Młodzież w sokolim gnieździe będzie pamiętać o bohaterstwie poprzedników

Nie wiadomo, ilu młodych mężczyzn z Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Skawinie 26 sierpnia 1914 r. i w następnych dniach wyruszyło, żeby walczyć o wolność Polski. Różne źródła podają, że było to 17 lub 25 osób. Właściwą liczbę próbuje ustalić Czesław Gąsiorowski, dyrektor Muzeum Regionalnego wraz ze Stanisławem Cinalem z Towarzystwa Przyjaciół Skawiny. Jednak zaznaczają, że mniej ważna jest liczba, a najistotniejsze patriotyczne wartości, jakie pozostawili po sobie.

Obaj panowie są inicjatorami umieszczenia na ścianie baszty zabytkowego Pałacyku "Sokół" tablicy, poświęconej sokolnikom walczącym o Polskę. Ma się ona znaleźć w tym samym miejscu, w którym 80 lat temu skawinianie upamiętnili to wydarzenie. Uroczystość odsłonięcia tablicy w 1934 r. połączona była z odznaczeniem skawińskich legionistów Krzyżami Niepodległości. Tomasz Czopek, Wacław Jodłowski, Jan Muszyński i Karol Ocetkiewicz odebrali je osobiście. Pośmiertnie Krzyże nadano dwóm poległym na polu chwały: Stanisławowi Czopkowi i Janowi Kęskiewiczowi. Odznaczenia odebrały ich matki.

Tablica na murze siedziby Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" przetrwała zaledwie sześć lat. W 1940 r. niemieccy okupanci ją usunęli i jej los do dzisiaj jest nieznany. - Nie wiadomo też, jaki napis widniał na tablicy. Nie udało się nam go odczytać ze starego zdjęcia z uroczystości odsłonięcia tablicy - mówi dyrektor Gąsiorowski. Treść, jaka znajdzie się na nowej tablicy, jest teraz ustalana i konsultowana z historykami, m.in. Andrzejem Nowakowskim, znawcą polskiego ruchu sokolniczego.

Fotografie z odsłonięcia tablicy w 1934 r. pieczołowicie przechowywał Stanisław Muszyński, wnuk legionisty Jana Muszyńskiego. Nie znał dziadka, który zmarł w trakcie wojny w wieku 53 lat, ale pamięć o nim napawa go dumą. - Dziadek był w Skawinie osobą znaną i szanowaną. Nie każdy młody mężczyzna miał zaszczyt służyć w Legionach Piłsudskiego - zaznacza wnuk. W jego zbiorach znajduje się zdjęcie, którego nie ma TPS ani Muzeum. To fotografia z chwili przed odsłonięciem tablicy, nad którą na ten właśnie dzień umieszczono legionowy krzyż z dwiema datami: 1914 i 1918 r. Na to zdjęcie natrafił u niego Stanisław Cinal, poszukując materiałów o swoim wuju, legioniście Ludwiku Guziku.

- Na pewno ludzie mają różne pamiątki po swoich wujach, dziadkach. Będziemy wdzięczni za ich udostępnienie - apeluje dyrektor Gąsiorowski. Poszukuje też potomków skawińskich sokolników. Chce zaprosić ich na uroczyste odsłonięcie tablicy.
W tym dziele niezaprzeczalny udział ma Stanisław Cinal. - Bez jego ogromnego zaangażowania nie udałoby się zebrać tylu historycznych materiałów, ani doprowadzić do etapu, w którym praktycznie zapadły już decyzje o umieszczeniu nowej tablicy upamiętniającej sokolników - mówi dyrektor Gąsiorowski.

Stanisław Cinal dotarł do Archiwum Wojska Polskiego, gdzie znajdują się kartoteki odznaczonych legionistów i przygotował opisy ich losów. Zaznacza, że głównym inicjatorem odtworzenia tablicy już kilkanaście lat temu był Stanisław Chmielek, nieżyjący wieloletni prezes Towarzystwa Przyjaciół Skawiny. To on wielokrotnie powtarzał, że trzeba zrobić wszystko, aby przetrwała pamięć o wielkich patriotach. - I my teraz realizujemy jego testament - mówią obaj panowie.

Ich głównym celem jest przekazanie historycznej wiedzy młodemu pokoleniu. Dlatego uroczystość odsłonięcia tablicy zaplanowano nie w rocznicę wymarszu, czyli 26 sierpnia, ale po wakacjach - na 19 września.
Czesław Gąsiorowski nie ukrywa zadowolenia z niedawno przeprowadzonych rozmów z dyrektorami szkół - Adamem

Łukasikiem z Liceum Ogólnokształcącego i Konradem Szotą ze Szkoły Muzycznej. Uczniowie tych placówek wezmą czynny udział w uroczystości. Młodzi muzycy będą śpiewać patriotyczne pieśni, a licealiści wystąpią w strojach Sokołów. Do tego czasu w LO ma powstać Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół". Dyrektor Łukasik jest przekonany, że młodzież będzie chętna. - Myślę, że będzie to ciekawa propozycja dla uczniów klas humanistycznych. Nawiążemy kontakt z innymi towarzystwami i możemy ich do siebie zapraszać na pokazy - planuje Adam Łukasik. Pierwszy z nich odbędzie się podczas uroczystości odsłonięcia tablicy.

Zaprezentują się wtedy członkowie "Sokoła" z Krakowa.

Organizacja w Skawinie powstała dzięki "Sokołom" z krakowskiego Podgórza. Swoją wizytą zainspirowali skawinian do założenia w 1896 roku sokolego gniazda, liczącego 70 młodych mężczyzn.

Wyruszli walczyć o niepodległą Polskę

* Alfred Bieniasz
* Tomasz Baliga
* Ludwik Czopek
* Stanisław Czopek
* Tomasz Czopek
* Józef Fidziński
* Andrzej Grzywa
* Wacław Jodłowski
* Jan Kęskiewicz
* Jan Muszyński
* Karol Ocetkiewicz
*Stanisław Ocetkiewicz
* Ksawery Palichleb
* Tomasz Świdowski
* Wacław Więckiewicz