Minął czas takich bohaterów

Część górali domaga się usunięcia ze swoich miejscowości reliktów minionych czasów. Z Maniów ma zniknąć ulica Karola Świerczewskiego, weterana wojny domowej w Hiszpanii, a także generała Armii Czerwonej. Z kolei w Nowym Targu chcą usunąć z listy honorowych obywateli Iwana Zoło­tara, oficera NKWD.

Na Pod­tatrzu, w dwóch miejscowościach gminy Czorsztyn – w Klusz­kowcach i Ma­niowach – są wciąż ulice nazwane na ich cześć. Emocje wzbudza szczególnie jedna z dróg w Maniowach. Chodzi o ulicę Karola Świerczew­skiego, który w 1920 r. walczył przeciwko Polsce, a w latach 40. odmawiał prawa łaski żołnierzom Armii Krajowej, skazanym na śmierć.

– Mamy świadomość, kim był Świerczewski. Mieszkańcy Maniów są za zmianą nazwy ulicy. Radni gminy też popierają ten pomysł – mówi Rafał Jandura, wicewójt Czorsztyna. – Chcemy to zrobić, jednak trzeba pamiętać, że wiąże się to z kosztami, jakie będą musieli ponieść ludzie. Chodzi o wymianę praw jazdy i dowodów rejestracyjnych aut. Zamierzamy wnioskować do starostwa nowotarskiego, by umorzyło nam opłaty. Chodzi o około 20 domostw przy ulicy generała czerwonoarmisty – dodaje wicewójt.

W Nowym Targu na liście honorowych obywateli miasta od 1968 r. figuruje Iwan Zoło­tar. Na oficjalnej stronie miasta widnieje krótka notatka: „Oficer NKWD, przerzucony do Polski drogą lotniczą, organizował partyzantkę radziecką, jak również tworzył struktury radzieckiego wywiadu”.

– On miał za zadanie rozpracowywać struktury Armii Krajowej i likwidować je. To wstyd, że taki człowiek jest honorowym obywatelem miasta – wyjaśnia Tadeusz Morawa, nowotarski radny, syn majora Tadeusza Morawy ps. „44”, żołnierza 1. Pułku Strzelców Podhalańskich AK. Już w 2011 roku podjął on próbę usunięcia Zołotara z listy honorowych obywateli. Z uwagi na problemy ze skompletowaniem kapituły przyznającej tytuły, do dziś nie udało się tego zrobić. Pojawiła się jednak nowa możliwość.

– W czerwcu będziemy dyskutować o nowym regulaminie kapituły, który będzie mówił, że jeśli nie uda się powołać jej składu, rada miasta będzie mogła odebrać tytuł honorowego obywatela miasta uchwałą – mówi Paweł Liszka, przewodniczący nowotarskich radnych.

Karol Świerczewski „Walter”

– generał Armii Czerwonej i generał broni Wojska Polskiego. Urodził się w 1897 r. w Warszawie. Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Rosji, gdzie w 1917 r. wstąpił do Armii Czerwonej. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. walczył przeciwko Polakom. W czasie II wojny światowej bronił ZSRR przed Niemcami. Był alkoholikiem i wyjątkowo nieudolnym dowódcą. W sierpniu 1943 r. Stalin skierował „Waltera” do dowództwa tworzo­nych Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Od 1944 r. był członkiem Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej. Zasłynął m.in. odmawianiem prawa łaski byłym żołnierzom AK skazanym na śmierć. Zginął w 1947 r. w zasadzce Ukraińskiej Powstańczej Armii.

Iwan Fiodorowicz Zołotar

– w czasie II wojny światowej początkowo dowódca białoruskiej partyzantki sowieckiej. Zrzucono go w Gorce 29 września 1944 r. Wkrótce dowodził już w górach około 700-osobowym oddziałem partyzanckim. Oficjalnie miał współdziałać z istniejącymi tu grupami Armii Krajowej. Jego rola polegała jednak głównie na rozpracowaniu polskich oddziałów, a pod koniec wojny także na ich likwidowaniu. Z czasu wojny tego oficera NKWD bardzo źle wspomina też góralska społeczność, nakładał bowiem na wsie w Gorcach i na Podhalu olbrzymie kontrybucje. By utrzymać swoich żołnierzy, zabierał z wiosek krowy i owce. Po wojnie wrócił do ZSRR. 26 stycznia 1968 r. został honorowym obywatelem Nowego Targu.

OTO RELIKTY KOMUNIZMU

1. Witów – pomnik żołnierzy KBW

2. Ostrowsko – pomnik poległych żołnierzy KBW

3. Nowy Targ – tablica na cmentarzu poległych żołnierzy KBW

4. Nowy Targ – pomnik poległych za Polskę Ludową (na cmentarzu)

5. Kluszkowce, „Organy” Hasiora – pomnik poległym o utrwalenie władzy ludowej na Podhalu

6. Kluszkowce – ulice działaczy komunistycznych J. Bąka i S. Bochniaka.

7. Maniowy, ul. Świerczewskiego