Leki nie likwidują przyczyny bólu

Korekcja chiropraktyczna górnych kręgów szyjnych: axis, atlas Fot. archiwum prywatne

Rozmowa z terapeutą manualnym PIOTREM PAWŁEM RZĄCĄ o lumbago, rwie kulszowej i bólach głowy, których przyczyną są schorzenia kręgosłupa

- Postrzał lub lumbago to ostry, przeszywający ból w okolicy lędźwiowej, wzmagający się przy każdym ruchu ciała. Lumbago spowodowane jest przez nadwerężenie kręgosłupa, m.in. poprzez podnoszenie dużych ciężarów lub wykonanie niewłaściwego ruchu: nagłego skrętu, obrotu ciała. Zbyt często też przyjmujemy pozycję zgiętą, np. przy pochylaniu się nad umywalką, podnoszeniu ciężkich przedmiotów, spanie w tej pozycji. Inną przyczyną lumbago może być dyskopatia, która powstaje na skutek przeciążeń mechanicznych i dynamicznych kręgosłupa.

- Innym bardzo często spotykanym schorzeniem przykręgosłupowym jest rwa kulszowa i barkowa.

- Rwa pojawia się, gdy nerw kulszowy jest uciskany. Przeszywający ból obejmuje głównie dół pleców, promieniuje wzdłuż pośladka, uda. Atak rwy kulszowej może być spowodowany wypadnięciem dysku lub zmianami zwyrodnieniowymi albo - podobnie jak w przypadku lumbago - dźwiganiem zbyt ciężkich przedmiotów i nagłym wykonaniem jakiegoś ruchu, ponadto także przeziębieniem, a nawet kichnięciem.

- Co się wówczas dzieje z kręgosłupem?

- W rwie dochodzi do uszkodzenia pierścienia włóknistego i nierównomiernego nacisku kręgów na jądro miażdżyste. Prowadzi to do jego przesunięcia w kierunku więzadła podłużnego tylnego. Stan ten określamy jako wypuklinę. Zmiany te mogą się nasilać i prowadzić do przerwania pierścienia włóknistego oraz wypadnięcia jądra miażdżystego do kanału kręgowego. Mówimy wtedy o przepuklinie międzykręgowej z uciskiem na nerw kulszowy na poziomie L4-L5, L5-S1. Oprócz nagłego bólu w dole pleców, promieniującego do pośladka, tylnej powierzchni uda, łydki i stopy, mogą wystąpić drętwienia i zaburzenia czucia w kończynie dolnej oraz niedowład mięśni prostujących stopę i paluch, czyli opadanie stopy. Zwiększone napięcie mięśni i ból powodują, że pojawia się odruchowe skrzywienie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym.

- Czym charakteryzuje się rwa barkowa?

- Bólem, który promieniuje od karku do ramienia i wzdłuż całej kończyny górnej, a niekiedy również do łopatki i klatki piersiowej. Mięśnie karku są napięte i przykurczone, a bóle pojawiają się zazwyczaj rano, po przebudzeniu. Główną tego przyczyną są zmiany dyskopatyczne w kręgosłupie szyjnym na poziomie C5-TH1.

- Czy chory kręgosłup może być także odpowiedzialny za ból głowy?

- Tak, bóle głowy, zwłaszcza w okolicy potylicznej, mogą być następstwem zmian zwyrodnieniowych w obrębie szyjnego odcinka kręgosłupa. Napięcia mięśniowe w obszarze karku i zmniejszenie przestrzeni międzykręgowych w kręgosłupie szyjnym na skutek dyskopatii, powodują przyblokowanie światła tętnic w otworach kręgowych. Następuje niedokrwienie i niedotlenienie mózgu. Oprócz bólu głowy, innymi objawami mogą być też ból i sztywność karku, ograniczenie ruchomości kręgosłupa szyjnego oraz zawroty głowy, nudności, wymioty, nawet omdlenia. W takich przypadkach skutkują techniki manualne, o ile oczywiście pacjent nie cierpi na miażdżycę tętnic kręgowych, która jest przeciwwskazaniem do wykonywania zabiegów manualnych w tym obszarze. Aby to stwierdzić, pacjent powinien wykonać test De Kleina lub badanie dopplerowskie. W tego typu dolegliwościach warto również skorzystać z terapii czaszkowo-krzyżowej według J. Uplengera, która przynosi znakomite rezultaty w leczeniu wspomnianych schorzeń.
- Kiedy boli kręgosłup, głowa czy bark znacznie częściej jednak sięgamy po tabletki przeciwbólowe.

