Adam Krzyżanowski i Ferdynand Zweig, wielcy krakowscy ekonomiści, od 18 marca na srebrnych monetach NBP

Monety – jak informuje NBP - są bite stemplem lustrzanym w srebrze. Nakład do 10 000 egzemplarzy. Dla kolekcjonerów to olbrzymia gratka.

„Bogactwo materialne samo przez się szczęścia nie zapewnia. Prawdziwie bogatymi są jedynie ci, którzy pojęli i stosują zasadę, że najpewniejszą drogą zapewnienia sobie szczęścia w życiu doczesnym jest skierowanie wszystkich swych wysiłków ku uszczęśliwieniu bliźnich. Postępowanie wedle tego moralnego drogowskazu jest jednak w pewnej mierze uwarunkowane posiadaniem bogactw materialnych.” – ten jakże aktualny i dzisiaj cytat pochodzi ze „Źródeł i symptomów wzbogacenia się nowoczesnych społeczeństw”. Wybito go na awersie monety poświęconej Adamowi Krzyżanowskiemu.

Na rewersie kolekcjonerskiej monety Narodowego Banku Polskiego widnieje zaś wizerunek Adama Krzyżanowskiego (1873-1963), nie tylko wybitnego ekonomisty, posła na Sejm, ale także uznanego prawnika, polityka, a także wykładowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Po wybuchu II wojny światowej ekonomista został aresztowany przez Niemców i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Po zwolnieniu z obozu – w 1940 r. – zaangażował się w tajne nauczanie. Po wojnie był członkiem Krajowej Rady Narodowej, posłem na Sejm Ustawodawczy z ramienia Stronnictwa Demokratycznego, a działał także w Polskiej Akademii Umiejętności. Jego najważniejsze dzieła to: Pieniądz, Założenia ekonomiki, Nauka skarbowości, Pauperyzacja Polski współczesnej.

„Krzyżanowski był liderem krakowskiej szkoły ekonomicznej, łączył liberalizm gospodarczy z konserwatywną postawą polityczną. Zajmował się szerokim spektrum zagadnień ekonomicznych, wśród których należy wymienić kwestie polityki gospodarczej, historię doktryn ekonomicznych, rolę i znaczenie pieniądza, analizy demograficzne czy podstawy skarbowości” – przypomina Grzegorz Jeż w sylwetce poświęconej ekonomiście.

I dodaje: „Był typem myśliciela o dużym temperamencie, piszącym z zaangażowaniem i pasją. Podchodził z dystansem do zawiłych sporów teoretycznych, sprowadzając sztukę ekonomii do kilku zasadniczych prawd mających charakter zdroworozsądkowy”.

„Wolność jest najtańszą, najskuteczniejszą i najlepszą sztuką rządzenia i gospodarowania” – te znamienne słowa wybito tuż obok wizerunku Ferdynanda Zweiga (1896-1988) na rewersie srebrnej monety.

Na jej awers trafiły fragmenty dzieła „Cztery systemy ekonomii. Uniwersalizm – nacjonalizm – liberalizm – socjalizm”: „Liberalizm jest gloryfikacją zdrowych egoizmów, utrzymujących się w ramach prawnych, których realizacja daje optimum interesu społecznego i maksimum bogactwa. Żądza bogacenia się jest postulatem a zarazem założeniem myślenia liberalnego”.

Ferdynand Zweig studiował prawo i ekonomię na uniwersytetach w Wiedniu oraz Krakowie, a w okresie międzywojennym był szefem m.in. działu ekonomicznego słynnego Ilustrowanego Kuriera Codziennego. Był również uczniem i jednym z najbliższych współpracowników Adama Krzyżanowskiego. „Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Wielkiej Brytanii, zaś w późniejszym okresie wykładał na uczelniach izraelskich. Na emigracji porzucił zainteresowania ekonomiczne, poświęcając się socjologii, w której to dziedzinie jego prace zyskały znaczący rozgłos. Nie wrócił już do Polski – przypomina Grzegorz Jeż.

Przy tej okazji przypomniano też jego najważniejsze dzieła: O programie gospodarczym Polski, wspomniany już „Cztery systemy ekonomii. Uniwersalizm – nacjonalizm – liberalizm – socjalizm, a także The Economics of Consumersʼ Credit, Ekonomia i technika oraz Zmierzch czy odrodzenie liberalizmu.

Adam Heydel, choć nie dane mu było żyć długo, również należy do grona najciekawszych krakowskich umysłów ekonomicznych. W spadku pozostawił nam m.in.: Podstawowe zagadnienia metodologiczne ekonomii, Przyczynowość w ekonomii, Kapitalizm i socjalizm wobec etyki oraz Myśli o kulturze.

Przyszły ekonomista i publicysta polityczny urodził się w 1893 r. w Gardzienicach. Był absolwentem krakowskiego Gimnazjum im. Jana III Sobieskiego, studiował w Moskwie, Kijowie i Krakowie (ukończył prawo, a wykładał ekonomię). 6 listopada 1939 r. został aresztowany przez Niemców – w ramach akcji Sonderaktion Krakau - i wywieziony do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. Po zwolnieniu zaangażował się w tajne nauczanie, działał także w Związku Walki Zbrojnej. Aresztowany trafił najpierw do więzienia w Skarżysku-Kamiennej, a następnie do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. 14 marca 1941 r. został rozstrzelany przez Niemców.

„Praca i oszczędność okazują się więc dwoma zasadniczymi czynnikami wzbogacania” – tę jego maksymę, z artykułu „Kapitalizm i socjalizm wobec etyki”, przypomniano na awersie kolekcjonerskiej monety, która do obiegu trafi 25 marca. Także w nakładzie do 10 000.

Adam Krzyżanowski, Ferdynand Zweig i Adam Heydel – to oczywiście niejedyni wybitni polscy ekonomiści. Poświęcone im monety kolekcjonerskie mogą za to być doskonałą okazją do odwiedzenia krakowskiego Oddziału Okręgowego Narodowego Banku Polskiego przy ul. Basztowej 20.

Tam zaś, na specjalnej ekspozycji, poznamy nie tylko sylwetki osób mających największy wpływ na kształtowanie się polskiej myśli ekonomicznej, ale także nurty i kierunki, których byli przedstawicielami. Dowiemy się np., kto był reprezentantem nurtu historyczno-narodowego, neoklasyczno-liberalnego, katolickiego i solidaryzmu, czy też interwencjonistycznego. Wystawę w holu krakowskiego oddziału NBP można zwiedzać od poniedziałku do piątku w godz. 8–14, do 31 marca.