Zakwaszanie organizmu przyspiesza starość

– Czy to prawda, że na starość się chudnie?

– Faktycznie, z wiekiem dochodzi do pewnych zmian fizjologicznych, w tym utraty masy ciała. Jeżeli jednak jest ona większa niż kilka kilogramów, a dokładnie przekracza 5 proc. masy ciała, to jest to objaw niekorzystny.

Takie niezamierzone chudnięcie może wskazywać na chorobę przewlekłą lub proces starzenia, ale obarczony powikłaniami – na przykład ryzykiem niedożywienia lub niedożywieniem. Nie musi się za tym kryć jakaś poważna choroba. Ludzie starsi często nie przywiązują większej wagi do jedzenia, mają mniejsze łaknienie i mniejsze pragnienie – mniej jedzą i mniej piją.

– Z czego to wynika?

– Z mniejszej ilości kubków smakowych, z mniejszej produkcji śliny, soków trawiennych. Potrawy wydają się bez smaku, przez co osoba starsza częściej sięga po sól i cukier, a zbyt rzadko po produkty wartościowe pod względem ilości witamin i mikroelementów. Częściowo te zaburzenia smaku i mniejsze używanie pokarmów czy płynów mogą się wiązać z niedoborami witamin i mikroelementów.

Bardzo istotne jest też to – o czym mówi się za rzadko, że te normy dotyczące masy ciała, czyli wartość BMI, są u osób po 65. roku życia inne. BMI powinien mieścić się w granicach 18,5-25 kg/mkw., natomiast dla osób starszych dolna granica to 22. Mówiąc prościej, u osób starszych korzystniejsza jest lekka nadwaga, która świadczy o lepszym stanie zdrowia, niż niedowaga lub nawet waga prawidłowa.

Osoby z lekką nadwagą, według lekarzy oraz statystyk, dłużej żyją i nawet jak zachorują – szczególnie na choroby przewlekłe – to rokowanie w ich przypadku jest lepsze niż w przypadku osób szczupłych czy bardzo szczupłych. Po 65. roku życia warto wiedzieć, że limit odchudzania mamy mniejszy, a niezamierzone chudnięcie może być zjawiskiem niekorzystnym.

– Jak odżywiają się starsi Polacy?

– Brakuje dużych badań dotyczących całej populacji starszych Polaków. Natomiast ze wszystkich innych badań przeprowadzanych w mniejszej skali, np. województw czy regionów, wynika, że im człowiek starszy, tym jego dieta jest mniej urozmaicona i oparta tylko na kilku produktach.

Najczęściej są to ziemniaki, białe pieczywo, wędliny. Brakuje w jadłospisie warzyw i owoców, a więc przede wszystkim błonnika. Po części to skutek problemów z uzębieniem, a więc i kłopotów z pogryzieniem. A przecież owoce czy warzywa można rozdrobnić, zmiksować, są urządzenia, które to ułatwiają. Można je w ten sposób przygotować na kilka porcji i spożywać kilka razy dziennie.

– A czy nie „zakwaszają” one przypadkiem organizmu?

– Od dawna wiemy, że niektóre produkty działają kwaso­twór­czo i zakwaszają organizm, a inne zasadotwórczo, inaczej – alkalizująco.

Zakwaszanie organizmu jest niekorzystne, gdyż uważa się, że niektóre choroby cywilizacyjne jak otyłość, nadciśnienie, choroby przewlekłe – niewydolność różnych narządów, choroby reumatyczne i zwyrodnieniowe, a nawet nowotwory, wiążą się z zakwaszeniem organizmu.

Nie jest to jeszcze udowodnione na sto procent, takie badania zaczynają się teraz ukazywać, jednak już powstają zalecania i leki mówiące o tym, że dieta alkalizująca jest zdrowsza.

– Na czym polega ta dieta?

– To dieta oparta na warzywach i owocach.

– Ale przecież owoce są kwaśne?

Smak kwaśny w produktach nie ma związku z zakwaszeniem organizmu. Zakwasza­jąco działają produkty takie jak hamburgery, pieczywo pszenne, szynka, a więc generalnie zbyt duża ilość białka pochodzenia zwierzęcego.

Dodatkowym czynnikiem jest mała ilość wypijanych płynów oraz brak w diecie owoców i warzyw. Zakwaszanie przyspiesza proces starzenia. O tym mówi się coraz częściej na zjazdach, kongresach.

– Jak powinna być skonstruowana dieta osoby starszej?

– Powinna być urozmaicona. Posiłki trzeba spożywać regularnie. Również badania przeprowadzone przez naszą katedrę potwierdziły, że ludzie starsi jadają zbyt rzadko – dwa, trzy posiłki dziennie, a powinni jadać pięć razy dziennie. Największy błąd to brak rozdrobnienia. Jedzenie powinno być dobrze przeżute, bo wiele składników, jak choćby węglowodany, wchłaniają się w jamie ustnej.

– Czy osoby starsze powinny przyjmować dodatkowo witaminy, probiotyki, a więc suplementy?

– Badania wykazują, że osobom starszym brakuje witamin, mikroelementów, flora bakteryjna jelit jest nieprawidłowa. Nie ma jednak wskazań do standardowej suplemen­tacji, czyli przyjmowania złożonych preparatów witaminowych „na zapas”.

Zacząć trzeba od modyfikacji diety, a dopiero w dalszym etapie uzupełniać niedobory, jednak nie na własną rękę, ale po konsultacji z lekarzem czy dietetykiem, bo zdarzają się przedawkowania.

Bezpieczniejsze są probiotyki, czyli szczepy bakterii, które na ogół bytują w naszym przewodzie pokarmowym, ale których, w związku z procesem starzenia się czy przewlekłego przyjmowania leków – ubywa. Ich niedobór sprzyja otyłości i zaburzeniom wchłaniania i trawienia. Można je znaleźć w jogurtach (trzeba czytać etykiety) lub w kapsułkach, które zawierają korzystnie działające szczepy bakteryjne.

Często stosuje się je przy antybiotykoterapii, są też preparaty do stosowania profilaktycznego. Jogurty zawierają często jeden, dwa szczepy bakteryjne, niektóre preparaty probiotyczne – o wiele więcej. Nie trzeba ich przyjmować przez cały czas, wystarczy okresowo.

– Mówiła Pani, że osoby starsze, a tak naprawdę większość ludzi zbyt mało pije. Z drugiej strony lekarze ostrzegają – zbyt duża ilość płynów obciąża serce.

– Zalecenia mówią, że również osoby starsze powinny wypijać na dobę około dwóch litrów płynów.

W niektórych chorobach, jak właśnie choroby układu krążenia, istnieje czasem potrzeba ograniczenia ilości płynów, ale lekarz informuje o tym pacjenta indywidualnie.

Często osoby starsze zapominają o piciu i narażają się na odwodnienie. Najlepiej pić wodę, słabą, zieloną lub owocową herbatę. Badania wykazują, że ryzyko niedożywienia w stopniu umiarkowanym lub łagodnym występuje wśród osób starszych bardzo często i zwiększa podatność na choroby, powoduje, że się one przewlekają i gorzej rokują.