Przed zimnem

   Zimą bardziej narażeni jesteśmy na gwałtowne zmiany temperatury, co sprzyja wystąpieniu takich dolegliwości jak opryszczka, pierzchnięcie ust, rąk. Skutki zmian atmosferycznych mogą też odpowiadać za pojawianie się odmrozin czy groźnych czasem dla zdrowia odmrożeń.
   Najmniej odporne na działanie czynników atmosferycznych zimą są usta, które, w przeciwieństwie do skóry, nie posiadają w swej budowie warstwy rogowej ani gruczołów ochronnych, a pokrywająca je błona śluzowa jest cienka i silnie ukrwiona. Na wargach pojawia się więc często

opryszczka,

pochodzenia wirusowego. Są to zmiany drobnopęcherzykowe, umiejscowione głównie na granicy błon śluzowych i skóry, ze skłonnością do nawrotów. Pierwszym objawem opryszczki są drobne pęcherzyki, wielkości kilku milimetrów. Początkowo wypełnia je treść surowicza, potem ropa, po kilku dniach pokrywają się strupami. Towarzyszy jej zwykle lekkie pieczenie lub niewielka bolesność, a objawy te mogą się czasem pojawić jeszcze przed wystąpieniem opryszczki.
   Opryszczka zwykła umiejscowiona jest nie tylko na ustach, ale może też występować na twarzy i błonie śluzowej jamy ustnej. W obrębie jamy ustnej na ogół stwierdza się jedynie dość bolesne nadżerki, jako pozostałość po wcześniejszych pęcherzykach. Czasem może być również zajęta rogówka oka, a zmiany takie są bolesne, uporczywe i powodują niekiedy upośledzenie wzroku.
   Opryszczka jest często dolegliwością osób, które mają do niej szczególne skłonności. Może się też pojawiać podczas grypy lub silnego nasłonecznienia. Przenoszona jest przez bezpośredni kontakt.
   Opryszczkę leczy się za pomocą maści odkażających, a w cięższych przypadkach leku o nazwie acyklowir (przepisywanego przez dermatologa), który działa wybiórczo na DNA.

Inne zmiany

   Na wardze dolnej mogą się pojawić trudno gojące się owrzodzenia i guzki. W takim przypadku należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem dermatologiem, gdyż tego typu objawy należy zdiagnozować, aby wykluczyć chorobę nowotworową. Nowotwór wargi, wcześnie wykryty, jest wyleczalny niemal w stu procentach.
   Występujące na wargach wyraźne, białe plamy, których nie można zetrzeć ze śluzówek (nazywane rogowaceniem białym lub leukoplakią), wymagają konsultacji lekarskiej. Powstają one często w efekcie nadużywania nikotyny, alkoholu, uszkodzeń mechanicznych, ale też mogą być stanem przedrakowym.
   Na wargach ujawnia się też niekiedy alergia. Wywołującymi ją czynnikami są leki, preparaty np. przeciwtrądzikowe, dentystyczne, czasem kosmetyki.
   Pierzchnięcie ust jest objawem charakterystycznym nie tylko w stanach gorączkowych (organizm traci więcej wody). Uczucie takie pojawia się zazwyczaj zimą, na wietrze, w słońcu. W takich sytuacjach należy unikać odruchu oblizywania ust, gdyż sprzyja to uszkodzeniu śluzówki. Konieczne w takich sytuacjach nawilżanie ust powinno się odbywać za pomocą odpowiednich preparatów kosmetycznych, wzbogaconych np. w witaminę E czy filtry słoneczne i woski.

