Tak widzą Kraków: postępujący chaos i degradacja przestrzeni publicznej. Co może zmienić "Pakt dla przestrzeni"?

W środę, 31 stycznia została zwołana konferencja prasowa w sprawie podpisania "Paktu dla przestrzeni", czyli dokumentu który m.in. poprzez wprowadzenie odpowiedniej dyskusji i wspólnego zebrania sił różnych miejskich środowisk, ma na celu przywrócić ład w krakowskiej przestrzeni. Dokument ma zakończyć problem chaotycznej i nieprzemyślanej zabudowy miasta.

Dotychczas swoje popisy pod Paktem złożyło wiele znanych osób, a wśród nich m.in.: Andrzej Bednarczyk, rektor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Sylwester Tabor, rektor Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, Stanisław Mazur, rektor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Andrzej Szarata, rektor Politechniki Krakowskiej, Jerzy Lis, rektor Akademii Górniczo-Hutniczej, Magdalena Buczyńska-Zapała, p.o. prezesa Stowarzyszenia Architektów Polskich Oddział Kraków, dr Marceli Łasocha, prezes krakowskiego oddziału Towarzystwa Urbanistów Polskich, Tomasz Wojtas, Dyrektor Generalny Open Eyes Economy i wielu innych.

Swój podpis pod Paktem złożył również kandydat na prezydenta miasta Krakowa, Aleksander Miszalski. Podczas zorganizowanej konferencji prasowej wskazał scenerię przy wiadukcie obok Hali Targowej w Krakowie jako przykład realizacyjnych dysfunkcji w krakowskiej urbanistyce.

- My tu dziś jesteśmy, aby pokazać zły przykład realizacyjny. Jeżeli Państwo pytacie, co można zrobić, to po pierwsze nie dopuścić nigdy więcej do tego, aby takie realizacje powstawały, a po drugie - usiąść ze specjalistami i na nowo wymyślić tą przestrzeń. Przeprowadzić proces konsultacyjny i warsztatowy. Chcemy uczynić Kraków drugą stolicą Polski, tak jak Mediolan we Włoszech, Barcelona w Hiszpanii czy Monachium w Niemczech - tłumaczył.

- Zdecydowałem się podpisać Pakt dla przestrzeni. Co prawda jest on dosyć ogólny, ale w swoim programie będę zgłaszać pewne koncepcje i pomysły, aby część z tych punktów doprecyzować i rozwinąć. Co do zasady jednak, wszystkie 10 punktów podzielam - podsumował Miszalski.

Z kolei Małgorzata Tomczak, redaktorka naczelna pisma "Architektura & Biznes" mówiła: - Ten pakt powstał, bo mamy w Krakowie od dłuższego czasu postępujący chaos i degradację przestrzeni publicznej. Uznaliśmy z grupą ekspertów, architektów, deweloperów, naukowców, że musimy coś z tym zrobić. Wzięliśmy sprawy w swoje ręce. Nie czekamy na idealnego kandydata tylko chcemy zapanować nad tym jak ma wyglądać proces rozwoju naszego miasta. Sformułowaliśmy 10 dosyć ogólnych punktów, które również w naszym mniemaniu wymagają rozwinięcia, po to żeby zarysować tematykę, jaką należy się zająć. Chcę jednak bardzo wyraźnie podkreślić, że Pakt dla przestrzeni nie jest dokumentem politycznym, skierowanym do jakiegokolwiek kandydata na prezydenta, jest apolityczny natomiast do polityków skierowany - wyjaśniała.

- Każda opowieść o dobrym mieście zaczyna się od mieszkańca, a jakość jego życia zależy od jakości przestrzeni, która go otacza i którą współtworzy. Uznając, że przestrzeń jest naszą wspólną wartością oraz odpowiedzialnością wobec obecnych i przyszłych pokoleń, formułujemy PAKT DLA PRZESTRZENI, będący otwartą, inkluzywną i ewoluującą inicjatywą na rzecz działań w kształtowaniu miejskiej polityki przestrzennej - czytamy w preambule Paktu dla przestrzeni.

