620 lat Kobylan. Historia wioski z ciekawostkami o pańszczyźnianych chłopach

WIDEO: Magnes. Kultura Gazura

Krzyże, figurki, stare narzędzie i pożółkłe zdjęcia przypominają o dawnych dziejach wioski Kobylany, w której były próby usamodzielnienia społeczeństwa.

To kobylańscy chłopi wraz z mieszkańcami sąsiednich wsi Brzezinka i Rudawa, jako jedni z pierwszych na ziemiach polskich byli zwalniani z pańszczyzny w zamian za to zostali oczynszowani - płacili roczną opłatę za dzierżawienie gruntów. Informacje te podają naukowcy - autorzy „Monografii Gminy Zabierzów” - Piotr Hapanowicz i Stanisław Piwowarski.

Dzisiejsi mieszkańcy wskazują, że we wsi jest pamiątka po tym wydarzeniu. Jest nią krzyż z roku 1821 stojący na granicy Kobylan, Brzezinki i sąsiedniej wsi Więckowice, a pod nim napis: „Pamiątce usamowolnienia włościan wsiów Kobylany, Brzezinka i Rudawa; 1821”.

- Ciekawostek w naszej historii nie brakuje - mówi Jacek Macałka, jeden ze współorganizatorów jubileuszu 620-lecia Kobylan. Przypomina, że przez jego wioskę przed wiekami prowadził trakt z Krakowa m.in. do Krzeszowic. - Można powiedzieć, że to był szlak handlowy, bo wówczas wzdłuż niego powstawały karczmy. Historycy wskazują, że w Kobylanach przy drogach wylotowych były trzy karczmy i dwa młyny. Dziś śladu po nich nie ma - dodaje Jacek Macałka.

We wsi jest sporo krzyży przydrożnych i kapliczek, których szlakiem mieszkańcy wioski przeszli podczas uroczystości jubileuszowych, bo miejscowy proboszcz ks. Józef Iwulski prowadził ich odmawiając różaniec i zatrzymując się przy tych religijnych pamiątkach historii. Jednak z zabytków kobylańskich niewiele zostało. Stoi jeszcze murowana stodoła, kaplica dworska, którą niedawno odnowiono oraz nieco zaniedbana kuźnia z 1896 roku. Nie ma już natomiast zabytkowego dworu.

- Po nim zostały wspomnienia, dlatego podczas jubileuszu odtworzyliśmy w naszej świetlicy nie tylko dawną izbę wiejską z narzędziami gospodarskimi i przedmiotami używanymi przez gospodynie w domach, ale także izbę dworską z bogatszym wyposażeniem, stylowymi meblami - zaznacza Ewa Macałka, przewodnicząca kobylańskiego Klubu Seniora „Młodzi Duchem”, który był głównym organizatorem obchodów jubileuszu 620-lecia wioski.

Pani Ewa podczas tych przygotowań miała nieprzecenioną pomoc od swojej zastępczyni klubowej, czyli Małgorzaty Woch. Obie zadbały o jak najpiękniejszą oprawę jubileuszu, po którym pamiątką jest zasadzony dąb na placu rekreacyjnym, a obok zamontowano tabliczkę z datami 1399 - 2019 oraz z sentencją Tadeusza Różewicza „Szanuj każde wspomnienie. Z nich składają się wielkie historie.”

Jubileusz wioski był również okazją do przygotowania wystawy nie tylko starych narzędzi, przedmiotów, urządzeń domowych przyniesionych przez mieszkańców i zapożyczonych ze szkolnej izby regionalnej, ale także wystawy starych zdjęć.

Zdjęcia te przypominają o ważnych osobach z Kobylan, przypominają jak dawniej wyglądały uroczystości religijne, wiejskie i rodzinne m.in. dożynki, wesela, ale także codzienne życie, zajęcia mieszkańców, ich stroje oraz domy.

- Ludzie przynosili ciekawe fotografie ze swoich albumów domowych, pokazujące jak się pracowało przed laty i jak się świętowało - mówi Ewa Macałka.

W monografii Gminy Zabierzów można znaleźć wiele informacji o Kobylanach.

1399 rok - Pierwsze pisemne wzmianki o Kobylanach.

1827 rok - Nadano wsi nazwę Kobylany i taka została do dziś. Wcześniejsze nazwy: Kobilany, Cobilani, Kobielany.

1464 rok - Król Kazimierz Jagiellończyk - na prośbę dziekana krakowskiego Mikołaja Lasockiego - przeniósł Kobylany z prawa polskiego na magdeburskie, które dawało możliwości funkcjonowania samorządów wiejskich. W tym czasie u boku króla służył Jakub z Kobylan jako nadworny marszałek litewski księcia Witolda, brata Władysława Jagiełły.

1821 rok - Chłopi z Kobylan, Brzezinki i Rudawy zostali oczynszowani, co oznaczało zwolnienie z odrabiania pańszczyzny (jedna z pierwszych prób rozwiązania kwestii chłopskich na ziemiach polskich). Wydarzenie upamiętnia krzyż stojący do dziś na granicy Kobylan i Brzezinki.

1871 rok - Powstanie szkoły ludowej w Kobylanach z jednym nauczycielem.

1914 rok - W Dolinie Kobylańskiej dziewczynce pasącej gęsi objawiła się Matka Boska. Na pamiątkę w skalnej wnęce usytuowano ołtarzyk z figurką Maryi.

1946-1950 - Elektryfikacja wioski.

1965 rok - Wybudowano nowoczesny budynek szkoły tysiąclatki.

1982 rok - Powstanie gazociągu.

1984 rok - Wybudowano punkt katechetyczny z kaplicą.

1988 rok - Budowa wodociągu.

1990 rok - Ks. kardynał Franciszek Macharski utworzył w Kobylanach parafię pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, a pierwszym proboszczem został ks. Stanisław Gęsiorek.

2011 rok - Nadanie nazw ulic w wiosce.