Tajemnicza osada Czorsztyn Kluszkowce. Plan filmowy dla horroru z powodu sporu właściciela z konserwatorem zabytków

"Na półwyspie nad północnym brzegiem Jeziora Czorsztyńskiego położona jest zabytkowa osada. To skansenowo-turystyczny kompleks budynków przeniesionych z miejsc zalanych wodami powstającego zbiornika zaporowego. Drewniane wille, pensjonaty, chałupy i kamienne piwnice tworzą ciekawą atrakcję turystyczną z pięknym widokiem na góry – Gorce, Pieniny, Tatry i Babią Górę oraz średniowieczne zamki w Czorsztynie i Niedzicy.

Osadę na wzniesieniu Stylchyn zorganizowano w latach 90. XX wieku w związku z budową Jeziora Czorsztyńskiego i zalaniem jego wodami kilku wsi. Z dawnych Maniów, Kluszkowiec i Czorsztyna na nowe miejsce, malowniczy teren o powierzchni około 17 hektarów, przeniesiono obiekty z XIX i początku XX wieku. Zachowano ich pierwotne formy i funkcje, część przystosowano do celów turystycznych. Kompleks składa się ze skansenu etnograficznego oraz części hotelowo-restauracyjnej i konferencyjnej.

W skansenie znajduje się 11 góralskich chat i wiejskich budynków gospodarskich oraz 11 murowanych piwniczek. W dawnej zagrodzie Jana Królczyka z oborą, stodołą i chlewikiem, działa muzeum regionalne z oryginalnym wyposażeniem z 1909 roku. Tu też stoi najstarsza chałupa z 1898 roku. Natomiast nad każdą z unikatowych piwniczek, zbudowanych na przełomie XIX i XX wieku z łamanego kamienia, zachowały się drewniane, zrębowe spichlerzyki-lamusy na siano. Dzisiaj alejka piwniczek z Maniowach, których dawniej we wsi było 37, jest ważną turystyczną atrakcją regionu o wybitnych wartościach historyczno-etnograficznych.

W części uzdrowiskowej stoi dziewięć drewnianych pensjonatów i willi, w trzech z nich urządzono hotele i restauracje. Willa Sanoka to budynek recepcyjno-administracyjny z pokojami i apartamentami. W willach Szperlinga i Galoty urządzono stylowe pokoje hotelowe i apartamenty z zabytkowym wyposażeniem. Dodatkowo do willi Szperlinga turystów zaprasza restauracja „U Szperlinga”, serwująca dania kuchni regionalnej, o wnętrzach wyposażonych w tradycyjne, stare meble, obrazy i sprzęty.

Willa Teofila Sanoka powstała w latach 1924–1925 na działce zakupionej od Drohojowskich w 1920 roku. Teofil Sanok, pszczelarz, muzyk i nauczyciel z Kluszkowiec, projektując i budując willę nadał jej charakter uzdrowiskowo-reprezentacyjny z bogato zdobionymi elewacjami, balustradami, gankiem i szczytami dachów. Był to dom rodzinny z pokojem muzycznym, gabinetem, jadalnią i sypialnią. Rodzina Sanoków mieszkała w nim w latach 1926–1967. Po śmierci właścicieli w domu urządzono sklep. Willa Leopolda Szperlinga to dawniej działająca w zalanym Czorsztynie Restauracja Pieniny. Drohojowscy zbudowali drewniany dom konstrukcji zrębowej, oszalowany i podpiwniczony, w 1847 roku z przeznaczeniem na zajazd i karczmę. Budynek w 1909 roku kupił Leopold Szperling i rozbudował w latach 1928–1930 w stylu zakopiańskim. W okresie międzywojennym przydrożna karczma przekształciła się w dobrze prosperujący zespół hotelowo-restauracyjny z pokojami wyposażonymi w stylizowane góralskie sprzęty. W domu w 1942 roku Niemcy zastrzelili żydowską rodzinę Szperlingów i przejęli budynek. Obie wille zdemontowano w 1994 roku i odtworzono na obecnym miejscu w latach 1997–1998. Natomiast po II wojnie światowej w willi Józefa Galoty, w centrum dawnego Czorsztyna, działał ośrodek zdrowia.

Poza tym w wybudowanej w 1880 roku letniskowej willi „Bank”, dawnym dworskim zajeżdzie właściciela dóbr czorsztyńskich Marcela Drohojowskiego, po II wojnie światowej mieścił się bank spółdzielczy i sklep, teraz działa centrum konferencyjno-szkoleniowe z salami konferencyjnymi i kawiarnią.

Na zagospodarowanie czeka dawny pensjonat doktora Kulczyckiego czyli willa „Basia II”, zbudowana w latach 30. XX wieku w centrum dawnego Czorsztyna. Poza tym willa „Basia III”, czyli dawna „Pieniny” ze szklaną werandą i tarasem widokowym na zalew i Tatry, wybudowana przez lekarza Bolesława Okuljara, który w 1932 roku otworzył w niej hotel-pensjonat. Obie wille upaństwowiono w 1953 roku i przekształcono w domy wypoczynkowe. Kolejna to willa „Zbyszek” z Kluszkowiec w stylu zakopiańskim oraz willa numer 333 z Maniów w stylu szwajcarskim."

Kiedyś osada była Państwowa. W 1997 roku po założeniu należała do gminy i Zespołu Elektrowni Wodnych Niedzica S.A. - spółki skarbu państwa. Później nastąpiła prywatyzacja. Osadę przejmowały prywatne spółki i biznes. W 2019 osadę kupiła spółka IMS Budownictwo, deweloper budujących przeważnie bloki mieszkalne, w Krakowie, Wrocławiu, Katowicach. Plan był taki by odnowić co już jest, ale też oczywiście rozbudować o nowe budynki, na ile pozwoli ochrona konserwatorska tego miejsca. I w tym tkwił problem.

Małopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków rozpoczął proces wpisywania osady do rejestru zabytków, więc inwestor musiał czekać na zakończenie postępowania. I trwało to aż do roku 2023 kiedy to konserwator decyzję wydał. Ale różniła się ona znacznie, zdaniem inwestora, od wcześniejszych wytycznych dotyczących ochrony kompleksu nad jeziorem. To wyhamowało chęć właściciela do wyłożenia zapewne ogromnych pieniędzy na przywrócenie Osady Czorsztyn do dawnej świetności. Zapewne zaczną się odwołania, procesy sądowe, a mamy już rok 2024.

Szkoda...

Opaska na depresję - to może być przełom!