Aby tworzyć zdrowe, przyjazne, inkluzywne miasto sformułowano 10 punktów (red. a także ich wyjaśnienia), które wymagają szczególnej troski i pilnej interwencji:

• 1. Ład przestrzenny — "Odczuwamy brak ładu przestrzennego. Oczekujemy kształtowania przestrzeni w sposób harmonijny, porządkujący elementy funkcjonalne, kulturowe, społeczne i estetyczne, by skutecznie poprawić jakość życia w mieście. Oczekujemy spójnej i jasno zdefiniowanej przez samorząd polityki przestrzennej".
• 2. Debata — "Uważamy, że otwarta debata o przestrzeni jest niezbędnym elementem procesu budowy strategii i rozwoju miasta. Dążymy do jej inicjowania i angażowania różnorodnych grup, organizacji i instytucji zainteresowanych przestrzenią".
• 3. Standardy Urbanistyczno-Architektoniczne — "Potrzebujemy zdrowego, otwartego, bezpiecznego i inkluzywnego miasta, dlatego dążymy do szanowania i dbania o kulturowe i środowiskowe zasoby jako priorytet zintegrowanego planowania przestrzennego. Konieczne jest zdefiniowanie i formalne przyjęcie standardów architektonicznourbanistycznych opartych na tych priorytetach".
• 4. Wyzwania klimatyczne — "Miasto nie może pozostawać bierne wobec zmian klimatycznych. Należy świadomie wykorzystywać zasoby niebiesko-zielonej infrastruktury. W całym procesie inwestycyjnym należy stosować zasady gospodarki obiegu zamkniętego i niskiej emisyjności".
• 5. 3×RE — Revitalise, Recover, Reuse (Rewitalizuj, Odzyskaj, Wykorzystaj) - "Wierzymy, że rewitalizacja, odzyskiwanie przestrzeni i nadawanie jej nowych funkcji mogą stać się narzędziami uzdrawiania i naprawy miasta. Jesteśmy przekonani, że przywrócenie tego potencjału Krakowa jest możliwe i konieczne".
• 6. Integracja działań — "Chcemy odejścia od silosowości. Wierzymy w skuteczność kompleksowej koordynacji działań i jesteśmy przekonani o konieczności zbudowania międzywydziałowej struktury w magistracie prowadzącej procesy przestrzenne miasta. Brak koordynacji, spójności i przewidywalności decyzji urzędowych ogranicza jego rozwój. Oczekujemy transparentności pracy administracji publicznej, sprzyjającej harmonijnemu rozwojowi gospodarczemu i społecznemu. Widzimy potrzebę istnienia bazy informatycznej i struktur koordynujących działania wydziałów oraz jednostek związanych z procesem przygotowywania inwestycji".
• 7. Konkursy — "Chcemy pięknego, zrównoważonego i opartego na wspólnocie miasta, dlatego oczekujemy podniesienia jakości przestrzeni i uzyskania najlepszych rozwiązań kształtowanych w drodze konkursów. Konkurs prowadzony w oparciu o dobrze zdefiniowane założenia, spójne z politykami przestrzennymi miasta powinien być procedurą powszechnie stosowaną przez podmioty publiczne i prywatne".
• 8. Architekt Miasta — "Rozwój miasta potrzebuje spójnej wizji i skutecznego zarządzania. Chcemy przywrócenia rangi instytucji Architekta Miasta jako moderatora i inicjatora debaty, strażnika interesu publicznego oraz ładu przestrzennego".
• 9. MKUA — "Działanie Miejskiej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej jako organu doradczo-opiniującego powinno służyć nie tylko Prezydentowi, ale także Radzie Miasta głosującej nad uchwalaniem planu miejscowego. Jej działania i opinie powinny być publikowane, ogólnodostępne i poszerzane o konsultacje ekspertów z innych branż jako część dobrych praktyk. MKUA powinna być strażnikiem standardów architektoniczno-urbanistycznych".
• 10. URBAN FORUM — "Dla działań związanych z wymianą myśli i pomysłów, konsultacjami, edukacją i partycypacją społeczną postulujemy powołanie Urban Forum jako miejsca spotkań zorganizowanych i spontanicznych. Chcemy wykorzystywać wartości i przynależności poprzez udział ekspertów oraz mieszkańców w procesach projektowych".

Autorami Paktu są: Małgorzata Tomczak — inicjatorka, liderka oraz współautorka PAKTU DLA PRZESTRZENI, współautorzy: Magdalena Buczyńska, dr hab. Krzysztof Görlich, Marek Grochowicz, Tomasz Janowski, Wojciech Januszczyk, Bartłomiej Kisielewski, dr Piotr Kopyciński, prof. Magdalena Kozień-Woźniak, Robert Kuzianik, Piotr Legerski, Olga Lany, dr Marceli Łasocha, Krzysztof Markiel, Magdalena Milert, Janusz Sepioł.

Fontanna młodości czyli przełomowe odkrycie