie badania rentgenowskiego kręgosłupa. Najczęściej wystarczy zaordynować odpowiednie ćwiczenia korekcyjne, zmianę złych nawyków np. niewłaściwego siedzenia lub zalecić odpowiednią dietę w celu uniknięcia nadwagi etc.
Zaniedbanie wad postawy w wieku rozwojowym to duży błąd, ponieważ skrzywienia pogłębiają się wraz ze wzrostem dziecka. Dla przykładu - u dziecka w wieku 10. lat skrzywienie kręgosłupa rzędu 5 - 19 st. niesie 60-procentowe ryzyko postępu wady. Takie samo skrzywienie kręgosłupa u 15-latka, to już tylko 4-proc. ryzyko postępu skrzywienia.

W domu, w przedszkolu, w szkole

- Troska o kręgosłup dziecka powinna zacząć się już w okresie niemowlęcym - twierdzi dr Michalski. - Przede wszystkim nie powinno się przyspieszać naturalnego rozwoju czynności fizjologicznych. Dotyczy to zwłaszcza przedwczesnego "pionizowania" niemowlęcia. Zbyt wczesne sadzanie dziecka, prowadzanie pod pachy czy długie trzymanie w foteliku, mogą źle wpływać na jego kręgosłup, niewystarczająco dojrzały do utrzymywania pionowej postawy.
W okresie przedszkolnym najważniejsze jest zapewnienie dziecku odpowiedniej dawki ruchu. Warto zwrócić uwagę, czy w przedszkolu maluchy zachęcane są do aktywności fizycznej, np. do zabaw wymagających częstej zmiany pozycji. Bardzo ważne są także krzesełka i stoliki - muszą być dopasowane do wzrostu dzieci.
Ten sam problem dotyczy młodzieży szkolnej. W okresie edukacji pojawia się inny poważny problem, czyli spędzanie długich godzin w pozycji siedzącej. Taki tryb życia oraz praca w pochyleniu, to najwięksi wrogowie naszego kręgosłupa. Ideałem byłyby krzesła dopasowane do wzrostu ucznia, np. z regulacją wysokości i oparcia.

Ciężkim plecakom mów nie!

Dużym problemem, szczególnie w ostatnich latach, stały się także zbyt ciężkie plecaki szkolne. Jak stanowczo podkreśla dr Michalski, obciążanie dzieci w wieku wczesnoszkolnym plecakiem o wadze 8 - 10 kg jest zdecydowanie szkodliwe dla ich zdrowia!
Według zaleceń Amerykańskiej Akademii Pediatrii, waga plecaka szkolnego nie powinna przekraczać 10 - 15 proc. masy ciała dziecka. Nawet przepisy BHP, uwzględniające normy dla dorosłego człowieka, zabraniają nosić ciężary większe niż ok. 25 proc. masy ciała. A przecież dziecko w wieku wczesnoszkolnym waży ok. 25 - 30 kg, więc 10-kilogramowy plecak stanowi około 30 proc. masy jego ciała!
- W mojej ocenie, plecak o wadze 4,5 - 5 kg to maksymalne, dopuszczalne obciążenie - mówi dr Michalski. - Moim pacjentom i ich rodzicom polecam tornistry lub plecaki na kółkach, które powoli zyskują popularność również w Polsce.
Czym grozi dźwiganie ciężarów przez dziecko? Plecak o zbyt dużej wadze wywołuje przeciążenie osiowe kręgosłupa, co może zwiększyć ryzyko zmian o charakterze choroby Scheuermanna- spowodować mikrouszkodzenia płytek chrzęstnych kręgosłupa, które są odpowiedzialne za jego wzrost i prawidłowy rozwój. Może to skutkować efektem tzw. okrągłych pleców.
Ponadto, noszenie przez dzieci w wieku szkolnym zbyt ciężkich plecaków może przyczynić się do powstawania skoliozy, wywoływać dyskopatię, a także przeciążać stawy biodrowe, kolanowe i skokowe.

Paluszek i główka

Według ortopedów, dużą bolączką jest unikanie przez uczniów lekcji WF. Podczas gdy w okresie intensywnego rozwoju aktywność fizyczna i rekreacyjne uprawianie sportu są bardzo ważne, współczesny styl życia eliminuje w dużym stopniu wysiłek fizyczny. Wyniki badań HSBC (Zachowania Zdrowotne Młodzieży Szkolnej) z 2001/02 r. wskazują, że w krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce, około 2/3 młodzieży nie osiąga zalecanego poziomu aktywności fizycznej.
Obecnie, zgodnie z najnowszymi kryteriami dzieci i młodzież szkolna powinna wykonywać ćwiczenia fizyczne przez minimum 60 minut każdego dnia. Według raportu z badań HSBC, przeprowadzonego przez Instytut Matki i Dziecka, warunek ten spełnia 24,2 proc. chłopców i 18,8 proc. dziewcząt w wieku 11. lat.
Aktywność fizyczna młodzieży spada z wiekiem - w populacji 15-latków 7 dni w tygodniu ćwiczy już tylko 21,4 proc. chłopców i jedynie 9,6 proc. dziewcząt. Ponad 43 proc. młodzieży w wieku 16 - 18 lat wykazuje bardzo małą aktywność fizyczną.
Styl życia człowieka - także tego najmłodszego - jest jednym z podstawowych czynników decydujących o jego stanie zdrowia. - Wielu poważnych schorzeń rozwiniętych z wad postawy można uniknąć przez wczesną interwencję i kontakt ze specjalistą - tłumaczy dr Michalski. - Rodzicom, których niepokoi postawa dziecka, np. okrągłe plecy, opuszczone ramiona, nierówny chód, zalecam wizytę u lekarza ortopedy. (DD)

10 przykazań dla prostej postawy

1. Obserwuj postawę swojego dziecka
2. Dopasuj wysokość krzesła i**biurka do**wzrostu dziecka 3. Ucz aktywności ruchowej od**najmłodszych lat 4. Zachęcaj do**zajęć WF, gimnastyki korekcyjnej, a**w**szczególności do**pływania 5. Nie pozwalaj dziecku dźwigać ciężaru większego niż 10 -**15 proc. masy jego ciała 6. Wprowadzaj zdrowe nawyki żywieniowe, nie pozwalaj na**fast-food 7. Ogranicz czas korzystania z**komputera i**oglądania telewizji przez dziecko maksymalnie do**1 -**2 godzin dziennie 8. Pozwól dziecku na**przerwy w**trakcie odrabiania lekcji, zmianę pozycji, chwilę ruchu 9. Dobierz odpowiedni materac do**łóżka dziecka 10. Zapewnij dziecku 8 -**9 godzin snu w**ciągu doby (DD)**