Szwajcaria. Trzeba wiedzieć, warto wiedzieć

Kraj w pigułce

\ *Powierzchnia: 41 290 km. \**Liczba ludności: 7 523 934
**\**Język urzędowy: niemiecki, francuski, włoski
\ *Stolica: Berno \**Ustrój polityczny: demokracja bezpośrednia, republika federalna
**\Głowa państwa i**szef rządu: prezydent Moritz Leuenberger \**Jednostka monetarna: frank szwajcarski (CHF)
**\Domena**internetowa: ch \**Kod samochodowy: CH
**\**Kod telefoniczny: +41
\ *Podział administracyjny: 26 kantonów \**Główne miasta: Zurych, Genewa, Bazylea, Berno, Lozanna
**\**Dominująca religia: katolicy (46 proc.), protestanci (40 proc.), muzułmanie (2 proc.), pozostali (12 proc.)

Jak dojechać

\ *Samolotem. Najszybciej i najwygodniej. Polska posiada bardzo dobre połączenia lotnicze ze Szwajcarią, której główne międzynarodowe porty lotnicze znajdują się w Zurychu i Genewie. Można wybrać ofertę m.in. linii lotniczych Lufthansa. Lot odbywa się z przesiadką we Frankfurcie, a bilet kosztuje 1100 zł w obydwie strony. Bezpośredni przelot oferuje PLL LOT. Podróż trwa dwie godziny. Tanie loty proponują linie lotnicze Swiss. Za bilet do Zurychu w dwie strony zapłacimy 360 zł, a do Genewy 339. \**Pociągiem. Nie ma bezpośrednich połączeń, trzeba więc jechać z przesiadkami. Można dotrzeć do Zurychu przez Berlin i Göttingen, Hanower lub Wiedeń. W tym ostatnim przypadku podróż jest najdłuższa. Zajmuje 19-20 godzin. Bilet normalny kosztuje 620 zł w jedną stronę.
**\**Autokarem. Takie rozwiązanie oferuje nam Orbis Transport. Autobusy kursują prawie codziennie. Podróż trwa 10 godzin. Za bilet w jedną stronę zapłacimy 372 zł, a w obydwie: 499 zł.
\ *Samochodem**. Pokonanie 1250 km z Krakowa do stolicy Szwajcarii Berna trwa ok. 15 godzin. Najszybciej jedzie się przez Zgorzelec, Drezno, Norymbergę, Karlsruhe, Bazyleę.

Formalności przy wjeździe

Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu na terytorium Szwajcarii na czas do 90 dni jest paszport lub dowód osobisty. Nie ma formalnego obowiązku posiadania określonej kwoty na dzień pobytu, jednak władze graniczne mają prawo zażądać okazania pieniędzy przy wjeździe (z reguły wystarczy pokazać ważną kartę kredytową), gdy np. zachodzi podejrzenie, że wjeżdżający nosi się z zamiarem podjęcia nielegalnej pracy (w bagażu ma narzędzia lub ubrania robocze).
Przyjazd na ponad 90 dni wymaga uzyskania wizy w Ambasadzie Szwajcarii w Warszawie, po wcześniejszym uzyskaniu pozwolenia szwajcarskich władz kantonalnych lub federalnych.

