Usta Prawdy

Mroczna legenda z Wiecznego Miasta

Płaskorzeźba znajduje się w portyku kościoła Santa Maria in Cosmedin, który nazwę zawdzięcza opiekującym się nim niegdyś mnichom greckim, a także bogatym ozdobom (in Cosmedin - w ozdobach). Wzniesiono ją w VI wieku na ruinach gmachu prefekta zaopatrzenia miasta oraz świątyń Herkulesa i Cerery. Kościół zdobi jedna z najzgrabniejszych romańskich dzwonnic, zwrócona w kierunku pobliskiego Tybru. Świątynia znajduje się na Awentynie, cichej i zielonej części Rzymu, przy Piazza Bocca della Verita.
Dawniej plac znajdował się dwa metry powyżej wejścia do kościoła. Jednak decyzją papieża Klemensa XI został obniżony, a pośrodku, by odwodnić wilgotny teren wokół kościoła, wybudowano - w 1715 r. - fontannę dei Tritoni. Nadmiar wody odprowadzany był do Tybru.
Kolejne zmiany przyniosły czasy faszyzmu. Wtedy to zniszczono m.in. pobliski plac dei Cerchi - miejsce kaźni. Ostatnia egzekucja odbyła się na nim w 1869 roku!
Plac zawdzięcza nazwę okrągłej marmurowej płycie o średnicy 1,80 m z wizerunkiem głowy krzyczącego fauna; popularnie zwanej Bocca della Verita - ustami prawdy. Jeszcze w IV w. p.n.e. płaskorzeźba zamykała ujście jednego z rzymskich kanałów.
Mroczna legenda Ust Prawdy zrodziła się w średniowieczu; przyprowadzano tu złoczyńców, aby sprawdzić ich prawdomówność. Jeśli podejrzany po włożeniu ręki do ust fauna mógł ją wyjąć, oznaczało to, że jest niewinny. Jeśli był winny, faun zamykał usta, pozbawiając podejrzanego dłoni. Kto odcinał dłonie przestępcom, tego nie wiadomo. Być może była to Sprawiedliwość.
Tradycja wkładania dłoni do otworu w kształcie ust fauna przetrwała do tej pory. Obecnie służy jednak raczej potwierdzaniu prawdomówności narzeczonych i małżonków, a przede wszystkim jest turystyczną atrakcją, znaną m.in. z filmu "Rzymskie wakacje". Kto chce się przekonać - wstęp wolny!
AGNIESZKA JASKULSKA
Fot. autorka