Z kalendarium

24 sierpnia 79
* WYBUCH WULKANU. Erupcja Wezuwiusza zniszczyła Pompeje i Herkulanum. Pompeje zostały przysypane kilkumetrową warstwą popiołu, grzebiąc mieszkańców, którzy nie zdążyli się ewakuować. Popiół utrwalił budowle, przedmioty oraz ciała ludzi i zwierząt. Umożliwia to dziś obejrzenie wyglądu rzymskiego miasta. Herkulanum zalane zostało błotem wulkanicznym, którego grubość dochodziła do 12 m.

23 sierpnia 476
* KONIEC RZYMU. Dowódca germańskich najemników w służbie Rzymu, Odoaker, został obwołany przez wojsko królem w Italii. 4 września zdetronizował ostatniego cesarza Romulusa Augustulusa i wygnał go do Neapolu. W 480 r. odesłał insygnia cesarskie do Konstantynopola cesarzowi Zenonowi na znak, że czuje się zależny od władzy cesarzy wschodniorzymskich.

22 sierpnia 1531
* BITWA POD OBERTYNEM. Podczas wojny o Pokucie doszło do bitwy wojsk polskich i mołdawskich pod Obertynem. Oddziałami polskimi dowodził hetman wielki koronny Jan Tarnowski (na il.), a armią mołdawską Piotr Raresz, zwany Petryłą. Bitwa zakończyła się zwycięstwem Polaków i zdecydowała o zakończeniu konfliktu, a tym samym o końcu marzeń Raresza o mołdawskiej potędze. Ranny Raresz uszedł z pola bitwy.

23 sierpnia 1919
* POWSTANIE. Wybuchło powstanie sejneńskie zorganizowane przez Polską Organizację Wojskową przeciwko administracji litewskiej. Po kilkunastu godzinach walk Polacy opanowali znaczny obszar Suwalszczyzny, ale zostali odepchnięci przez kontratak litewski. Sami również kontratakowali, odbijając Sejny. Wojsko Polskie dotarło do Sejn po 4 dniach walk. Starcia trwały do 28 sierpnia, a linia frontu ostatecznie wróciła do stanu sprzed powstania.

22 sierpnia 1922
* ZAMACH. Szef tymczasowego rządu irlandzkiego Michael Collins (na fot.) zginął w zamachu przeprowadzonym przez odłam IRA przeciwny negocjacjom z Brytyjczykami. W czasie podróży konwój Collinsa wpadł w zasadzkę. Dowódca chciał szybko przejechać strefę ostrzału, ale Collins kazał zatrzymać pojazdy i walczyć. W strzelaninie został trafiony w głowę i zginął na miejscu. Był bojownikiem o wolność Irlandii i twórcą wojny partyzanckiej, która zmusiła Anglików do zawarcia rozejmu.

24 sierpnia 1940
* SUPERPANCERNIK. Do służby wszedł pancernik "Bismarck". "Bismarck" i jego bliźniak "Tirpitz" były największymi okrętami w historii niemieckiej marynarki. Zaletami pancernika były: duża prędkość i zasięg, potężna artyleria główna (kal. 380 mm) i nowoczesny system kierowania ogniem. Przez propagandę hitlerowską "Bismarck" został okrzyknięty najpotężniejszym okrętem wojennym świata. Jego zadaniem miało być niszczenie żeglugi alianckiej na Atlantyku.

20 sierpnia 1944
* ZDOBYCIE PASTY. Grupa powstańców z batalionu "Kiliński" zdobyła gmach PAST-y (Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej) przy ul. Zielnej w Warszawie, najsilniejszy punkt oporu niemieckiego w Śródmieściu. Zmagania o ten ważny budynek trwały od 2 sierpnia. Gmach udało się wziąć szturmem dopiero po podpaleniu go przy użyciu mieszanki palnej rozprowadzanej motopompą. W boju o PAST-ę poległo 58 powstańców. Niemcy stracili 30 ludzi, a 115 dostało się do niewoli.

25 sierpnia 1961
* PIERWSZY FESTIWAL. Rozpoczął się I Międzynarodowy Festiwal Piosenki w Sopocie. Trwał do 27 sierpnia, a jego pomysłodawcą był Władysław Szpilman. Do 1963 r. festiwale odbywały się w hali Stoczni Gdańskiej, a dopiero później koncerty przeniosły się do Opery Leśnej. Pierwszym konferansjerem festiwalu był Lucjan Kydryński. Zwycięzcą pierwszej edycji został szwajcarski piosenkarz Jo Roland.

21 sierpnia 1991
* KONIEC PUCZU. W ZSRR załamał się komunistyczny pucz Janajewa. Gdy "twardogłowi" liderzy KPZR z wiceprezydentem ZSRR Giennadijem Janajewem na czele postanowili przejąć władzę i odsunęli Michaiła Gorbaczowa, w obronie demokracji wystąpiło społeczeństwo. Głównym ogniskiem oporu stał się budynek parlamentu w Moskwie, który otoczono barykadami bronionymi przez kilka tysięcy ludzi. 21 sierpnia pucz się załamał, a Gorbaczow został uwolniony.

21 sierpnia 2000
* KATASTROFA. Norwescy nurkowie, po dziewięciu dniach od zatonięcia na Morzu Barentsa rosyjskiego atomowego okrętu podwodnego "Kursk", dotarli do wnętrza jego wraku i stwierdzili zatopienie i śmierć całej 118-osobowej załogi. "Kursk" zatonął 12 sierpnia 2000 r. podczas wielkich manewrów rosyjskiej Floty Północnej. Awaria torped doprowadziła do wybuchów, które posłały okręt na dno. W wyniku nieudolnie prowadzonej akcji ratowniczej nikt z załogi nie ocalał.