Przeszłość przyszłości. Polska pamięta

Ustawa o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski weszła w życie 1 stycznia 2019 r. Dopiero ona pozwoliła na wykorzystanie środków budżetowych Instytutu Pamięci Narodowej w celu przeprowadzenia remontów grobów istniejących i budowę nowych grobów ludzi, którzy walczyli o niepodległość. Wcześniej IPN nie miał takich możliwości ustawowych. Wojewoda mógł remontować tylko te miejsca, które miały status grobów wojennych. Miał związane ręce, kiedy nawet poległy żołnierz został pochowany w grobie z członkami rodziny lub jakąkolwiek osobą postronną.

Bracia Bolesław i Zygmunt Machowiczowie byli studentami Politechniki Lwowskiej - ochotnikami w Legionach Polskich. Zbigniew zginął w fatalnym wypadku pod kołami pociągu w październiku 1918 r. Bolesław służył nadal w szeregach Wojska Polskiego. Walczył z bolszewikami jako podchorąży 53 pułku Strzelców Kresowych. I poległ pod Rohatynem we wrześniu 1920 r. Tam doszło do ciężkich, kilkudniowych walk z Sowietami. Zbigniew Machowicz jest wymieniony również na Pomniku Orląt Krakowskich na Rakowicach przy ul. Prandoty (skądinąd także kompleksowo odnowionym przez IPN), upamiętniającym małopolską młodzież poległą w walkach o niepodległość i granice w latach 1914-1920.

Obaj bracia spoczywali razem z rodzicami i siostrą w okazałym grobowcu, który od lat popadał w ruinę. IPN po wpisaniu mogiły na listę grobów weteranów mógł wykonać gruntowny remont. Mogiła dołączyła do kilkanastu takich grobów wyremontowanych przez krakowski IPN dzięki tej ustawie w ostatnich trzech latach. I do kilkudziesięciu innych grobów odnowionych samodzielnie i we współpracy z Małopolskim Urzędem Wojewódzkim.

Warto przypomnieć, że to z krakowskiego oddziału IPN wyszły propozycje poprawek, wprowadzonych do Ustawy, które pozwalają na objęcie remontami grobów weteranów nie tylko z wieku XX ale również tych wcześniejszych – od 1768 r. W ten sposób przypominamy, że Polska pamięta o swoich bohaterach.