Kotewka, czyli wodny orzech

Grzegorz Tabasz: LEŚNY DZIENNIK

Przed wiekami powszechnie zarastała starorzecza, płytkie stawy i jeziorka. Na powierzchni wody pływa gęsta rozeta liści, w kształcie rombu, o średnicy przekraczającej pół metra. Długie ogonki liściowe zaopatrzone są w rozdęty twór, który wygląda i działa niczym pływak. Jak już gdzieś kotewka występuje, to tworzy na powierzchni wody gęsty dywan. Wrócę do nazwy. Kotewka wytwarza kanciaste nasiona wielkości orzecha laskowego. Są twarde, jak prawdziwy orzech. Tu najważniejsza różnica: mają cztery ostre, haczykowate twory, przypominające kotwice. Doskonale wczepiają się w pióra czy sierść zwierząt i razem z nimi mogą wędrować na duże odległości. Jeśli trafią w odpowiednie warunki, zasiedlą nowe stanowisko. Grube łupiny nasienne doskonale zabezpieczają "orzechy" przed wysychaniem w trakcie podróży. Kiedyś nasiona kotewki były zbierane przez naszych przodków, mielone i używane jako mąka. Biorąc zaś pod uwagę, że zawierają dużo zwyczajnej skrobi, wypieczony z nich chleb był zapewne pożywny i smaczny. Tak przynajmniej sugerują archeologiczne wykopaliska. Dzisiaj trudno stwierdzić, czy po nasiona kotewki sięgano w czasach głodu, czy też był to dodatek do normalnej, codziennej diety. Na pewno młodymi orzeszkami (o lekkich jeszcze łupinach), karmiono zwierzęta domowe. Nasiona miały jeszcze jedno, całkowicie niesamowite zastosowanie obronne. Rozsypywano je na ziemi wokół domów, by chroniły przed złodziejami. W czasach, gdy jakiekolwiek obuwie należało do rzadkości, bosonogi intruz nadeptując nocą na kolczaste nasiona tracił natychmiast chęci do uprawiania niecnego procederu.