Odmroziny

   Sinoczerwone, niekiedy siatkowate i ciastowate nacieki, głównie w obrębie zewnętrznych części kończyn, powodowane nadwrażliwością na zimno i zaburzeniami naczynioruchowymi, to objawy charakterystyczne dla odmrozin. Rozróżnia się sinicę goleni i zapalenie tkanki podskórnej z zimna. Osoba, która doznała odmrozin, ma zazwyczaj chłodne, sine ręce i stopy, często również wilgotne, co jest spowodowane nadmierną, neurogenną potliwością tych okolic ciała. W miejscach takich powstają siatkowate i ciastowate nacieki.
   Zmiany, wywołane zapaleniem tkanki podskórnej z zimna, dotyczą najczęściej kończyn dolnych i pośladków. Występują zwykle po jeździe na nartach i sankach. Utrzymują się przez kilka tygodni, po czym nacieki w tkance podskórnej cofają się bez śladu.
   Do odmrozin dochodzi często także przy temperaturach dodatnich, ok. 0 st. C, gdy nosimy zbyt ciasne obuwie lub ubranie, np. czapkę uciskającą małżowinę uszną. Dużym niebezpieczeństwem jest wiatr, który potęguje działanie niskiej temperatury.
   Odmroziny można leczyć stosując: kąpiele, naprzemiennie z zimnej i ciepłej wody; masaże, gimnastykę, naświetlanie promieniami podczerwonymi (solux z niebieskim filtrem); maści kamforowo - ichtiolowe; leki usprawniające krążenie (pod kontrolą lekarza).

Odmrożenia

to zmiany wywołane temperaturą w granicach 0 st. C lub niższych. Powstają one w wyniku skurczu naczyń. Krążenie ulega zahamowaniu wskutek uszkodzenia głównie śródbłonków tętniczek, zbijania się płytek i tworzenia zakrzepów. Dochodzi wówczas do wynaczynienia i odwodnienia organizmu.
   Powstawaniu odmrożeń sprzyja zwłaszcza działanie zimna w połączeniu z wilgocią i wiatrem. Czynnikami usposabiającymi do odmrożeń są: upośledzone krążenie w miejscach przylegania skóry do chrząstek lub kości (nos, małżowiny uszne) lub na zewnętrznych częściach kończyn (palce); ucisk hamujący prawidłowe krążenie (np. ciasne obuwie); nadwrażliwość danej osoby na zimno, związana z zaburzeniami neurowegetatywnymi (np. sinica kończyn, wilgotne, zimne ręce).
   Rozróżnia się odmrożenia I, II i III stopnia. W pierwszym przypadku powstają zmiany rumieniowo - obrzękowe, lekko piekące, ustępujące bez pozostawienia śladu. Odmrożenia II stopnia charakteryzują pęcherze, wolno gojące się, ustępujące jednak również bez pozostawienia śladu. Najbardziej niebezpieczne są odmrożenia III stopnia, przy których występują pęcherze, martwica, bardzo powoli gojące się owrzodzenia, niekiedy odmrożenie obejmuje również mięśnie i kości.
   Leczenie odmrożeń I i II stopnia polega przede wszystkim na usunięciu czynników utrudniających krążenie (np. ciasne buty, rękawice, skarpety). Następnie należy oczyścić skórę i założyć opatrunek z maści zawierającej m.in. antybiotyki.
   Przy odmrożeniach III stopnia wskazane jest podawanie antybiotyków, aby zapobiec wtórnemu zakażeniu. Leczenie prowadzi się w oddziałach dermatologicznych lub chirurgicznych. Interwencja chirurgiczna wskazana jest dopiero w przypadku oddzielenia się tkanki martwiczej.
   Wielu przykrych dolegliwości, związanych z niekorzystnym wpływem warunków zimowych na stan naszej skóry, można uniknąć, stosując trzy podstawowe zasady dotyczące jej ochrony, nawilżania i odżywiania. Ochrona skóry to osłonięcie jej przed zimnem, a więc ciepłe ubranie (na tzw. cebulkę). Nawilżaniu i odżywianiu sprzyjają odpowiednie preparaty kosmetyczne (m.in. odżywcze i natłuszczające kremy, mleczka bez alkoholu) zawierające potrzebne skórze składniki. Należy też pamiętać o stosowaniu diety, która wzbogaci nasz organizm w witaminy, zwłaszcza z grupy B, jod i sole mineralne.
Wysłuchała:
DANUTA ORLEWSKA