Z wieżą i palisadami

   Nieopodal opactwa w Tyńcu, po drugiej stronie Wisły, uważny obserwator odnajdzie ślady prastarej budowli obronnej. O jej początkach niewiele, niestety, możemy powiedzieć.
   Grodzisko w Piekarach, bo o nim mowa, powstało w miejscu zwanym "Skała" lub "Gołębiec". Strome wzniesienie, dostępne tylko od wschodu, zabezpieczone skalnymi, niemal pionowymi ścianami doskonale nadawało się na obronną siedzibę. Pierwotny gród powstał najprawdopodobniej w okresie halsztackim (około 500 lat p.n.e.), użytkowany był także w okresie wczesnolateńskim (około 400 lat p.n.e.). Opuszczony, odżył na przełomie XI i XII wieku. Prawdopodobnie w połowie XIII stulecia drewniano-ziemną warownię zaczęto przekształcać w murowany zamek, co zapewne miało związek z toczącymi się ówcześnie walkami o Kraków.
   Ze szczytu rozpościerał się wspaniały (także i dziś) widok na dolinę Wisły, Tyniec, Kraków i dalej w kierunku Śląska. Po ustaniu walk warownia straciła na znaczeniu i została opuszczona. W następnych wiekach, popadła w ruinę i zapomnienie.

Wały i fosy

   Gród w Piekarach, położony niemal naprzeciw Tyńca, miał być początkowo kontrgrodem w stosunku do opactwa i istniejącego od XIII wieku domniemanego zamku tynieckiego. Stale jednak rozbudowywany, zaczął spełniać także rolę osady militarnej, której załoga mogła urządzać łupieżcze napady na podkrakowskie wsie oraz utrudniać przeprawę przez Wisłę.
   Założono go na planie owalnym, spiętrzonym stożkowo. Od mniej obronnej strony wzgórze otoczono 3 liniami potężnych ziemno-drewnianych wałów i głębokich fos. U podnóża znajdowała się osada służebna względem "właściwego" grodu, wyżej - za drugą linią wałów - prawdopodobnie budynki straży, drewniana wieża bramna i zabudowa gospodarcza.
   Na wierzchołku wzniesienia - oddzielonego jeszcze jedną suchą fosą - stanęła drewniana wieża mieszkalno-obronna. Niestety, nie wiadomo, jak wyglądała i ile miała kondygnacji. Całość założenia wzmacniał system palisad.

Wieża Konrada?

   Wieżę drewnianą zastąpiła wkrótce potężna wieża murowana zbudowana z wapienia w stylu romańskim na planie kwadratu o boku 12 m. Nie wiadomo dokładnie, kto i kiedy ją wzniósł.
   Najczęściej przyjmuje się, iż fundatorem miał być Konrad Mazowiecki rywalizujący o tron krakowski, zaś założenie miało powstać około 1246 r. W literaturze wymienia się jednak i inne daty budowy wieży, w tym II połowę wieku XII. Oznacza to, iż zagadkowa wieża jest jednym z najwcześniejszych, jeśli nie najwcześniejszym tego typu założeniem na ziemiach polskich.
   Nie wiadomo także, czy budowę dokończono - prawdopodobnie nie, zaś rozpoczęte prace zniszczył pożar.
   \\\
   Warownia została rozpoznana w czasie badań archeologicznych w 1932 r. Odsłonięto wtedy zachowane - ponad 1-metrowej wysokości - fundamenty wieży.
   Dziś po grodzie-zamku nie ma już tak wyraźnych śladów. Prastarą wieżę przykryła ziemia, a o jej istnieniu przypomina praktycznie tylko spore zagłębienie na szczycie wzniesienia. Wiosną, kiedy jeszcze grodzisko nie porasta gęsta trawa, spod ziemi wyłaniają się skromne pozostałości kamiennych murów. Doskonale za to widoczne są wały i fosy okalające zamczysko, zaś ze szczytu rozpościera się przepiękny widok na okolicę.
KAROL PŁOCICA
*Fot. autor