Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Już dziś o 10.00 na żywo NASZ RAPORT Z FRONTU WOJNY Z PANDEMIĄ: najzacieklejszą walkę z covid-19 toczymy w gminach. Jak sobie radzą?

Zbigniew Bartuś
Zbigniew Bartuś
Fot. Konrad Kozłowski/Polskapress
Czy dzieci w małopolskich gminach powinny w pandemii chodzić do szkoły, czy mądrzej byłoby przejść na naukę zdalną? Jak zorganizować gminne placówki, by były bezpiecznie, a zarazem mogły jak najefektywniej działać? Co z lokalnymi imprezami i wydarzeniami, co z kulturą i sportem? Co z turystyką: czy da się w Małopolsce uratować sezon zimowy? Jakie zmiany dla Małopolan wprowadza Program Ochrony Powietrza oraz nowa ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach? Skąd wziąć pieniądze na konieczne inwestycje? – o tym wszystkim porozmawiamy z małopolskimi samorządowcami już dzisiaj, 23 października. Transmisja debaty na żywo w naszych serwisach od 10.00 do 12.00. Zapraszamy!

Kazimierz Barczyk, szef Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Małopolski, Krzysztof Wołos, wójt gminy Wielka Wieś, Bogusław Król, wójt gminy Zielonki oraz Piotr Krupa, zastępca burmistrza Gminy Wieliczka ds. inwestycji, wezmą udział w gorącej debacie o sytuacji samorządów w pandemii. Temat jest niezwykle ważny, bo najzacieklejsza wojna z pandemią – bijącą w Małopolsce ogólnopolskie rekordy - toczy się właśnie w gminach: tworzących je miastach, miasteczkach, wioskach i przysiółkach. Chodzi z jednej strony o zapewnienie mieszkańcom bezpieczeństwa, a z drugiej – ochronę lokalnej gospodarki przed skutkami centralnych restrykcji i zakazów. Lokalni włodarze – wójtowie, burmistrzowie, prezydenci, są na tej wojnie kluczowymi dowódcami.

Muszą zorganizować dla swoich mieszkańców usługi na normalnym poziomie w zupełnie nienormalnych czasach. Muszą też inwestować w przyszłość – nie tylko dlatego, by zapewnić gminom rozwój i stałe podnoszenie standardu usług publicznych, ale i dlatego, że zamówienia publiczne są jednym z kół zamachowych lokalnej gospodarki. Żyje z nich m.in. większość firm budowlanych, więc jeśli inwestycje staną – firmy stracą robotę i będą musiały zwolnić pracowników. To grozi nakręceniem spirali recesji, z której niełatwo się wydostać. A odrabianie strat potrwa lata.

Jak z poziomu gminy zarządzać tym największym kryzysem od dekad? Skąd znaleźć pieniądze na realizację wymienionych zadań i celów, gdy COVID-19 spustoszył kasy samorządów, a - państwo poprzez zmiany przepisów prowadzące do obniżenia wpływów gmin i powiatów – nie pomaga? Jak sobie radzić w kluczowych obszarach, jak oświata, zdrowie, opieka społeczna, gospodarka komunalna, wspieranie przedsiębiorczości, inwestycje? Jakiej polityki państwa oczekują dzisiaj samorządy? Takie i inne pytania zadamy naszym rozmówcom. Zapraszamy wszystkich do obejrzenia i wysłuchania debaty oraz stawiania pytań od 10.00 w najbliższy piątek 23 października. Transmisja na żywo w serwisach dziennikpolski24.pl oraz gazetakrakowska.pl. Pytania (zagadnienia warte poruszenia) można już teraz wysyłać do moderatora debaty: [email protected].