- To tylko leczenie objawowe, nie likwidujące przyczyny bólu. Warto wiedzieć, że przyczyną około 80 proc. przypadków schorzeń kręgosłupa są zaburzenia funkcjonalne - czyli odwracalne - tkwiące w jego w mechanice. Terapia manualna przywraca pacjentowi pełną ruchomość stawu i eliminuje ból, poprzez odbarczenie uciskanego nerwu. Przynosi to natychmiastowy efekt. W schorzeniach chronicznych czas terapii jest oczywiście dłuższy. Terapię manualną można integrować z masażem leczniczym i ćwiczeniami korekcyjnymi, polecanymi pacjentowi do wykonywania w domu. Austriacki naturoterapeuta, Rudolf Breuss, opracował np. bardzo skuteczny masaż kręgosłupa olejem z kwiatostanu dziurawca, który nawilża i regeneruje dyski w przypadku dyskopatii.

- Jakie inne schorzenia można leczyć za pomocą terapii manualnej?

- Oprócz wymienionych wcześniej, wskazaniami do terapii są m.in.: skoliozy, kręcz szyi, sztywność karku, urazy powypadkowe, zaburzenia stawów biodrowych, kolanowych, barkowych i pozostałych stawów obwodowych, problemy ze wzrokiem i słuchem, kręgozmyk, uczucie ciężkiej głowy, chroniczne zmęczenie, problemy z koncentracją, bezsenność, depresja, dolegliwości zatok, zaburzenia czynności mięśni. Przeciwwskazaniami są natomiast ostre stany zapalne, złamania, zmiany nowotworowe układu kostnego, miażdżyca tętnic kręgowych i zaawansowana osteoporoza.

- Skąd wywodzi się terapia manualna?

- Terapia manualna zajmuje się badaniem i leczeniem zaburzeń czynności różnych struktur układu ruchu, szczególnie kręgosłupa. Wywodzi się z chiropraktyki, skupionej przede wszystkim właśnie na kręgosłupie. Już bowiem Hipokrates twierdził, że w pierwszej kolejności trzeba leczyć kręgosłup i był nawet twórcą urządzenia do korekcji skolioz. Chiropraktykę stosuje się w mechanicznych zaburzeniach i dysfunkcjach układu ruchu, kiedy poprzez korekcję nieprawidłowości występujących w stawach i mięśniach związanych z kręgosłupem, likwiduje się ból. Według hipotez schorzenia układu ruchu mogą wpływać na zdrowie organizmu poprzez system nerwowy. Pierwsza szkoła chiropraktyki powstała w 1897 r. w Davenport, a jej założycielem był D.D. Palmer. Uznał on, że wewnętrzne narządy człowieka są połączone nerwami przebiegającymi wzdłuż kręgosłupa, a przemieszczenia kręgów mogą osłabić lub zwiększyć ich funkcjonowanie, czego efektem jest choroba. Inną metodą, opracowaną przez amerykańskiego chirurga A.T. Stilla, jest osteopatia. Still doszedł do przekonania, że poprzez naprawę układu kostno-mięśniowego za pomocą odpowiednich technik manualnych, można stworzyć warunki do samoleczenia i autokorekcji. Wtedy ciało uleczy się samo, bez użycia leków.

Rozmawiała Dorota Dejmek