Ten lutowy dzień…

   Dużo o bitwie miechowskiej dowiadujemy się z relacji pamiętnikarskiej krakowianina, wychowanka krakowskiej uczelni, któremu z woli ojca przyszło związać swe losy z zawodem rolnika, Kazimierza Girtlera (1804-1887). Pierwsze zetknięcie z Miechowem - jeszcze w okresie wczesnej młodości - zawdzięczał on swemu ojcu Sebastianowi Girtlerowi, który przyjaźnił się z luminarzami miasteczka nad rzeką Cichą; komisarzem obwodu, wołynianinem Michałem Szymańskim oraz ostatnim generałem zakonu bożogrobców w Polsce, biskupem biblijskim Tomaszem Nowiną Nowińskim.
   Klęska miechowska była bardzo dotkliwym cisem dla powstania, utracono jeden z lepiej zorganizowanych i liczniejszych oddziałów uformowanych z trudem w okolicach Ojcowa. Na placu boju pozostało ponad 200 zabitych i tyluż rannych powstańców; wielu z nich dostało się do niewoli. Ludność miasta liczyła przed bitwą 2000 obywateli, po spaleniu i zniszczeniu Miechowa pozostało tylko 831 osób.
   "Legło w ziemi wiele szlachetnej młodzieży uniesionej zapałem patriotycznym, między innymi z naszych stron Kazimierz Straszewski z Rzędowic i inni, o których rzewne pozostają wspomnienia. A może też i przyszłość uzna ich nie za nędznych buntowników, ale za szlachetne ofiary obłędu i uniesienia, którego przytłumić w sobie nie zdołali i poczciwym, chrześcijańskim uczci pomnikiem" - _pisał Kazimierz Girtler.
   Słowa te były jakby proroctwem ziszczonym dopiero w 1923 roku. Dokładnie 60 lat po bitwie, 18 lutego 1923 roku, na cmentarzu miechowskim odbyło się uroczyste odsłonięcie pomnika poległych powstańców, które stało się wielka manifestacją patriotyczną ziemi miechowskiej i okolicznych powiatów. Pomnik wzniesiony na mogile powstańczej wykonany został przez artystę rzeźbiarza Tadeusza Błotnickiego.
   Tragizm tamtych, lutowych dni oddają kolejne fragmenty zapisów pamiętnikarskich niedoszłego intelektualisty, a może jak jego ojciec Sebastian przyszłego profesora medycyny?
   "Potocznie dodam tu, że gdy uchodzący z Miechowa w dniu 17 lutego zgromadzili się w Pstroszycach, na taką ilość osób wnet wypróżniła się spiżarnia Odrzywolskich, zjedzono cielęta i trzodę, zjedzono wszystko co było do zjedzenia. Takie znowu imieniny miała Ludwikowa Odrzywolska imieniem Konstancja z Madalińskich. Gdy już dom ogłodzono, a jeszcze nie wszyscy oddalić się mogli, Ludwik Odrzywolski przebierał się manowcami do brata swego Wincentego do Kościejowa po nowe zapasy.
   _My drżeliśmy po domach, i tu chłopi pili i szaleli, niepodobna było zawierzać nawet ich ludzkości. Toteż powodowało liczne obywatelstwo do uchodzenia do Krakowa. Pomijając wszystko co bliżej nie tyczy Miechowa dodam jednak, że z wiosną poczęto się zabierać do odbudowy, a głównie rzucili się do tego Żydzi zyskawszy wstęp do miasta dowolny.
   Urządzały się biura, a pikiety strzegły miasta do czerwca 1864 roku, przez co przejazd był utrudniony, albowiem chcąc wyjechać trzeba było mieć bilet od naczelnika wojennego. Rok 1864 był już dla Miechowa spokojniejszy, lubo nie dla okolicy całą wiosnę niepokojonej woskowymi objazdami, patrolami i podobnymi ruchami (...).
   Pamięć o tragedii Miechowa Kazimierz Girtler zachował do ostatnich lat życia. W 21. rocznicę bitwy, 17 lutego 1884 roku, pisał: "Dzień pamiętny, dzień pogorzeli Miechowa, okropność, _zaś na rok niespełna przed śmiercią nie omieszkał jeszcze nadmienić, że: "_dziś (_17 lutego 1886 roku) rocznica spalenia Miechowa i okropność w 1863"._
   Niewiele pamiątek z tamtego okresu dotrwało do naszych czasów. Militaria i patriotyczną biżuterię powstańczą można oglądać w muzeach. Powstanie styczniowe było inspiracją, natchnieniem dla wielu twórców. Tak powstał m.in. namalowany przez Artura Grottgera w 1864 roku obraz "Pożar dworu pod Miechowem", który można oglądać w Muzeum Narodowym w Warszawie. A dla miechowian pozostał na wieczną rzeczy pamiątkę pomnik na mogile poległych 17 lutego 1863 roku na cmentarzu parafialnym. Nawet w powszednie dni - poza uroczystymi obchodami kolejnych rocznic bitwy - leżą tu wiązanki świeżych kwiatów…
Tekst i fot. (WOJ)

   Rozpoczęły się uroczyste obchody 141. rocznicy bitwy miechowskiej z 17 lutego 1863 roku. Dziś o godz. 11 w sali konferencyjnej starostwa przy ul. Racławickiej 12 odbędzie się etap powiatowy konkursu historycznego "Miechów w okresie od założenia miasta do końca XVIII wieku".
   _- W etapie szkolnym wzięło udział 150 uczniów reprezentujących szkoły wszystkich szczebli. Do zmagań powiatowych zakwalifikowało się 26 uczniów szkół podstawowych, 11 ze szkół średnich i 13 gimnazjalistów - _informował wczoraj przewodniczący Komisji Oświaty w Radzie Powiatu Miechowskiego Krzysztof Świerczek. Poniżej harmonogram obchodów 141. rocznicy bitwy.

   Godz. 10 - zbiórka drużyn rajdowych przy cmentarzu w Miechowie oraz złożenie wieńców przed pomnikiem powstańców. 10.15 - wymarsz drużyn rajdowych na trasę rajdu. 12.15 przybycie uczestników marszu do Jaksic. 12.30 - ognisko, 13 - powrót do Miechowa.

   Również w poniedziałek Stowarzyszenie Miłośników Odnowy Zabytków oraz Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna zapraszają na wystawę. Swoje obrazy zaprezentuje rodowity miechowianin, były pracownik Rejonu Dróg Publicznych, zainspirowany malarstwem prof. Romana Breitenwalda, Zdzisław Kozioł. Artysta emeryt tworzy obrazy o tematyce chrześcijańskiej, uwiecznia przyrodę, sceny batalistyczne z historii Miechowa i okolic. Wernisaż wystawy w sali muzealnej PiMBP o godz. 16.

   9.45 - zbiórka przy kościele św. Barbary na miechowskim cmentarzu parafialnym (poczty sztandarowe, mieszkańcy), 10 - msza święta w intencji poległych powstańców, 10.45 - złożenie kwiatów pod pomnikiem powstańców na cmentarzu, 11 - przemarsz na rynek i złożenie wieńców pod pomnikiem z Orłem, 11.35 - przejście do kina "Gryf", 11.45 - uroczysta akademia, wręczenie nagród laureatom konkursów; plastycznego, literackiego i historycznego. (WOJ)