Apel Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Małopolski oraz Federacji Regionalnych Związków Gmin i Powiatów RP

Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski oraz Federacja Regionalnych Związków Gmin i Powiatów RP wystosowały w połowie października „Apel sprawie powszechnego zwalczania drugiej fali pandemii COVID-19 - DDM – DEZYNFEKACJA, DYSTANS, MASECZKI”. Czytamy w nim:

„Druga fala światowej pandemii COVID-19 z impetem uderzyła w nasze zdrowie i gospodarkę. Dzisiaj mierzymy się nie tylko z największym globalnym kryzysem, który łącznie z jego dotkliwymi następstwami może potrwać nawet kilka lat, ale także z kryzysami regionalnymi, lokalnymi, branżowymi (turystyka, przemysł czasu wolnego, kultura, rozrywka) i wynikającymi z nich dramatami przedsiębiorców, pracowników i rodzin.

Wszyscy wiemy jak dewastujące skutki dla gospodarki budżetu państwa i samorządów niesie wprowadzenie kolejnego zamknięcia gospodarki. Wiemy także jakie negatywne, dotkliwe skutki dla całego społeczeństwa (materialne, duchowe, społeczne) niosą za sobą zamknięcie przedsiębiorstw, urzędów, szkół, instytucji kultury, zakazy w podróżowaniu, organizacji uroczystości – świąt, ślubów, pogrzebów.

Wiemy także, że naszego państwa (jak każdego innego) nie stać na kolejny lockdown oraz wprowadzanie kolejnych ogólnopolskich Tarcz Finansowych, Antykryzysowych, sektorowych, samorządowych – regionalnych i lokalnych, wypłacanie zasiłków. Z obawą patrzymy na kolejne państwa europejskie uderzone z ogromną siłą drugą falą pandemii, skutkującą skrajnie radyklanymi obostrzeniami, w tym u naszych południowych sąsiadów, którzy wprowadzili stany wyjątkowe.

Obawiamy się, że pracująca już ponad siły i możliwości służba zdrowia, służby epidemiologiczne nie poradzą sobie z lawinowym wzrostem chorych, szczególnie wymagających hospitalizacji ratującej życie.

W tej dramatycznej sytuacji Federacja Regionalnych Związków Gmin i Powiatów RP - największa ogólnopolska organizacja samorządu terytorialnego zrzeszająca w 20 regionalnych związkach 1000 gmin, powiatów i województw - oraz Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski apelują do Rządu o podjęcie wszelkich natychmiastowych, radykalnych działań celem zwalczania drugiej fali pandemii COVID-19, na czele z udzieleniem pomocy służbie zdrowia, a w konsekwencji uniknięcie lockdownu, który uderzy w państwo i społeczeństwo, a najmocniej w najsłabszych – osoby starsze, schorowane oraz rodziny najuboższe.

Apelujemy do Parlamentarzystów, Marszałków, Prezydentów, Starostów, Burmistrzów, Wójtów, Radnych - wszystkich osób sprawujących mandat publiczny - o podjęcie w swoim zakresie wszelkich działań przeciwstawiających się drugiej fali pandemii. Konieczne jest przeprowadzenie kampanii informacyjnych w mediach lokalnych, na stronach internetowych (w tym instytucji kultury, spółek komunalnych, klubów sportowych, itp.) dotyczących bezpieczeństwa epidemicznego, stosowania przez wszystkich obywateli najprostszych środków ochrony przed koronawirusem – DDM – Dezynfekcja, Dystans, Maseczki.

Prosimy, aby wszystkie osoby publiczne nie tylko przestrzegały podstawowych zasad bezpieczeństwa w czasie pandemii, ale dawały dobry przykład w swoich społecznościach lokalnych i regionalnych oraz aktywnie wsparły tę kampanię w mediach społecznościowych, podczas spotkań i rozmów.

Apelujemy, aby w czasie powszechnego zagrożenia zachować odpowiedzialność, odłożyć doraźne spory dla dobra wspólnoty i bezpieczeństwa naszych bliskich, wspólnot lokalnych i regionalnych oraz przyszłości Polski”.

Sytuacja samorządów po III kwartałach – jest dramat!

