Ubezpieczenia społeczne

Brytyjski system zabezpieczania socjalnego przewiduje na rzecz pracobiorców świadczenia emerytalne, w przypadku choroby i bezrobocia. Zarówno pracodawcy, jak i pracownicy wpłacają określone kwoty na rzecz tzw. National Insurance. W przypadku pracowników suma ta jest odejmowana od wynagrodzenia i jej wysokość nie może przekroczyć określonej kwoty tygodniowo, pracodawcy natomiast wpłacają 10 proc. ogólnej sumy wynagrodzeń. Obydwie kwoty są odprowadzane przez pracodawców.

Obowiązkowo każdy pracownik powyżej szesnastego roku musi mieć opłacone ubezpieczenie społeczne Pay Related Social Insurance (PRSI). Zarówno pracodawcy, jak i pracownicy przeznaczają pieniądze na ten cel w zależności od wysokości zarobków. Pracodawca zobowiązany jest płacić składkę w wysokości od 8,5 do 12 proc. wynagrodzenia. Pracownicy opłacają ubezpieczenie PRSI, ubezpieczenie zdrowotne i podatek od zatrudnienia i szkoleń. Stawki - 2 lub 4 proc., zależnie od wielkości tygodniowego wynagrodzenia.

Opłaty są obowiązkowe dla wszystkich pracowników i służą do finansowania programów ubezpieczeń socjalnych (krajowa pensja podstawowa, pensja wyrównawcza czy chorobowa dla pracowników). Niezależni pracownicy płacą własne opłaty ubezpieczeniowe. Stawka wynosi 32,92 proc. wynagrodzenia brutto. Dodatkowo na fundusz emerytalny odprowadza się składkę w wysokości 6-8 proc. Istnieje specjalne ubezpieczenie chorobowe, które wynosi 15 proc. zasiłku chorobowego.

Wszyscy pracodawcy, pracownicy i osoby prowadzące samodzielnie działalność gospodarczą muszą wpłacać składki na ubezpieczenie społeczne. Istnieją różne sposoby opłacania składek. System ogólny zakłada opłacanie składek w części przez pracownika, a w części przez pracodawcę. Składka pracodawcy może zostać zwiększona poprzez zwiększenie składki na ubezpieczenie z tytułu chorób zawodowych i wypadków przy pracy (ubezpieczenie wypadkowe). Stawka płatna przez pracownika wynosi 23,6 proc., natomiast stawka płatna przez pracodawcę wynosi 4,7 proc., co łącznie daje składkę w wysokości 28,3 proc. wynagrodzenia.

Pracodawca jest zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne dla swoich pracowników. Istnieją trzy schematy ubezpieczeniowe. W najważniejszym, Standardowym (TEL), stawki są progresywne i wynoszą w zależności od sumy wynagrodzeń brutto od 23 do 28,5 proc. Tymczasowy (LEL) dotyczy pracowników zatrudnionych na czas określony lub na zlecenie w branżach: rolnictwo, leśnictwo, usługi budowlane. Stawka wynosi 22,5 proc. (w tym 4,7 proc. potrącane z zarobków pracownika) wynagrodzenia brutto. Schemat Specjalny (TaEL) dotyczy artystów, dziennikarzy, tłumaczy i innych osób nabywających prawa autorskie do efektów swojej pracy. Stawka wynosi w tym przypadku 17 proc. (4,7 proc. potrącane z wynagrodzenia pracownika).

Istnieje tu obowiązkowe ubezpieczenie społeczne dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Muszą one na początku swojej działalności wypełnić odpowiedni formularz i złożyć go w regionalnym oddziale INAIL (Krajowy Instytut Ubezpieczeniowy). Standardowa stawka wynosi 52,25 proc. wynagrodzenia brutto.

Składka na ubezpieczenie emerytalne wynosi 9,65 proc. plus 3,25 proc. na ubezpieczenie na rzecz bezrobotnych plus 6,75 proc. na ubezpieczenie zdrowotne.

Każdy pracownik jest zobowiązany do uczestnictwa w jednym z wielu funduszy ubezpieczeń społecznych. Większość pracowników należy do Instytutu Ubezpieczeń Społecznych (IKA). Pracodawca jest zobowiązany do opłat na ubezpieczenie społeczne, począwszy od pierwszego dnia pracy pracownika. Stawka obowiązkowego ubezpieczenia wynosi 27,96 proc. miesięcznego wynagrodzenia brutto. Pracownik również jest zobowiązany do opłacania składki na osobiste ubezpieczenie, którego stawka miesięczna wynosi 16,22 proc. miesięcznego wynagrodzenia brutto.

