Z kalendarium: 04.11 - 10.11

5 listopada 1370
ŚMIERĆ WŁADCY. Na zamku wawelskim zmarł król Kazimierz Wielki. We wrześniu władca polował w lasach koło Przedborza nad Pilicą i poważnie złamał nogę przy upadku z konia. Chory dostał wysokiej gorączki, która przez wiele dni nie ustępowała. Orszak z władcą wracał do Krakowa przez kilka tygodni. 3 listopada król podyktował na Wawelu testament, a dwa dni później zmarł.

7 listopada 1602
KANONIZACJA. Papież Klemens VIII wydał bullę kanonizacyjną Kazimierza Jagiellończyka. Pierwszą bullę wynoszącą królewicza na ołtarze wydał Leon X w 1521 r. i wręczył ją biskupowi płockiemu Erazmowi Ciołkowi. Ciołek zmarł jednak we Włoszech w czasie zarazy, a wszystkie jego dokumenty zaginęły. Dopiero król Zygmunt III Waza uzyskał nową bullę wydaną na podstawie kopii poprzedniej.

4 listopada 1790
NEKROPOLIA. W Warszawie założono cmentarz Powązkowski. Nekropolia powstała na działce podarowanej przez rodzinę Szymanowskich. Poświęcono ją 20 maja 1792 r. i początkowo zajmowała powierzchnię ok. 2–2,5 ha. Cmentarz był wielokrotnie powiększany i dziś zajmuje 43 ha. W ciągu wieków pochowano na nim wielu zasłużonych dla Warszawy i Polski osób, co uczyniło go jedną z nekropolii narodowych.

4 listopada 1844
UCZELNIA. We Lwowie odbyło się oficjalne otwarcie nowej szkoły wyższej – Akademii Technicznej. Zgodę na jej utworzenie wydał cesarz Ferdynand I. Uczelnia miała dwa trzyletnie oddziały – Techniczny i Handlowy. Z czasem Akademia została spolonizowana i zmieniła nazwę na Szkołę Politechniczną, a potem Politechnikę Lwowską. Wykształciła wielu inżynierów, w tym wielu wybitnych naukowców.

7 listopada 1917
WYSTRZAŁ. Krążownik „Aurora” oddał wystrzał będący sygnałem do rozpoczęcia rewolucji w Rosji. O godz. 21.40 z działa „Aurory” stojącej w Piotrogrodzie na Newie naprzeciw Pałacu Zimowego – siedziby Rządu Tymczasowego, oddano strzał ślepym nabojem na komendę komisarza okrętowego. Wystrzał został potem spopularyzowany w propagandzie komunistycznej jako umówiony sygnał do szturmu na Pałac Zimowy.

26 listopada 1881
RZĄD. W Lublinie powstał Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej. Utworzyli go działacze PPS oraz ugrupowań ludowych, a premierem został socjalista Ignacy Daszyński. Rząd miał mieć charakter ogólnopolski i zamierzał wprowadzić lewicowe reformy. Po powrocie Piłsudskiego z Magdeburga 12 listopada Daszyński wraz z częścią gabinetu udał się do Warszawy i złożył dymisję na jego ręce.

8 listopada 1942
LĄDOWANIE. Siły brytyjsko-amerykańskie w ramach operacji „Torch” wylądowały w Maroku i Algierii w Afryce Północnej. W desancie wzięło udział 73 tys. żołnierzy, a wsparcie morskie obejmowało 5 lotniskowców, 3 pancerniki, 7 krążowników i 38 niszczycieli. Oddziały francuskie rządu Vichy nie stawiały silnego oporu, a dowodzący w Algierze admirał François Darlan rychło wydał rozkaz o zaprzestaniu walki.

6 listopada 1949
MIANOWANIE. Konstanty Rokossowski został mianowany marszałkiem Polski i ministrem obrony narodowej. Realizował politykę represji wobec przedwojennych oficerów, czystek i sowietyzacji Wojska Polskiego. Wprowadził też system pracy przymusowej w Wojskowym Korpusie Górniczym. Po dojściu do władzy Władysława Gomułki w 1956 r. został odesłany do ZSRR.

6 listopada 1951
SAMOCHÓD. Z linii montażowej FSO na Żeraniu zjechała pierwsza Warszawa M20. Pojazd powstał na licencji radzieckiego samochodu Pobieda. Był pierwszym w powojennej historii Polski samochodem produkowanym seryjnie. Z czasem do produkcji włączono modele sedan, kombi i pick-up, a na bazie podzespołów Warszawy powstały samochody dostawcze: „Żuk”, „Nysa” i „Tarpan”. Ostatnia Warszawa zjechała z taśmy produkcyjnej 30 marca 1973 r.

5 listopada 1985
PRZESZCZEP. Zbigniew Religa przeprowadził pierwszy udany zabieg przeszczepienia serca w Polsce. Operacja odbyła się w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu. Dawcą serca był człowiek w stanie śpiączki. Po orzeczeniu śmierci mózgu lekarze pobrali od niego narząd, który następnie karetką przewieziono z Warszawy do Zabrza. Biorcą był 62-letni rolnik z Krzepic. Po operacji przeżył dwa miesiące.