Związek Miast Polskich przedstawił w połowie października wstępne dotyczące wpływów z udziałów w PIT mamy z 91 miast (w tym 17 miast na prawach powiatu), z CIT – z 83 miast (w tym 15 miast na prawach powiatu). Posiadana próbka jest już reprezentatywna dla 333 miast członkowskich Związku i upoważnia do sformułowania pierwszych wniosków.

W ostatnich latach miał miejsce znaczny wzrost dochodów z udziałów samorządów we wpływach z podatku PIT. Był on wynikiem korzystnej koniunktury gospodarczej, a nie wskazywanego przez niektórych polityków opcji rządzącej „uszczelnienia systemu podatkowego”. Na oficjalnej stronie MF w zakładce https://www.gov.pl/web/finanse/uszczelnienie-systemu-podatkowego znajduje się następujące wyjaśnienie wzrostu wpływów z podatku PIT: „Większe wpływy z PIT to efekt poprawy sytuacji na rynku pracy.”

Wzrost dochodów z udziałów samorządów we wpływach z PIT był w ostatnich latach znacznie mniejszy niż wzrost wydatków bieżących, które szybko rosły w wyniku wzrostu kosztów pracy, energii, usług i materiałów oraz wzrostu kosztów płac nauczycieli w okresie od marca 2018 r. do września 2020 r. o 28,5 proc., nie zrekompensowanego samorządom wzrostem subwencji oświatowej (w tym samym okresie wrosła jedynie o 15,6 proc.).

W roku 2020 nastąpił silny spadek dochodów z udziałów jednostek samorządu terytorialnego (JST) we wpływach z PIT, będący efektem zmian ustawowych w podatku dochodowym od osób fizycznych, który nie został samorządom zrekompensowany.
Dodatkowo niewielki wpływ mogły wywrzeć skutki pandemii, jednak nie są one – wg danych GUS – znaczące. W otrzymanej próbie odpowiedzi na ankietę z 91 miast dochody z udziałów we wpływach z PIT wynosiły:

  • w trzech kwartałach 2018 r. – 5,763 mld zł,
  • w trzech kwartałach 2019 r. – 6,756 mld zł (wzrost rok do roku o 17,23%),
  • w trzech kwartałach 2020 r. – 6,293 mld zł (spadek rok do roku o 6,83%).

Kraków w czerwonej strefie. Mniejszy ruch na drogach, mniej ...

Spadek o blisko pół miliarda złotych w próbie, która stanowi kilkanaście procent potencjału JST, oznacza kilka miliardów złotych ubytku dochodów z tego źródła we wszystkich JST. W tych warunkach twierdzenia resortu finansów o dobrej sytuacji JST są nieuprawnione.

W ostatnich latach miał również miejsce znaczny wzrost dochodów z udziałów JST we wpływach z podatku CIT. Był to efekt dobrej koniunktury, ale także - wg informacji MF - „efekt uszczelniania systemu podatkowego przez stworzenie prawa, które wyeliminowało agresywne techniki optymalizacji podatkowej”. Dla miast dochody z udziałów w CIT są o rząd wielkości mniejsze niż z udziałów w PIT, jednak mają duże znaczenie dla budżetów województw. Spadek w roku 2020 jest jeszcze większy niż w przypadku PIT, tym razem głównie z powodu pandemii.

W otrzymanej próbie odpowiedzi na ankietę z 83 miast dochody z udziałów we wpływach z CIT wynosiły:

  • w trzech kwartałach 2018 r. – 486,8 mln zł,
  • w trzech kwartałach 2019 r. – 602,4 mln zł (wzrost rok do roku o 23,75%),
  • w trzech kwartałach 2020 r. – 555,5 mln zł (spadek rok do roku o 7,78%).

