Drewnianą, krytą gontem, okazałą kaplicę cmentarną zaprojektował słowacki architekt w służbie cesarza Franciszka Józefa I Dušan Jurkovič.
Gontyna miała 25 metrów wysokości i podczas I wojny światowej wzniesiono ją na cmentarzu żołnierskim położonym na wzgórzu Pustki nad Łużną (pow. gorlicki). Niestety, w 1985 r. spłonęła. Przez lata wydawało się, że cmentarz - oznaczony przez Austriaków nr 123 - nigdy nie odzyska pierwotnego wyglądu…
Gontynę udało się jednak odbudować dzięki pieniądzom, jakie gmina Łużna pozyskała z Unii Europejskiej. Prace trwały cztery miesiące. Drewniana budowla wróciła na cmentarz po prawie 30 latach i na rok przed uroczystymi obchodami 100. rocznicy Bitwy Gorlickiej planowanymi na wzgórzu Pustki. Udział w nich zapowiedzieli m.in. Bronisław Komorowski i goście z Niemiec, Austrii oraz Węgier.
Na cmentarzu na Pustkach pochowano 912 żołnierzy armii austro-węgierskiej, z czego połowa to Polacy. W mogiłach leży też 65 żołnierzy armii niemieckiej i 227 żołnierzy armii rosyjskiej. - To cmentarz symboliczny - mówił podczas uroczystego zakończenia budowy gontyny wojewoda Jerzy Miller.
- Można ze sobą walczyć na śmierć i życie, ale później trzeba tak samo szanować tego, który jest moim żołnierzem i zginął w walce, i tego, z którym on walczył.
Koszt remontu cmentarza nr 123 ma wynieść 1,3 mln zł, z czego 661,2 tys. zł dał wojewoda.
Nie tylko Pustki
Odbudowa drewnianej kaplicy to nie jedyne prace nad Łużną. Przeprowadzono tam też pierwszy etap konserwacji i rekonstrukcji 446 grobów i kamiennych nagrobków. Udział w porządkowaniu cmentarza i wykonaniu drewnianych krzyży mieli więźniowie z Tarnowa. To efekt porozumienia wojewody Jerzego Millera i dyrektora okręgowego Służby Więziennej w Krakowie płk. Krzysztofa Treli.
Na remonty cmentarzy z Wielkiej Wojny w Małopolsce w tym roku przeznaczono ok. 1,2 mln zł. Pieniądze pochodziły głównie z budżetu wojewody. Ale pomaga też m.in. Austriacki Czarny Krzyż. Prace były lub są nadal prowadzone na cmentarzach w Bobowej, Bieczu, Regietowie, Lichwinie, Ołpinach, Olszynach, a także na drugim, mniejszym cmentarzu w Łużnej.
Dawny wygląd odzyskuje także inny charakterystyczny cmentarz wojenny - nekropolia na wzgórzu Jabłoniec w Limanowej. Jak powiedział Jan Brodowski z Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, jego remont odbywa się dzięki porozumieniu węgierskiego resortu obrony i polskiej Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, przy współudziale wojewody małopolskiego.
Zapisano w nim, że strony poniosą po połowie kosztów (po ok. 100 tys. zł). - W tym roku odbywa się pierwszy etap prac. Obejmuje remont kamiennego ogrodzenia, wymianę pokrycia zadaszenia kaplicy cmentarnej, rekonstrukcję brakujących krzyży, przywrócenie pierwotnego wyglądu tabliczkom z nazwiskami żołnierzy - wylicza Brodowski.
Na cmentarzu stoi pomnik grafa Leonarda von Thun und Hohensteina, rotmistrza 9. Pułku Huzarów, który zginął w walce o wzgórze Jabłoniec. On także będzie poddany konserwacji.
Od Wisłoki po twierdzę
Na terenie Galicji zachodniej, od doliny Wisłoki po Twierdzę Kraków, c.k. Oddział Grobów Wojennych zbudował 400 cmentarzy. Projektowali je wybitni architekci, m.in. Dušan Jurkovič i Hans Mayr. Spoczęło na nich ok. 70 tys. żołnierzy, m.in. Polacy, Austriacy, Rosjanie, Niemcy, Węgrzy, Czesi, Słowacy i Chorwaci.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
