Zamek, kościół, ruina

Gmina dostała dotację na naprawę murów bydlińskiego zamku Fot. Jacek Sypień

REKOMENDACJE

Przypuszcza się, że pierwsza budowla na wzgórzu św. Krzyża powstała u schyłku XIV wieku, wzniesiona przez rycerza Niemierzę. Pierwsze zapiski o zamku są datowane na 1398 r. O jego dawnej historii świadczy choćby denar Ludwika Węgierskiego z 1370 r. znaleziony podczas wykopalisk archeologicznych. Warownia miała być własnością nieślubnego syna Kazimierza Wielkiego. Później zamek należał do rodu Toporczyków - Pileckich, ówczesnych właścicieli dóbr smoleńskich, w skład, których wchodził m.in. Bydlin.

Zamek składa się z domu mieszkalnego i wieży. Wokół niego wykuto w skale rów i usypano wał obronny. W XVI stuleciu przeszedł w ręce Bonerów i Firlejów. Wtedy przebudowano go na... kościół. W dobie reformacji, Jan Firlej zamienił kościół na zbór kalwiński. Jego syn, Mikołaj przywrócił mu funkcję kościoła pod wezwaniem św. Krzyża.

W XVII wieku bydliński zamek, zamieniony w kościół, spalili Szwedzi. Co prawda został później częściowo odbudowany, ale pod koniec XVIII w. opustoszał. Popadał więc stopniowo w ruinę. O jego dawnej potędze świadczą dziś jedynie dwumetrowej grubości kamienne mury.

Przed dwudziestu laty przeprowadzono badania archeologiczne. Potwierdziły one pierwotny, obronny charakter fortyfikacji. Wtedy też odkryto m.in. kryptę grobową, ceramikę i monety.

Przed dwoma laty zawalił się spory fragment zamkowego muru i bezpieczniej jest oglądać ruiny z zewnątrz, niż od środka. Jest jednak szansa, że wkrótce będzie bardziej dostępny dla turystów. Niedawno władze gminy Klucze dostały 368 tys. zł z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na zabezpieczenie i konserwację murów. Inwestycja, która ma kosztować ponad 603 tys. zł, poza odbudowaniem zawalonego muru i zabezpieczeniem pozostałych ścian, będzie także obejmowała wykonanie bezpiecznego dojścia do ruin oraz ich podświetlenie i budowę parkingu.

Schodząc z zamkowego wzgórza warto zwrócić uwagę na częściowo kute w skale okopy. To ślady, jakie pozostały po bitwie, która rozegrała się między 17 a 19 listopada 1914 r., na polach pomiędzy Bydlinem, Krzywopłotami i Załężem. Obok Łowczówka była to największa bitwa, jaką stoczyły Legiony Piłsudskiego w 1914 r. Pamiątką po tym wydarzeniu jest kamienny, 7-metrowy krzyż, jaki wznosi się nad mogiłą 46 legionistów na miejscowym cmentarzu.

(SYP)