Myśli obok tarczy

Siedemdziesiąta rocznica wybuchu wojny i takaż inwazji Związku Radzieckiego na Polskę posłużyły publicznej selekcji na dwie grupy: patriotów i zaprzańców. Sytuację nieoczekiwanie skomplikowali Amerykanie, którzy akurat 17 września oznajmili, że tarczy antyrakietowej w Polsce nie będzie. Podniosły się głosy, że to celowe upokorzenie Polaków, tych najwierniejszych z wiernych sojuszników, przez cyniczną, prorosyjską administrację Obamy. Po angielsku nazywa się to "insult added to injury" (zniewaga dodana do zranienia). Tylko usiąść i płakać.
Po tygodniu emocje nieco opadły, proponuję więc spojrzeć na sprawę chłodnym okiem. Najpierw ta nieszczęsna data. Według klasycznej formuły sferą polityczną rządzą dwa zasadnicze mechanizmy: spisku lub spaprania. Najpierw więc wersja spiskowa. Prezydent Obama nie rozumie obsesji historycznych, bo sam żadnych nie ma. Kieruje państwem na ostrym zakręcie i nie ma czasu na plątanie się w lokalne spory. Takie jakie proponuje Polska. Z Rosją Ameryka ma robić globalne interesy i nie chce, żeby jej ktoś przeszkadzał. Obama nie przyjechał więc 1 września do Gdańska, a "wypowiedzenie" tarczy nastąpiło w rocznicę najazdu Stalina na Polskę.
Wersja spaprania jest w skutkach identyczna, choć może mniej bolesna. Obchody 70-lecia wybuchu wojny to za mało, żeby komuś ważnemu z Waszyngtonu zawracać głowę. Ogłoszenie rezygnacji z tarczy w rocznicę najazdu sowieckiego jest biurokratycznym przeoczeniem. Tam nikt nie pamięta o naszych datach i rocznicach. W innych sprawach też nie są szczególnie biegli. Niedawno sekretarz stanu wręczyła swojemu rosyjskiemu odpowiednikowi gadżet, który miał symbolizować nowe otwarcie USA - Rosja. Napis po rosyjsku powinien oznaczać "reset", wykonany z błędem oznaczał "przeciążenie".
Tak czy inaczej, z Waszyngtonu powiało chłodem. Wmówiliśmy sobie, że jesteśmy dla Amerykanów wyjątkowym, najbliższym sojusznikiem, ogromnie cenionym i poważnym. Dąsaliśmy się, kiedy życie nie potwierdzało gładkich słów i np. nie zniesiono wiz. Tak naiwny romantyzm jest wzruszający, ale w polityce mało jest miejsca dla poezji. Rządzi pragmatyzm i interesy. Ameryka miała sprawy w Polsce kilkanaście lat temu, kiedy trwała przebudowa postkomunistycznej Europy. Teraz już nie ma. Wielkie państwo dobiera przyjaciół do interesów, nie odwrotnie.
Nie podzielam rozedrganych emocji, związanych z tarczą antyrakietową. Nasi wielcy poczytali to za akt zdrady, na który nie zasłużyliśmy. Wpadliśmy w nastrój graniczący z desperacją. Mniej pilny telewidz i czytelnik gazet mógłby uznać, że Polsce grozi śmiertelne niebezpieczeństwo, a właśnie nagle porzucił nas sojusznik, na którego najbardziej liczyliśmy.
Ani nagle, ani nie porzucił. To nasza wina i nasza naiwność, że nie potrafimy czytać klarownych znaków globalnej polityki USA. Już w kampanii wyborczej Barack Obama sygnalizował, iż zmieni politykę siły na politykę sposobu, nie rezygnując oczywiście z potęgi militarnej. Jego poprzednik był sztywny w oglądzie świata, wolał uderzyć niż negocjować. Obama, chyba słusznie, doszedł do wniosku, że Ameryka nie da rady być wszędzie, wszędzie walczyć i zwyciężać. Musi być elastyczna, rozumieć i rozmawiać.
Od dawna patrzymy na świat oczami nadąsanego dziecka. Nie rozumiemy, że nie przejmuje się naszymi rocznicami i nie chce toczyć naszych wojen. Grzecznościowe formułki przyjmowaliśmy za ważne deklaracje polityczne. To tak, jakby damy z imieninowego przyjęcia, na którym wznoszono toasty za piękne panie, pobiegły gremialnie do agencji modelek, żeby się zatrudnić.
Tarczy w Polsce nie będzie. Ameryka zaoszczędzi miliardy dolarów. Stworzy inny system, ruchomy i doskonalszy technicznie. Wygaśnie ostry w tej sprawie konflikt z Rosją, czym, jako jej sąsiad, powinniśmy być zainteresowani.
Nie będziemy specjalnym sojusznikiem USA, bo nigdy nim nie byliśmy. Musimy natomiast zabrać się ostro do roboty. Budować swoją pozycję w Unii Europejskiej i Unię wzmacniać, być liderem tworzenia zrozumienia i rozsądku. Wykorzystajmy i nadajmy współczesną treść idei solidarności jako metody skutecznego działania w targanym konfliktami świecie. Nikt nie potrzebuje Polski tworzącej konflikty, jakiekolwiek są ich przyczyny. Wszyscy poprą Polskę mądrości i dojrzałej rozwagi.
Barack Obama chce współpracować z Rosją, Niemcami i Francją też. To nie kapitulacja, to realizm. W rysującym się nowym modelu świata Moskwa ma miejsce w strefie euroatlantyckiej. Wielkie mechanizmy już ruszają. Nie przeszkadzajmy, bo nas odsuną na bok. Postarajmy się wykorzystać je dla siebie. To możliwe, chociaż nie zawsze będzie przyjemne.