Cały ten zgiełk. Okrutni bogowie i historia naszego świata

Ze starożytnego splendoru Pafos pozostały ruiny pałacu rzymskiego prokonsula i domów liczących do stu pomieszczeń. Oraz kilka tysięcy metrów kwadratowych zjawiskowych mozaikowych posadzek. Liczne tabliczki przypominają, że odkryli je polscy archeolodzy.

Jak wiele innych spraw, mozaiki wymyślili Grecy, a udoskonalali Rzymianie. Grecy niewiarygodnie piękne i eleganckie sceny układali z nieszlifowanych kamyczków. Pod rzymską posadzką znaleziono w Pafos wcześniejszą o jakieś 5 wieków mozaikę helleńską przedstawiającą Scyllę. Nieszczęsna dziewczyna wzgardziła zalotami bożka, więc za karę zamieniono ją w sadystycznego potwora, zrośniętego z wiecznie głodnymi krwi psami.

Rzymianie zaczęli szlifować kawałki marmurów i kolorowanego szkła, by doskonale do siebie przylegały. Wprowadzili obłędne barwy i precyzję. Stworzony niedawno przemyślny system podestów i drewnianych przejść sprawia, że możemy z bliska spojrzeć w oczy Posejdona, Dionizosa, Tezeusza, czy zatroskanej matki Achillesa. Widzimy, jak do Apolla wiodą Marsjasza – satyra, który tak wspaniale grał na flecie, że ośmielił się wyzwać na muzyczny pojedynek samego Apollina. Jurorami zrobiono pasterzy. Marsjasz przegrał, bo wygrać nie mógł. A rozwścieczony Apollo zawiesił zuchwalca na sośnie i własnoręcznie obdarł żywcem ze skóry. Mówi się, że to opowieść o niesprawiedliwości i okrucieństwie bogów, o ukaranej pysze i cenie, jaką się płaci za doskonałość, a także o lichych, tchórzliwych sędziach.

Takie to historie opowiadali starożytni sobie i swoim dzieciom. Czy mity rodziły traumy? Tego nie wiem.

Kiedy jednak czytam, jak panowie Artur Nowak i laureat nagrody im. ks. Tischnera Ireneusz Ziemiński kręcą pojęciami, by wykazać, że przypowieść o dobrym pasterzu dowodzi, że Chrystus nie tolerował indywidualnych wyborów ludzi, myślę że mają nas za matołków. A może są więźniami swoich obsesji?

Wróćmy do Marsjasza. Zapewne pamiętacie Państwo przejmujący obraz starego Tycjana: „Apollo i Marsjasz” z pieskim chłepcącym krew torturowanego śmiałka. Obraz ten powstał po zdobyciu Famagusty przez Turków.

Tu też chodzi o Cypr. Pafos dzieli od Famagusty niespełna 200 km. Tam w roku 1570 Lala Pasza dowodzący ogromną flotą liczącą 100 tysięcy ludzi oblegał wenecki garnizon broniony przez 5 tysięcy żołnierzy. Po 11 miesiącach oblężenia i szturmów w Famaguście panował głód, brakowało amunicji, a przy życiu zostało ledwie 2 tysiące obrońców. Kapitan Marcantonio Bragadin nie miał wyjścia. A Mustafa Lala Pasza obiecał mu, że w zamian za

kapitulację obrońcy cali i zdrowi swobodnie odpłyną na Kretę. Podobno Pasza dostał szału, gdy zobaczył jak nikłe były siły obrony przeciwstawiające się niemal rok jego potędze. Wbrew umowie nakazał wyrżnąć wszystkich. A dowódcę - kapitana Bragadina - po 10 dniach straszliwych tortur - obedrzeć żywcem ze skóry. Skórę wypchano i zawieziono do Stambułu jako trofeum. Wtedy Tycjan namalował swój widmowy obraz.

Okrutnik Lala Pasza pochodził z Bośni. Turcy po mistrzowsku eksploatowali materiał ludzki z podbitych krain. Z najzdolniejszych czynili cenny kapitał ludzki - głównie wojskowych i urzędników. Na awans i przywileje musieli jednak zasłużyć.

Los kapitana Bragadina wstrząsnął Europą; papież uruchomił Ligę Świętą i wkrótce w bitwie pod Lepanto sojusznicy rozgromili flotę turecką. Zginęło w odmętach 40 tysięcy ludzi.

Dzisiaj Turcy zawiadują północną częścią Cypru, z Famagustą zdobytą w niesławie przez Lala Paszę. Natomiast południowe dystrykty stanowią Republikę Cypru, która przystąpiła do Unii Europejskiej w tym samym dniu, co Polska.