Pozwolenie na pracę i pobyt

1 kwietnia 2006 r. weszły w życie rozszerzone umowy dwustronne między Szwajcarią, a 8 nowymi krajami członkowskimi UE (Protokół do Porozumienia pomiędzy Wspólnotą Europejską i jej Państwami Członkowskimi z jednej strony, a Konfederacją Szwajcarską), które modyfikują przepisy odnośnie dostępu do rynku pracy.
Utrzymane zostały:
- pierwszeństwo w dostępie do zatrudnienia dla lokalnej ludności, a w następnej kolejności dla obywateli krajów tzw. Starej Unii;
- kontrola warunków umów o pracę podczas rozpatrywania wniosków o pozwolenie na pracę (aby zapobiec obniżaniu płac);
- kontyngenty, które corocznie będą zwiększane.
Podjęcie pracy wymaga uzyskania pozwolenia - zgody Kantonalnego Urzędu ds. Przemysłu, Rzemiosła i Pracy (KIGA - Kantonales Amt für Industrie, Gewerbe und Arbeit). Wniosek o zgodę na zatrudnienie obcokrajowca składa do miejscowych władz szwajcarski pracodawca.
Regionalne biuro pośrednictwa pracy (Arbeitsvermittlungszentrum - RAV) musi dokonać weryfikacji, czy na konkretne stanowisko brakuje odpowiednich kandydatów na lokalnym rynku pracy. Tylko w takim wypadku może zostać wystawione pozwolenie na pobyt oraz na pracę.
Wydawane są dwa typy zezwoleń na pracę: krótkoterminowe (4-12 miesięcy) oraz długoterminowe (1-5 lat).
Kontyngenty pozwoleń na pobyt (łącznie dla wszystkich nowych krajów UE):
- do 31 maja 2007 r.; pozwolenia powyżej roku - 1700 osób od 4 do 12 miesięcy 15 800 osób;
- do 31 maja 2008 r.; pozwolenia powyżej 1 roku - 2200 osób, od 4 do 12 miesięcy - 19 200 osób;
- do 31 maja 2009 r.; pozwolenia powyżej 1 roku - 2600 osób, od 4 do 12 miesięcy - 22 600 osób;
- do 31 maja 2010 r.; pozwolenia powyżej 1 roku - 2800 osób, od 4 do 12 miesięcy - 26 000 osób;
- do 30 kwietnia 2011 r.; pozwolenia powyżej 1 roku - 3000 osób, od 4 do 12 miesięcy - 29 000 osób.
Zatrudnienie na okres do 4 miesięcy nie jest limitowane systemem kontyngentów, wymaga jedynie zgody władz kantonalnych. Kontyngenty obowiązują jednak w przypadku, gdy praca poniżej 4 miesięcy dotyczy sektora usług - branży budowlanej, ogrodniczej, ochroniarskiej oraz prac porządkowych (sprzątania/czyszczenia) w przemyśle.
Osoby posiadające zgodę na pobyt i pracę na okres do jednego roku mają prawo do wystąpienia o przedłużenie pobytu (nie są wówczas objęte systemem kontyngentów). Osoby posiadające zgodę na pobyt powyżej jednego roku automatycznie uzyskują prawo do przedłużenia pobytu.
Praktykanci-stażyści. Jeśli podejmują w Szwajcarii pracę w wyuczonym zawodzie, na określony czas, w celu podnoszenia kwalifikacji i szlifowania języka na rok lub maksimum - półtorej roku, muszą spełniać następujące kryteria:
- wiek od 18 do 30 lat;
- odpowiednie wykształcenie - ukończona co najmniej szkoła zawodowa;
- znajomość języka w stopniu umożliwiającym wykonywanie pracy (w zależności od regionu: niemiecki, francuski, włoski).
Kandydaci muszą złożyć wymagane dokumenty w wojewódzkim urzędzie pracy (właściwym dla miejsca zamieszkania). Urząd ten, po weryfikacji dokumentów, przesyła je do Departamentu Współpracy z Zagranicą Ministerstwa Pracy, skąd - po zarejestrowaniu - przekazywane są do Federalnego Urzędu ds. Cudzoziemców w Bernie, który sprawdza zgodność dokumentów kandydata z umową oraz kontaktuje się z pracodawcą szwajcarskim w celu weryfikacji warunków pracy i płacy oraz przygotowanego przez pracodawcę programu doskonalenia zawodowego dla przyszłego stażysty. Zdarzały się przypadki, iż kandydaci nie otrzymywali zezwolenia, gdyż pracodawca nie przedstawił urzędowi szwajcarskiemu odpowiedniego programu szkolenia.
Studenci. Studiując w Szwajcarii, można pracować do 15 godzin tygodniowo.

