Z kalendarium 05.11 - 11.11

* ŚMIERĆ KRÓLA. Wojska dowodzone przez króla Polski i Węgier Władysława Jagiellończyka zostały pokonane przez Turków pod Warną. Bitwa początkowo miała przebieg pomyślny, ale król podjął tragiczną decyzję - stanął na czele nadwornego hufca i przypuścił atak, podczas którego zginął. To wywołało panikę w szeregach chrześcijańskich, które poszły w rozsypkę.

8 listopada 1620

* CZESKA KLĘSKA. Doszło do bitwy pod Białą Górą. Siły czeskich protestantów zostały rozbite przez wojska koalicyjne katolickich Habsburgów. Była to największa klęska w historii Czech. Habsburgowie zlikwidowali niezależność Królestwa Czech, tworząc z niego własną dziedziczną prowincję, tępiąc język czeski i kulturę oraz nasilając germanizację.

8 listopada 1632

* SPOKOJNA ELEKCJA. Sejm elekcyjny wybrał na króla Władysława Wazę. Poparli go zarówno bracia, jak i papież Urban VIII oraz sejmiki szlacheckie. Inni pretendenci, jak np. szwedzki król Gustaw II Adolf, nie mieli większych szans. Zarówno zjazd konwokacyjny, jak i elekcyjny należały do najspokojniejszych w dziejach polskich elekcji. Królewicz uzyskał 3543 głosy elektorskie szlachty. Jego koronacja odbyła się 6 lutego 1633 r. w Krakowie.

5 listopada 1794

* UPADEK WARSZAWY. Podczas powstania kościuszkowskiego 4 listopada Rosjanie przypuścili szturm na Pragę, którą zdobyli po czterogodzinnej walce. Następnie dokonali masakry ludności, mordując około 20 tys. osób. Ten akt sterroryzował lewobrzeżną stronę Warszawy i skłonił miasto do kapitulacji. Powstańcy wycofali się, a 5 listopada Warszawa została zajęta.

7 listopada 1917

* WYSTRZAŁ Z "AURORY". O godzinie 21.40 z działa krążownika "Aurora" stojącego na Newie w Piotrogrodzie naprzeciw Pałacu Zimowego - siedziby Rządu Tymczasowego, oddano strzał ślepym nabojem, na komendę okrętowego komisarza A. Biełyszewa. Strzał ten został później szeroko spopularyzowany w propagandzie komunistycznej jako umówiony sygnał do szturmu na Pałac Zimowy i początek rewolucji październikowej.

7 listopada 1918

* RZĄD LUBELSKI. Powstał Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej. Wobec rozkładu armii państw zaborczych utworzyli go przedstawiciele PPS i ugrupowań ludowych oraz część piłsudczyków. Premierem został Ignacy Daszyński, a ministrami m.in. Wacław Sieroszewski, Edward Rydz-Śmigły i Jędrzej Moraczewski. 12 listopada Daszyński udał się wraz z częścią rządu do Warszawy i złożył dymisję na ręce Józefa Piłsudskiego.

11 listopada 1918

* KONIEC CESARSTWA. Cesarz austriacki Karol I Habsburg zrzekł się pełnionych funkcji państwowych, lecz nie abdykował. Opuścił opustoszałą rezydencję w Schönbrunnie i udał się do pałacu w Eckarstau pod Wiedniem. Tam przyjął delegację Węgier i podpisał zrzeczenie się z udziału w rządach. W 1919 r. musiał wyjechać z Austrii, lecz nigdy formalnie nie abdykował i nie porzucił myśli o powrocie na tron.

9 listopada 1923

* PUCZ MONACHIJSKI. Adolf Hitler i jego zwolennicy podjęli próbę zbrojnego przejęcia władzy w Monachium. Poparcia udzielił im bohater z I wojny światowej gen. Erich Ludendorff. Maszerujący do centrum miasta puczyści natknęli się jednak na policję, która otworzyła do nich ogień, w wyniku czego pochód uległ rozproszeniu. Hitler został skazany na pięć lat więzienia, a NSDAP rozwiązana.

5 listopada 1940

* BANDERA NA "PIORUNIE". W porcie w Greenock odbyło się podniesienie bandery na niszczycielu "Piorun" przekazanym polskiej Marynarce Wojennej przez Royal Navy. W polskiej służbie okręt wsławił się m.in. nawiązaniem kontaktu bojowego ze słynnym niemieckim pancernikiem "Bismarck" i oddaniem do niego trzech salw. 28 września 1946 r. ORP "Piorun" został zwrócony Wielkiej Brytanii.

6 listopada 1949

* MARSZAŁEK ZE WSCHODU. Na polecenie Józefa Stalina Konstanty Rokossowski został powołany na urząd polskiego ministra obrony narodowej i mianowany marszałkiem Polski. Od 1950 r. Rokossowski był też członkiem Biura Politycznego KC PZPR, a od 1952 - wicepremierem. Realizował politykę represji wobec przedwojennych polskich oficerów i sowietyzacji WP. W 1956 r. po dojściu Gomułki do władzy został odwołany z funkcji.