Ciepło znad wyspy Lesbos

Katarzyna Kazon (z prawej) i Katarzyna Zawiślak-Dolny Fot. Wacław Klag

Że poetka zwała się Safona, że na eolskiej wyspie Lesbos żyła na przełomie VII i VI wieku p.n.e., że pochodziła z zamożnej arystokracji, że znano w starożytnej Grecji siedem ksiąg jej wierszy miłosnych, z czego ocalało żałośnie mało - wszystkiego kilkanaście strzępów, że od niej pochodzi miara wiersza zwana strofą saficką - trzy jedenastozgłoskowce, po których jest wers pięciozgłoskowy, że układała też pieśni weselne - epitalamia, a także hymny do bogiń, że wcześnie owdowiała, że gromadziła wokół siebie młode dziewczęta z zacnych domów, ucząc muzyki, poezji, dobrych manier i chyba tego czegoś, co do dziś nie wszystkim się podoba, że w finale zdarzył się fatalny romans, zakończony jej samobójczą śmiercią, że... Co jeszcze? Jak pokazuje portret - miała kręcone włosy. Ale to też się oddaliło ostatniej niedzieli.

Historia starożytnej Grecji, historia literatury, wersyfikacyjne prawidła, dzieje życia, początki poezji, pomniki ze słów... Gdy garść łupin, co ocalały z ponad 6000 tysięcy utworów Safony, czytały Katarzyna Zawiślak-Dolny i Karolina Kazoń - zwyczajnie przestało na chwilę znaczyć to, jak było naprawdę 2600 lat temu, a zaczęło znaczyć, że robiło się cieplej, niż było naprawdę. Gdy wiersz na głos się podaje - winno być tak, jakby się wiersz ten stawał tu i teraz. To stara prawidłowość, stara i banalna. Lecz bywa też tak, jak ubiegłej niedzieli, tak, że wiersz bardzo, oj, bardzo intensywnie tu i teraz się staje.

Nie było więc tamtej wyspy Lesbos, tamtych czasów, szat, blasków, komnat, tamtych loków Safony, dotykającej swe wargi ciemnym rysikiem. Był zlodowaciały Kraków i na dnie lodu - dwie młode kobiety w białych koszulinach z jak włos cienkimi ramiączkami. Ich skóry blisko siebie, oddech przy oddechu, oko przy oku - i słowa Safony, które od 2600 lat krążą wokół wszystkich ciemnych spraw ciała, wokół dotyków, muskania, spojrzeń schodzących na dno i oddechów w uchu, wokół tego, co jest sensualną stroną miłości, co można wziąć w palce lub na język, co ma zapach i kolor.

One więc, one - takie. Zawiślak-Dolny i Kazoń. I jeszcze jedna czytająca, Halina Jarczyk. Powiedzmy: Jarczyk jako głos kobiecego doświadczenia. I Katarzyna Musiał przy fortepianie, jej dziwna, niepokojąca, każąca myśleć o ociężałej nocy sierpniowej muzyka, wciąż błąkająca się wokół tanga, które bez szmeru kręcących się skór i oddechów jest przecież tylko wydmuszką. I tyle.

Tyle wystarczyło, by z każdym kolejnym słowem Safony, z każdą kolejną nutą bądź ciszą, robiło się coraz cieplej. Najpierw zatem - czapka z głowy. Później - rękawiczki na ziemię, a po nich płaszcz. Wreszcie: "by gasić pragnienie dziewcząt...". Czyli: sweter, guzik, rękawy, chusteczka. I wypatrywanie ciągów dalszych.

Teatr im. Juliusza Słowackiego. 367. Krakowski Salon Poezji. Wiersze Safony czytały: Karolina Kazoń, Katarzyna Zawiślak-Dolny i Halina Jarczyk. Na fortepianie grała Katarzyna Musiał. Gospodarze Salonu: Anna Dymna i Józef Opalski.