Warunki pracy

Za nadgodziny pracownicy mają płacone do 125 proc. stawki podstawowej, bądź otrzymują dodatkowe dni wolne.
W ciągu dnia pracy obowiązuje półtoragodzinna przerwa obiadowa. Biura i firmy otwarte są najczęściej od 8 do 12 i potem od 13.30 do 17.
Szwajcarski system podatkowy jest mocno rozbudowany. Podatek dochodowy ma charakter progresywny, jest w nim 10 stawek.
Obowiązuje wiele różnych rodzajów urlopu, gwarantowanych z mocy ustawy lub na podstawie zbiorowych umów pracy, mających stworzyć zatrudnionym korzystniejsze ramy funkcjonowania w świecie pracy. Zatrudnionym i uczącym się zawodu w wieku poniżej 30 lat, angażującym się nieodpłatnie na rzecz młodzieży, przysługuje raz w roku, w ramach tzw. urlopu młodzieżowego, pięć dodatkowych dni wolnych od pracy. Ponadto pracodawca jest zobowiązany przyznać swoim pracownikom dni i godziny wolne od pracy na okoliczność ślubu, urodzin dziecka, zgonu bliskich krewnych lub znajomych lub w przypadku przeprowadzki.
Minimalny, ustalony ustawowo czas urlopu wynosi:
- 4 tygodnie w skali roku dla pracowników oraz praktykantów uczących się zawodu powyżej 20. roku życia;
- 5 tygodni dla pracowników oraz praktykantów uczących się zawodu poniżej 20. roku życia.
Taki minimalny czas trwania urlopu może być zwiększony na mocy zawartej umowy albo na skutek porozumień pomiędzy pracownikiem i pracodawcą. Zbiorowe umowy pracy przewidują często dłuższe urlopy, przede wszystkim dla pracowników, którzy mają długi staż pracy lub osiągnęli określony wiek. Z drugiej strony czas trwania urlopu może zostać obniżony, jeżeli dana osoba nie pracowała przez długi okres czasu, (np. w wyniku przewlekłej choroby, uniemożliwiającej jej świadczenie pracy i zmuszającej ją do wzięcia długiego bezpłatnego urlopu).
Dni ustawowo wolne od pracy w Szwajcarii: Nowy Rok - 1 stycznia; Wielki Piątek, Niedziela i Poniedziałek Wielkanocny; Wniebowstąpienie - 40 dni po Wielkanocy; Zielone Świątki (niedziela i poniedziałek) - 7 tygodni po Wielkanocy; Święto Konfederacji - 1 sierpnia; Boże Narodzenie - 25 grudnia; Dzień św. Szczepana - 26 grudnia.
UWAGA: kumulowanie składek na fundusz bezrobocia przez osoby przebywające na krótkich pobytach trwających poniżej 12 miesięcy nie będzie możliwe aż do 2011 r. Oznacza to, że prawo do pobierania szwajcarskiego zasiłku dla tej kategorii zaistnieje dopiero po wnoszeniu składek przez co najmniej 12 miesięcy w ramach 24 miesięcznego pobytu.
Członkowie rodzin pracownika z nowych krajów UE mogą uzyskać prawo pobytu, o ile pracownik może zapewnić im warunki godziwego zamieszkania, jednakże bez prawa do świadczeń socjalnych i zasiłków.

Poszukiwanie pracy

W każdym z kantonów urzędy ds. migracji (Migrationsamt) udzielają szczegółowych informacji osobom zainteresowanym podjęciem pracy w Szwajcarii. Informację można także uzyskać na stronach internetowych www.imes.admin.ch oraz www.europa.admin.ch.
Zainteresowani pracą w Szwajcarii zwracają się bezpośrednio do pracodawcy, który występuje następnie do władz o zgodę na zatrudnienie. Najlepiej pracy poszukiwać jeszcze w Polsce. Jednak Polacy uzyskali też prawo do poszukiwania pracy na terytorium Szwajcarii - do 6 miesięcy.
Rynek pracy w Szwajcarii jest niezwykle hermetyczny i szanse na znalezienie zatrudnienia, szczególnie na własną rękę, bez uprzedniej rekomendacji od szwajcarskiej firmy, są bardzo nikłe.
Po samodzielnym znalezieniu pracodawcy należy złożyć tzw. wniosek wizowy w Ambasadzie Szwajcarii w Warszawie. Do wniosku tego dołączyć trzeba następujące dokumenty:
- 3 kopie umowy o pracę;
- 3 zdjęcia;
- 3 formularze wizowe (w językach: niemieckim, francuskim, włoskim lub angielskim).

Opieka zdrowotna

Opieka medyczna jest w Szwajcarii na bardzo wysokim poziomie. Pacjent ubezpieczony zgłasza się bezpośrednio do lekarza. Lekarze, którzy praktykują prywatnie, poza systemem ubezpieczenia zdrowotnego, mają obowiązek poinformować o tym fakcie pacjenta przed rozpoczęciem leczenia. Za leczenie prywatne płaci się z własnej kieszeni.
Skierowanie do szpitala wydaje lekarz, jednak w nagłych przypadkach można udać się tam bezpośrednio. W ramach ubezpieczenia zdrowotnego zostanie pokryty koszt pobytu na zwykłym oddziale.
W większości przychodni, aptek i w niektórych szpitalach należy opłacić rachunek z góry. Następnie, po przedstawieniu dowodów zapłaty, można ubiegać się o refundację (pacjent otrzymuje zwrot kosztów, pomniejszony o tzw. jego udział własny).
Za każdy okres leczenia, trwający do 30 dni, należy wnieść zryczałtowaną stawkę, która wynosi obecnie 92 franki szwajcarskie w przypadku dorosłych lub 33 franki szwajcarskie - w przypadku dzieci i osób do 18. roku życia. Obowiązuje także opłata za każdy dzień pobytu w szpitalu.
Leczenie dentystyczne jest w pełni odpłatne.
Transport sanitarny na terytorium Szwajcarii jest częściowo odpłatny. Z ubezpieczenia pokrywane jest 50 proc. kosztów transportu.