Składka jest obliczana w stosunku do wysokości wynagrodzenia brutto, przy czym część jest płacona przez pracodawcę (23,75 proc.), a część potrącana z wynagrodzenia pracownika (11,00 proc.). Osoby samodzielnie prowadzące działalność gospodarczą mogą wybrać wysokość składki spośród dwóch opcji: system składek obowiązkowych (przysługują świadczenia ograniczone) - 25,4 proc. podstawy; system rozszerzony (pełny zakres świadczeń) - 32,0 proc. podstawy. Wysokość podstawy jest również przedmiotem decyzji przedsiębiorcy.

Każdy pracownik podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu. Składki wpłaca zarówno pracodawca (w wysokości ok. 40 proc.) oraz pracownik (w wysokości 20-23 proc.), ale to pracodawca ma obowiązek ich ściągania. Pracownik otrzymuje jedynie wykaz wpłaconych składek na comiesięcznym potwierdzeniu wypłaty. Łączna wysokość składki do różnych kas nie przekracza 60 proc. pensji brutto. Osoby pracujące na zasadzie samozatrudnienia są zobowiązane do kwartalnego opłacania składek, przy czym wynoszą one ok. 40 proc. zarobków z poprzedniego roku. Składki są głównym źródłem finansowania emerytury podstawowej, chorób, macierzyństwa, kalectwa, wypadków zawodowych i śmierci.

System ubezpieczeń społecznych obejmuje obowiązkowo każdą osobę pracującą i jest finansowany ze składek płatnych przez osoby ubezpieczone, pracodawców i państwo. Składka ta wynosi 16,6 proc. zarobków, z czego 6,3 proc. płaci pracodawca, a 4 proc. państwo. W przypadku osób pracujących na własny rachunek składka wynosi 15,6 proc. od zarejestrowanego dochodu, 11,6 proc. płaci sam przedsiębiorca, a 4 proc. państwo.

Każdy pracownik zobowiązany jest płacić ubezpieczenie społeczne uzależnione od swojego dochodu. Opłaty te są ściągane wraz z podatkiem dochodowym od osób fizycznych i podatkiem od wynagrodzeń. System ubezpieczeń społecznych opiera się na dwóch filarach. Ubezpieczenie pracownicze jest adekwatne do poziomu płacy, chroni przed skutkami utraty pracy z powodu choroby, niezdolności do pracy oraz bezrobocia. Ubezpieczenie narodowe obejmuje wszystkich obywateli. Z tych środków wypłacane są emerytury, zasiłki rodzinne, zasiłki medyczne oraz zasiłki dla osób niepełnosprawnych.

Narodowy system ubezpieczeń społecznych jest w części finansowany ze składek na ubezpieczenie społeczne pracodawców i ubezpieczonych, a w części z podatków. Niektóre świadczenia są finansowane wyłącznie z podatków, jak na przykład zasiłki rodzinne, zasiłki wychowawcze na dzieci. Z pewnymi wyjątkami za pobór składek na ubezpieczenie społeczne odpowiadają urzędy podatkowe, nadzorowane przez Ministerstwo Finansów. Składki od ubezpieczonych są obliczane i odprowadzane do urzędów, tak jak podatki, przez pracodawców. Pracujący na własny rachunek zazwyczaj płacą zaliczki na podatek i składki ubezpieczeniowe cztery razy w roku. Opieka społeczna nie jest częścią narodowego ubezpieczenia. Jest ona rozdzielana przez władze powiatowe za pośrednictwem ośrodków pomocy społecznej i finansowana lokalnie. Na szczeblu centralnym pomoc społeczna pozostaje domeną Ministerstwa Polityki Społecznej.

Na system opieki społecznej składają się trzy rodzaje ubezpieczeń. Każdy z nich jest inaczej zorganizowany. W systemie SALARIED PERSONS (Osoby otrzymujące wynagrodzenie) składki płacą zarówno pracownicy, jak i pracodawcy. Właściciele firm co trzy miesiące płacą swoją składkę na opiekę społeczną do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do którego przynależą. Na wpłatę składają się część oprocentowana i jednorazowa wypłata. Obie te części są określone proporcjonalnie do dochodu właścicieli firm. Ubezpieczenie członków służb cywilnych jest finansowane przez państwo. Pracownicy tych służb muszą tylko dopłacać 7,5 proc. na fundusz emerytalny oraz 3,5 proc. na opiekę zdrowotną do Narodowego Biura Ubezpieczeń Społecznych Władz Lokalnych i Prowincjonalnych gdzie, pracodawca dopłaca kolejne 3,85 proc.

