Witaminy – iskry życia

Nie mogą zastąpić białka ani innych składników odżywczych, takich jak węglowodany, tłuszcze, związki mineralne. Nie mogą również zastąpić siebie nawzajem. Witaminy są substancjami organicznymi, biorącymi udział we wszystkich podstawowych czynnościach organizmu, umożliwiających mu życie i prawidłowe funkcjonowanie.

Ich minimalne ilości, obecne w naturalnych produktach żywnościowych roślinnych i zwierzęcych, zapewniają odpowiedni wzrost, aktywność życiową i dobre samopoczucie. Należą do związków niezbędnych, czyli muszą być dostarczane wraz z pożywieniem – organizm ludzki nie potrafi ich wytwarzać, a jeśli je syntetyzuje, to w minimalnych ilościach.

Witaminy nie są materiałem budulcowym ani energetycznym, a są konieczne dla zachowania zdrowia. W ustroju ludzkim pełnią rolę regulacyjną. Działają głównie jako katalizatory biologiczne – regulują poprzez enzymy przemiany metaboliczne w organizmie.

Witaminy biorą udział w: metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczów (aby wytworzyć energię), w syntezie białek ustrojowych, absorpcji wapnia z przewodu pokarmowego i jego odkładaniu się w układzie kostnym. Biorą też udział we wchłanianiu żelaza, namnażaniu komórek, wytwarzaniu krwinek oraz w profilaktyce chorób cywilizacyjnych i zapobieganiu procesom starzenia się organizmu.

Nazwa witamina pochodzi od łacińskiego słowa „vita”, co oznacza – życie – oraz nazwy „amina”. W sensie chemicznym aminą jest pierwsza wyizolowana witamina B1 – tiamina. Nazwę „witamina” wprowadził w 1912 r. Kazimierz Funk i przyjęła się ona dla całej grupy związków, mimo że mają odmienną budowę chemiczną od witaminy B1.

Witaminy w pożywieniu występują w postaci aktywnej lub jako prowitaminy, które dopiero w organizmie przechodzą w formę aktywną. Istnieje trzynaście podstawowych witamin. Biorąc pod uwagę kryterium rozpuszczalności, dzielimy je na rozpuszczalne w wodzie (witamina C, witaminy z grupy B) i rozpuszczalne w tłuszczach (witaminy A, D, E i K).