Użyteczne adresy

Ambasada RP w**Bernie
Elfenstraße 20a, 3000 Berno 15
tel. (00-4131) 3580202
e-mail: [email protected]
www.pol-amb.ch Wydział Konsularny
adres: j.w.
tel. (00-4131) 3580212, 3580208 Wydział Ekonomiczno -**Handlowy
Elfenstr. 9, 3000 Berno 15
tel. (00-4131) 3508282
e-mail: [email protected] Stałe Przedstawicielstwo RP
15 l? Ancienne Route,
1218 Grand-Saconnex, Genewa
tel. (0-04122) 710 97 97
www.mission-polska.org
e-mail: [email protected]
[email protected]
[email protected] Ambasada Konfederacji Szwajcarskiej w**Polsce
al. Ujazdowskie 27, 00-540 Warszawa
tel. (0-22) 628 04 81-82
e-mail: [email protected] Polsko-Szwajcarska Izba Przemysłu i**Handlu**
ul. Szpitalna 6 lok. 11
00-031 Warszawa
tel. (48 22) 827 76 21 (22)
www.swisschamber.pl

W Internecie

www.pol-amb.ch - Ambasada RP w Szwajcarii
Ogłoszenia o pracy:
www.jobpilot.ch
www.jobs.ch
www.inserate.ch
www.jobs-links.ch
www.praca.pl
www.abcpraca.pl
www.jobs.pl
www.jobengine.ch
www.monster.com
www.treffpunkt-arbeit.ch - oferty pracy szwajcarskich urzędów pracy
www.seco.admin.ch - informacje m.in. na temat warunków zatrudnienia, możliwości podjęcia pracy
www.europa.eu.int/eures - strona systemu EURES, zawiera oferty pracy, można zamieścić swoje CV
www.euresinfo.ch, www.eures.ch - strony internetowe Europejskich Służb Zatrudnienia EURES w Szwajcarii
www.skitotal.com - oferty pracy (praca w ośrodkach narciarskich)
www.at-schweiz.ch - oferty pracy
Gazety:
www.beo-news.ch - "Berner Oberländer"
www.thurgauerzeitung.ch - "Thurgauer Zeitung"
www.nzz.ch/index.html - "Neue Zürcher Zeitung"
www.blick.ch - "Blick"
www.neue-lz.ch - "Neue Luzerner Zeitung"
www.20min.ch - "20 Minuten"
(N, KLIM)
Cennik szwajcarski
\ *chleb**2 \bułka**0,5-0,7 \mleko (1 l) **1,50 \masło (250 g)**2,50 \ziemniaki (1 kg)**2 \jabłka (1 kg)**4 \czereśnie (1 kg)**12 \jogurt**0,5-0,9 \kalarepa **1,8 \jajka (10 szt)**2,4 \pomidory (1 kg) **5,8 \**marchewka (1 kg) 2,20
**\ser parmezan (120 g)**1,70 \**ser mozzarella (120 g) 2
**\majonez**1,9 \truskawki (0,5 kg) **4 \czekolada (100 g)**1,4 \mięso wołowe (1 kg)**30 \parówki (6 szt) **3,6 \sok owocowy (1 l)**1,50-2,50 \coca-cola (2 l)**3-3,50 \woda (1,5 l)**0,8 \dżem (450 g)**2 \papierosy (20 szt.)**6 \piwo (0,5 l) **1 -1,50 \chipsy **3 \cukierki "mentos"**1,9 \pizza w restauracji **18 \kawa w restauracji **2,8-4 \gazeta codzienna**2 \bilet autobusowy **2,4 \widokówka **1 \**wynajęcie mieszkania
poza**Zurychem (pokój z**kuchnią)
**500 -**700 miesięcznie \Internet (miesięcznie)**ok. 25 1 frank szwajcarski = ok. 2,5 zł (KLIM)*