Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Stanisław i Maria. Niezwykłe rodzeństwo z Przemykowa

Aleksander Gąciarz
Aleksander Gąciarz
Dwa zdjęcia Marii Maniak
Dwa zdjęcia Marii Maniak archiwum
Kilka dni temu minęła 110. rocznica urodzin Marii Maniak. Działaczka ruchu ludowego, żołnierz Batalionów Chłopskich, odznaczona Orderem Virtuti Militari urodziła się 5 kwietnia 1911 roku w Przemykowie. Można powiedzieć, że była kontynuatorką życiowej drogi swojego starszego brata Stanisława, uczestnika walk o niepodległość Polski, a w czasie okupacji nauczyciela tajnego nauczania i redaktora prasy konspiracyjnej.

FLESZ - Kłopoty z pochówkami. Brakuje nam na nie pieniędzy

Stanisław i Maria byli dziećmi Jana i Franciszki Maniaków, właścicieli gospodarstwa w podkoszyckim Przemykowie. Jan przez jakiś czas pracował jako krawiec. Aby wykształcić dzieci, sprzedał większość z 7-morgowego gospodarstwa.

Stanisław Maniak urodził się w1899 roku. Był zatem od swojej siostry 11 lat starszy. Już jako uczeń Seminarium Nauczycielskiego w Jędrzejowie należał do Polskiej Organizacji Wojskowej. Jak informują autorzy monografii „Koszyce 1374-2001”, po zakończeniu I wojny światowej brał udział w walkach o Lwów i wojnie polsko-bolszewickiej jako żołnierz II Pułku Artylerii Ciężkiej. Gdy nastał pokój, pracował jako nauczyciel w Pińczowie, Zagorzycach i Grodzisku Mazowieckim oraz studiował socjologię na Uniwersytecie Warszawskim. Był instruktorem oświaty pozaszkolnej, autorem artykułów prasowych, współautorem pierwszego numeru Wici.

Gdy Stanisław walczył o niepodległość Polski jego siostra była uczennicą Szkoły Powszechnej w Przemykowie, a potem przez rok w Koszycach (ukończyła ją w 1925 roku). Kolejne lata też poświęciła głównie na zdobywanie wykształcenia. W 1930 roku zdała maturę w Gimnazjum Żeńskim w Warszawie. Następnie ukończyła historię i Studium Pedagogiczne przy Uniwersytecie Warszawskim. Przed wybuchem wojny pracowała między innymi w Instytucie Najnowszej Historii Polski. Podobnie jak brat, związała się w ruchem ludowym.

Po wybuchu wojny, we wrześniu 1939 roku, Stanisław Maniak brał udział w walkach na Lubelszczyźnie. Podczas okupacji wrócił w rodzinne strony, gdzie był nauczycielem i organizatorem tajnego nauczania. W kwietniu 1943 roku związał się z Departamentem Oświaty i Kultury Delegatury Rządu na Kraj. Był też redaktorem konspiracyjnych tytułów prasowych Żniwo i Dziennik Ludowy, ukazujących się w powiecie pińczowskim.

Wojenne losy Marii były bardziej dramatyczne. W czasie Kampanii Wrześniowej służyła w oddziale Przysposobienia Wojskowego Kobiet, pomagając żołnierzom w Warszawie. Potem współorganizowała struktury Służby Zwycięstwu Polski i Stronnictwa Ludowego „Roch”. W październiku 1940 została szefem łączności i kolportażu Komendy Głównej Batalionów Chłopskich. Jej działalność nie uszła uwagi okupantom. 2 października 1941 została aresztowana na Dworcu Głównym w Warszawie z walizką pełną konspiracyjnych materiałów i osadzona na Pawiaku. Tam była bita i torturowana przez Gestapo, ale nikogo nie zdradziła.

W sierpniu1942 roku trafiła do obozu w Oświęcimiu, gdzie spędziła ponad dwa lata z czego część w tzw. bunkrze. Przez 13 miesięcy pracowała w komando, zajmującym się segregacją ubrań zagazowanej ludności żydowskiej. Ostatnim miejscem pobytu był obóz w Ravensbruck. Dostała się tam dzięki nielegalnemu dołączeniu do grupy ewakuowanych więźniarek i przebywała od jesieni 1944 do kwietnia 1945. Została uwolniona przez Szwedzki Czerwony Krzyż i przewieziona do Szwecji, skąd wróciła w listopadzie 1945. Natomiast już w maju tego roku została za swoją działalność awansowana do stopnia majora i odznaczona Orderem Virtuti Militari.

Po wojnie Stanisław i Maria byli związani z Polskim a potem Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym. Maria w latach 1957-61 Maria była posłem na Sejm.

Stanisław Maniak zmarł w 1969 roku, Maria w 1998. Oboje są pochowani na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wideo
Wróć na dziennikpolski24.pl Dziennik Polski