Mózg i krążenie krwi

Dlaczego krew jest tak bardzo potrzebna i co się dzieje, gdy jej brakuje? Na pytania dotyczące tzw. krążenia mózgowego odpowiada neurolog dr n. med. Beata Tarnacka, ekspert programu "Zdrowa ONA".

Krew dostarcza glukozę i tlen, zaspokajając potrzeby energetyczne mózgu. Co ciekawe zasoby, które gromadzi, są małe i zużywane w ciągu 2-3 minut, stąd w przypadku oddechu podkreśla się ten czas jako kluczowy na jego odzyskanie. Za unaczynienie, czyli obrazowo mówiąc "karmienie" mózgu, odpowiadają cztery tętnice: dwie szyjne, które znajdują się w przednim odcinku szyi i dwie tętnice kręgowe umieszczone w otworach szyjnego odcinka kręgosłupa. Tętnica szyjna na wysokości połowy szyi dzieli się na dwie mniejsze, które dostarczają krew do poszczególnych części twarzy i szyi.

Krążenie mózgowe utrzymywane i regulowane jest przez ciśnienie krwi. Dlatego nadciśnienie tętnicze jest największym czynnikiem ryzyka udaru mózgu, ponieważ rozregulowuje przepływ krwi przez naczynia krwionośne i prowadzi do miażdżycy. W przebiegu choroby osadza się na ścianach tętnic cholesterol, co zmniejsza ich światło i utrudnia przepływ krwi. W rezultacie krążenie zaopatrywanego obszaru mózgu zaburza się. Możemy wówczas mówić o niewydolności, która skutkuje powstaniem skrzepliny lub zatoru (a następnie udarem niedokrwiennym), bądź pęknięciem naczyń i krwotokiem (udarem krwotocznym).

Organizm jest tak zaprogramowany, że kryzysowe sytuacje uruchamiają alternatywne rozwiązania. Gdy dochodzi do niedrożności tętnicy szyjnej doprowadzającej krew do mózgu, uruchamia się krążenie oboczne, co oznacza, że z okolicznych tętnic krew dopływa do niedokrwionych komórek mózgu. To od krążenia obocznego zależy rozległość uszkodzenia mózgu - u niektórych pacjentów mogą nie występować żadne symptomy, u innych może dojść do poważnych komplikacji, np. z chodzeniem, mową, słuchem.

Jeśli dopływ krwi do mózgu zostanie całkowicie odcięty, po ok. 12 sekundach dochodzi do utraty przytomności. Nieodwracalne zmiany martwicze występują w komórkach mózgu po 3-4 minutach. Do śmierci dochodzi po 9 minutach.

Profilaktyka to walka z nadciśnieniem, miażdżycą, cukrzycą i otyłością. Ważna jest aktywność fizyczna, która polepsza krążenie, a tym samym - ukrwienie mózgu. Wystarczy pół godziny ćwiczeń trzy razy w tygodniu, aby wzmocnić układ krwionośny i mięśniowy. Dieta bogata w warzywa i owoce z jak najmniejszą ilością tłuszczów zwierzęcych też poprawia funkcjonowanie układu krążenia, zmniejszenie ilości soli powoduje spadek ciśnienia. Ograniczenie mięsa pozwala na zmniejszenie poziomu homocysteiny, która też jest czynnikiem ryzyka chorób naczyniowych.