Z kalendarium

01.10 - 07.10

* ŚMIERĆ HETMANA. Podczas odwrotu spod Cecory zginął hetman polny koronny Stanisław Żółkiewski. Gdy oddziały polskie zbliżyły się do Dniestru, wybuchła panika i gromadnie rzucono się do ucieczki. Hetman odmówił przyjęcia konia i zginął, walcząc do końca. Jego głowę Turcy nadziali na pikę i odesłali sułtanowi. Bezgłowe ciało wykupiła jego żona Regina i pochowała w Żółkwi.

5 października 1831

* INTERNOWANIE. Wojsko polskie liczące 20 tys. ludzi wraz z ostatnim wodzem Powstania Listopadowego gen. Maciejem Rybińskim przekroczyło granicę pruską we wsi Jastrzębie pod Brodnicą i złożyło broń. Był to ostatni epizod Powstania Listopadowego. Żołnierze zostali internowani i rozmieszczeni na terenie Powiśla i Żuław Wiślanych.

4 października 1918

* NOMINACJA. Gen. Józef Haller objął naczelne dowództwo nad Armią Polską we Francji. Armia była organizowana z Polaków służących w wojsku francuskim, polskich jeńców wojennych z armii austro-węgierskiej i niemieckiej oraz Polonii z USA, Kanady i Brazylii. Polityczne zwierzchnictwo pełnił nad nią od 23 lutego 1918 r. Komitet Narodowy Polski. Pierwszym jej dowódcą został Francuz gen. Louis Archinard. 4 października 1918 r. zastąpił go przybyły z Rosji gen. Józef Haller.

2 października 1938

* ZAJĘCIE ZAOLZIA. Wojska polskie wkroczyły na Zaolzie. Podczas kryzysu sudeckiego Polska przekazała Pradze ultimatum, w którym żądała oddania Zaolzia. Rząd czechosłowacki przekazał sporne obszary. Na teren Zaolzia weszły, witane radośnie przez polską społeczność, 35-tysięczne oddziały Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Władysława Bortnowskiego.

1 października 1939

* BITWA POD WYTYCZNEM. Oddziały KOP zgrupowane po walkach z Armią Czerwoną na Polesiu i Wołyniu przeszły Bug, by dołączyć do Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie" gen. Kleeberga. W miejscowości Wytyczno doszło jednak do starcia z oddziałami sowieckimi. Po całodziennych walkach wobec przewagi wroga dowódca zgrupowania gen. Wilhelm Orlik-Rückemann (na zdjęciu) rozkazał odwrót i rozwiązał jednostkę.

6 października 1939

* KONIEC KAMPANII WRZEŚNIOWEJ. Zakończyła się bitwa pod Kockiem. Dowodzona przez gen. Franciszka Kleeberga Samodzielna Grupa Operacyjna "Polesie" z powodzeniem toczyła od 2 października walki z niemieckim XIV Korpusem Zmotoryzowanym. W zaciętych starciach Niemcy zostali taktycznie pobici, a jedna z ich dywizji rozgromiona. Jednak drastyczny brak amunicji zmusił gen. Kleeberga do podjęcia decyzji o kapitulacji. Bitwa pod Kockiem uznawana jest za koniec kampanii wrześniowej.

3 października 1942

* DEBIUT V-2. Z poligonu w Peenemünde na wyspie Uznam wystrzelono pierwszą rakietę V-2. Był to pierwszy ziemski obiekt, który przekroczył umowną granicę kosmosu (wysokość 100 kilometrów). Stworzona przez zespół niemieckich konstruktorów pod kierunkiem Wernhera von Brauna rakieta miała być jedną z nowoczesnych broni, które miały dać Niemcom zdecydowaną przewagę i przeważyć losy wojny.

2 października 1944

* KAPITULACJA. Skapitulowało Powstanie Warszawskie. Około godziny 2 w nocy podpisano honorowy akt o kapitulacji. Przedstawicielami strony polskiej byli: płk Kazimierz Iranek-Osmecki i ppłk Zygmunt Dobrowolski, a niemieckiej - gen. Erich von dem Bach. Żołnierze Armii Krajowej zostali uznani przez Niemców za jeńców wojennych i przyznano im prawa kombatanckie.

4 października 1957

* SPUTNIK. ZSRR wystrzelił pierwszego sztucznego satelitę Ziemi - Sputnika 1. Start odbył się z kosmodromu Bajkonur, a na orbitę wyniosła go rakieta nośna R-7. Sputnik okrążał Ziemię 15 razy na dobę z prędkością 7,57 km/s. Misję zakończył 4 stycznia 1958 r. po dokonaniu 1367 okrążeń Ziemi. Jego lot rozpoczął wyścig kosmiczny między ZSRR i USA, który zaowocował lądowaniem na Księżycu.

6 października 1981

* ZAMACH NA SADATA. Podczas defilady z okazji 8. rocznicy wybuchu wojny Jom Kippur dokonano zamachu na prezydenta Egiptu Anwara as-Sadata. Zamachowcy z organizacji islamskiej Egipski Dżihad podjechali pod trybunę wojskową ciężarówką, a następnie obrzucili ją granatami i ostrzelali z broni maszynowej. Zginęło sześć osób, a 28 odniosło rany.

5 października 1983

* NOBEL WAŁĘSY. Przewodniczący "Solidarności" Lech Wałęsa dostał Pokojową Nagrodę Nobla. W uzasadnieniu Komitet Noblowski napisał m.in.: "Działania Lecha Wałęsy charakteryzowały się determinacją w dążeniu do rozwiązania problemów jego kraju poprzez negocjacje i współpracę, bez uciekania się do przemocy". Władze uniemożliwiły Wałęsie wyjazd do Oslo, odmawiając mu paszportu. Nagrodę odebrała jego żona Danuta wraz z 13-letnim synem Bogdanem.

1 października 1984

* MAŁY POWSTANIEC. W Warszawie przy ul. Podwale odsłonięto Pomnik Małego Powstańca, upamiętniający najmłodszych uczestników powstania. Pieniądze na pokrycie kosztów prac związanych z odlaniem i ustawieniem monumentu (ok. 1 mln złotych) zostały zebrane przez harcerzy. Jego odsłonięcia dokonał harcerz-powstaniec Jerzy Świderski (ps. Lubicz).