Janusz Kurtyka

Prezes Instytutu Pamięci Narodowej. Miał 50 lat.

Od 1985 r. był pracownikiem naukowym Instytutu Historii PAN, gdzie w 1995 r. obronił rozprawę doktorską. W 2000 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego. W latach 1989-2000 był przewodniczącym Koła NSZZ "Solidarność" krakowskich placówek Instytutu Historii PAN. W 1999 r. wszedł w skład Rady Naukowej Instytutu Historii PAN, w której pozostawał przez dwie kadencje do 2006.

Także w 2000 r., mianowany na funkcję dyrektora Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Krakowie, podjął się trudu zorganizowania od podstaw pracy tej instytucji: przyjęcia i uporządkowania archiwów, stworzenia krakowskich struktur i prowadzenia jej działalności w pierwszym najtrudniejszym okresie - do 2005 r. Dzięki swoim talentom organizacyjnym i ogromnemu zaangażowaniu stworzył w Krakowie najprężniej działający oddział instytutu, zainicjował też publikację odrębnej krakowskiej serii wydawniczej IPN.

9 grudnia 2005 r. został wybrany przez Sejm na stanowisko prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Pod jego kierownictwem IPN koncentrował się na badaniach historii oporu Polaków wobec komunizmu po drugiej wojnie światowej.

Jako prezes przywiązywał ogromną wagę do polskiego śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej, popełnionej przez NKWD wiosną 1940 r. Rozpoczął z ukraińskimi władzami współpracę, która zaowocowała przekazaniem Polsce przez tamtejsze służby wielu dokumentów dotyczących spraw polskich.

Przez ostatnich szesnaście lat, od 1994 r., pełnił funkcję redaktora naczelnego "Zeszytów Historycznych WiN-u" - periodyku, który przywrócił Polakom pamięć o podziemnym Zrzeszeniu "Wolność i Niezawisłość", powołanym do życia 2 września 1945 r. przez grupę wyższych oficerów Komendy Głównej Armii Krajowej, i walce WiN-u przeciwko sowieckiej okupacji Polski. Powstałe w 1992 r. "Zeszyty Historyczne WiN-u" stały się pod jego kierownictwem nie tylko ważnym czasopismem dokumentującym przeszłość konspiracji i publikującym wspomnienia uczestników działań niepodległościowych, ale także jednym z najpoważniejszych czasopism historycznych w Polsce.

Od 2003 r. był prezesem Stowarzyszenia Społeczno-Kombatanckiego Zrzeszenie "Wolność i Niezawisłość". Bliskie i częste były jego kontakty ze środowiskami kombatanckimi, m.in. ze Światowym Związkiem Żołnierzy Armii Krajowej oraz Związkiem Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych.

Janusz Kurtyka wydał około 140 publikacji naukowych z historii oporu antykomunistycznego w Polsce po 1944 r., w tym m.in. książki "Generał Leopold Okulicki »Niedźwiadek« 1898-1946" (1989), "Konspiracja i opór społeczny na Podkarpaciu w okresie PRL" (red., 2007), a także z historii Polski średniowiecznej oraz wczesnonowożytnej. Był współautorem wielu opracowań zbiorowych, takich jak "Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu", współpracował z "Polskim Słownikiem Biograficznym", stał na czele Komitetu Redakcyjnego serii "Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956. Słownik biograficzny", współredagował czasopismo naukowe IPN "Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989".
Janusz Kurtyka należał m.in. do Polskiego Towarzystwa Historycznego, Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu. Otrzymał Nagrodę im. Adama Heymowskiego (1996), II nagrodę w Konkursie im. Klemensa Szaniawskiego (1998).

7 kwietnia 2009 r. został odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Miał żonę i dwóch synów.

(AZ)