Spadek o blisko 50 mln zł w próbie stanowiącej małą część potencjału JST oznacza blisko miliardowy ubytek dochodów z tego źródła we wszystkich JST, z czego lwia jego część dotyczy województw. Również w tym przypadku mówienie o dobrej sytuacji finansowej JST jest nieuprawnione. Odnotowujemy także – podobnie jak po pierwszym półroczu – spadki w części dochodów własnych gmin, zwłaszcza w podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych oraz w dochodach z mienia, w tym przede wszystkim z opłat za użytkowanie wieczyste.

Pomiędzy nadzwyczajnymi zadaniami a ograniczonymi możliwościami – samorząd terytorialny w czasie pandemii - raport Open Eyes Economy

Jakie działania mogą podjąć jednostki samorządu terytorialnego (JST), aby uratować lokalne rynki pracy przed grożącym im kryzysem? Jakie rozwiązania należy wprowadzić w doborze źródeł finansowania inwestycji samorządów terytorialnych? W jaki sposób władza centralna może pomóc samorządom w rozwiązaniu problemu niedoboru mieszkań komunalnych?

Grupa ekspertów think tanku Open Eyes Economy przygotowała Raport Samorząd, w którym przedstawia swoje spostrzeżenia i metody w zakresie: finansów samorządów, oświaty i działalności kulturalnej, a także pomocy społecznej i rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. W dokumencie pojawia się również szereg rozwiązań dotyczących inwestycji komunalnych i lokalnej przedsiębiorczości, ochrony lokalnych rynków pracy, mieszkalnictwa czy transportu publicznego. W Raporcie nie brakuje także komentarzy dotyczących relacji JST z władzą centralną. Samorząd terytorialny powinien być́ traktowany przez administrację rządową̨ jako partner, a nie petent – grzmią eksperci Open Eyes Economy w nowym Raporcie Samorząd.

W Raporcie Samorząd eksperci odnoszą się do finansów samorządowych, wskazując m.in. problemy wywołane pandemią COVID-19, jak i te, które od dawna wymagają przeprowadzenia stosownych reform:

Kwota spadku wpływów z podatku PIT w I półroczu roku 2020 w stosunku do I półrocza roku 2019 dla wszystkich powiatów ziemskich i miast na prawach powiatu wyniosła ponad 1 mld zł, czyli ponad 7,37 proc. Spadek jest efektem obniżenia wpływów wskutek pandemii, ale także zeszłorocznej decyzji rządu o obniżeniu stawek PIT (z 18 do 17 proc.) oraz wprowadzeniu zerowego PIT-u dla osób poniżej 26. roku życia, bez zmiany sposobu wsparcia finansowego samorządów. Decyzję tę rząd podjadł bez konsultacji ze stroną samorządową̨.

Podobnie w projekcie rozporządzenia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej na temat wysokości minimalnego wynagrodzenia w roku 2021 (2800 zł brutto) napisano, iż finansowanie podwyżek w samorządowych jednostkach budżetowych odbędzie się̨ w ramach środków pozostających w dyspozycji pracodawców.

W Raporcie pojawia się również krótka analiza sytuacji finansowej polskich samorządów:

  • finansowanie samorządów od początku ich istnienia planowano „niedomiarowo”;
  • działania władz centralnych, które skutkują̨ systematyczną erozją zdolności JST do finansowania istotnych zadań́ publicznych
  • związany z pandemią spadek dochodów budżetowych, a tym samym zmniejszenie dochodów JST.

Na to nałożyły się̨ nadzwyczajne wydatki na
zapewnienie bezpieczeństwa epidemicznego, w tym
na spełnienie specjalnych warunków sanitarnych
pozwalających na powrót uczniów do szkół. Ważne
jest również̇ to, iż̇ JST są wciąż obciążane wydatkami na realizację szerokiego programu inwestycyjnego. Nie można ich ograniczyć́ lub wstrzymać́ zarówno z uwagi na zaciągnięte zobowiązania, jak i ze względu na potrzebę̨ ustabilizowania sytuacji na rynku pracy.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wideo
Wróć na dziennikpolski24.pl Dziennik Polski