Opłata na ubezpieczenie społeczne wynosi od 10,69 proc. do 12,67 proc. wynagrodzenia. Zarówno pracodawca, jak też pracownik ponoszą opłaty z tytułu ubezpieczenia społecznego.

Istnieje obowiązek wpłacania składek na fundusz emerytalny, które wynoszą 4 proc. wynagrodzenia. Pracodawcy płacą 7 proc. Ubezpieczenie zdrowotne jest zawarte w podatku od dochodu.

Składki są po części potrącane z wynagrodzenia brutto pracownika, a po części opłacane przez pracodawcę. W br. składka na ubezpieczenie chorobowe wynosi 9,1 proc., na ubezpieczenie emerytalno-rentowe 15 proc., a na ubezpieczenie od nieszczęśliwych wypadków rocznie 85,08 euro.

Sprawami związanymi z systemem opieki społecznej zajmuje się Departament Zabezpieczenia Społecznego. Istnieje tu rozbudowany system opieki publicznej i prywatna opieka zdrowotna.

System ubezpieczeń jest kompleksowy i składa się ze świadczeń emerytalnych i zdrowotnych pokrywanych przez państwo, świadczeń emerytalnych pochodzących z dobrowolnych składek pracowników; obowiązkowych ubezpieczeń od wypadku w pracy; Gwarantowanego Funduszu Pracowniczego finansowanego głównie przez państwo. Składki płacą obowiązkowo wszyscy pracownicy w jednakowej wysokości 9 proc. płacy brutto. Osobom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy przysługuje z tytułu płaconej składki na ubezpieczenia społeczne odliczenie podatkowe.

Pracodawca płaci składkę na ubezpieczenia społeczne (28 proc.), pracownik (3 proc.).

Pracodawca płaci składkę na ubezpieczenia społeczne (33 proc.), fundusz bezrobocia (0,5 proc.), składkę na kapitałowy fundusz emerytalny (2 proc.). Także pracownik jest dodatkowo obciążany obowiązkową składką na fundusz bezrobocia (1 proc.) i kapitałowy fundusz emerytalny (4 proc.).

Pracodawcy ponoszą koszty składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 26,09 proc., a pracownicy płacą z tego tytułu kolejne 9 proc. Łotewski system ubezpieczeń społecznych wyróżnia kilka kategorii ubezpieczonych płacących zróżnicowane składki.

System ubezpieczeń społecznych jest mozaiką różnych rozwiązań o zróżnicowanych warunkach nabywania uprawnień, finansowania, poziomu składek czy organizacji. Wszystkie rodzaje ubezpieczeń, regulowane ustawami federalnymi, podlegają nadzorowi Federalnego Urzędu Ubezpieczeń Społecznych (OFAS), który jest częścią Federalnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych.

Ubezpieczenie społeczne jest obowiązkowe (płacone ze składek i podatków), które obejmują ubezpieczenia i zasiłki (w tym zdrowotne i emerytalne), państwowe wsparcie socjalne i pomoc socjalną.

Obowiązek wpłat na fundusze ubezpieczeń społecznych jest podzielony pomiędzy pracobiorców i pracodawców. Pracobiorcy zobowiązani są do wpłaty 3 proc. dochodów brutto na fundusz ubezpieczeń zdrowotnych oraz 8 proc. dochodów brutto na fundusz ubezpieczeń emerytalnych. Jeśli dochody brutto pracobiorcy przekroczą kwotę 2 386 850 forintów, zawiesza się dalsze potrącanie wpłat na ubezpieczenia zdrowotne i emerytalne. Pracodawcy są zobowiązani do odprowadzania 29 proc. pensji brutto pracowników na fundusz ubezpieczeń emerytalnych i zdrowotnych, z tego 11 proc. na ubezpieczenia zdrowotne, a 18 proc. na ubezpieczenia emerytalne oraz stałej miesięcznej kwoty w wysokości 4500 HUF od jednego pracownika na fundusz ubezpieczeń zdrowotnych.

Pracownicy muszą co miesiąc odprowadzić 48,6 proc. płacy brutto na ubezpieczenia społeczne.

Pracownik jest automatycznie objęty ubezpieczeniem zdrowotnym, emerytalnym i inwalidzkim.
Opr. JOLANTA VAN GRIEKEN-BARYLANKA, DUE, MKA