Czy Mazan da się przekonać, że polskie karpie to symbol seksu?

Leszek Mazan przepytał karpia i w nagrodę uwolnił Fot. Andrzej Banaś

Typowo męska uroda, zachęcajco uchylony otwór gębowy, urocze wąsiki. Nic dziwnego, że gorące pocałunki Breżniewa nazwano "karpikami".

-Nigdy was nie interesowała polityka? Nawet wtedy, gdy w wyniku chrztu pierwsi Piastowie kazali narodowi pościć, co oznaczało większą konsumpcję ryb?

- Bywało, że Chrobry kazał zastawiać na piątkową ucztę czterdzieści stołów z rybami, ale karpi wśród nich nie było. Pierwsze pojawiły się na Śląsku i Małopolsce. Rozumie pan: wcześniejszy o kilkadziesiąt lat chrzest, więcej postów, więcej ryb i zdrowych tłuszczy wzmagających proces myślenia, a w konsekwencji szybsza akceptacja społeczna rychłego króla polskich wód- karpia. Ryby walecznej i inteligentnej, mięsistej, tłustej, sytej, smacznej, wręcz prowokującej do hodowli.

-Długą to drogę musieliście przepłynąć

- Długą. Nie przypadkiem prawie identyczną z tą, jaką w tym samym czasie przebyli ojcowie cystersi: z Bałkanów przez Włochy, Bawarię,Czechy,Wyżynę Morawską, Śląsk Cieszyński, Opole. Moi przodkowie małopolscy wiodą się od najwyższej, nieskalanej mariażami z pływającym gminem arystokracji, żerującej do dziś w słynnych stawach w Trzeboniu. Tracę apetyt słuchając, że cystersi nauczyli was wypalać cegłę. O tym, że dzięki nim macie na stołach karpie nie pamięta prawie nikt. Ciekawe, skąd braliście siłę do owego wypalania?

- Chyba pan trochę przesadza. Gdzie by chłopów z trzynastowiecznych cegielni było stać na taką drogą rybę?

- No, mogli kłusować i nie wątpię, że to robili, a stawów z karpiami szybko przybywało. Najlepiej to szło w okolicach Zatora, gdzie już Bolesław Krzywousty pozwolił mieszkańcom na trzy młyny i oczyszczenie jeziora utworzonego przez wylew Wisły. Szły czasy, że stawy hodowlane stawały się równie ważne jak browary. U Bolesława Wstydliwego ryby musiały być na stole na okragło: Kinga, jego żona, nie jadała mięsa.

-Sam książę podobno lansował żaby.

- Nie wstyd panu tak mówić o założycielu Krakowa? Czysta perwersja! Ale fakt, że karpi nie jadał. Pierwszy nasz potwierdzony przodek pojawił się na półmisku wawelskim 16 sierpnia 1292 roku. Było to na uczcie wydanej z okazji wjazdu na zamek króla czeskiego - za osiem lat również polskiego -Wacława II z dynastii Przemyślidów. Czesi, jakże słusznie, uwielbiali karpie. Podobnie zresztą jak Habsburgowie.W naszych stawach wciąż żywa jest opowieść, jak to magistrat krakowski w roku 1880 przygotował na przyjazd cesarza Franciszka Józefa przyjęcie powitalne złożone - jako że monarcha przybywał w piątek - wyłącznie z ryb, z karpiem w roli głównej. Tymczasem, ciesząc się na galicyjskie przysmaki, dworscy urzędnicy załatwili u biskupa Wiednia dyspensę, a magistrat krakowski musiał co rychlej rżnąć wieprzki i gotować bigosy. Monarcha, cieszący się na krakowskiego karpia tak posmutniał, że chciał wracać do Wiednia.

- Wrócimy do ostatnich Piastów, do uczty u Wierzynka.Czy to właśnie wtedy pożarto jednego z pańskich praszczurów?

- O ile wiem, czeska nowinka ichtiologiczna nie od razu się przyjęła i w 1364 roku u Wierzynka karpi jeszcze nie było. Jadał je na pewno dopiero Władysław Jagiełło, osobliwie w galarecie (pisze o tym Długosz). Jadała - na przemian z flakami - jego węgierska małżonka Jadwiga. Dunajeckie karpie musiały często figurować w menu synów Kazimierza Jagiellończyka, kształconych w Nowym Sączu przez Jana Długosza. Popatrz pan, ksiądz kanonik tak do jedzenia ryb rozum dających ich zmuszał, a przecież z czterech wychowanków aż trzech - dwu królów i jeden kardynał zmarło nam na syfilis.
- Ale jeden został świętym!

- Królewicz Kazimierz. Ten, jak sądzę, ograniczył swoje menu wyłącznie do karpi. Kochała je również bardzo jego bratowa, małżonka Zygmunta Starego Włoszka Bona Sforza. Były to świetne karpie zwane Królewskimi, hodowane z myślą o bogatej magnaterii i wytwornych podniebieniach mieszczan. Bona kazała je podawać na wawelski stół z sałatą, której król z definicji nie znosił. Słyszałem nawet taki wierszyk: "Na Wawelu Jagiellon brodaty/Puścił pawia na widok sałaty"...Włoszka, znakomita gospodyni zabiegała o stawy rybne, osobliwie te najsławniejsze,w Knyszynie. Największy ma 480 ha, a wykopał go diabeł na rozkaz pierwszego w dziejach kosmonauty, pana Jana Twardowskiego, choć są i inne, mniej prawdopodobne wersje: Staw ten egzystuje od dawnych już czasów/Pamięta Jagiellonów, panowanie Sasów/Przetrwał burze dziejowe, inwazję Moskali/ Król Zygmunt go założył, Czesi wykopali.

- Czesi? Dlaczego Czesi?

- Przypuszczam, że dla pieniędzy. A sprowadzono ich, bo w hodowli ryb byli bodaj lepsi nawet niż w warzeniu piwa, polska szlachta biła się o nich niczym Chrobry o relikwie świętego Wojciecha. Karpie polskie szturmem wtedy zdobywały europejskie rynki. Przybyszom z zagranicy radzili karczmarze: Raczej zjedz kuropatwę albo karpia dzwono/A pij to wino czyście, co go postawiono. A owi przybysze po powrocie do ojczyzny pisali: Jest coś,w czym Polacy bardzo nas przewyższają; co się tyczy ryb,to znają się na nich cudownie...Przyrządzają je tak znakomicie i dodają im jakiegoś smaku tak wybornego, że u najbardziej przejedzonych ludzi budzi się na nie apetyt. Nie muszę dodawać, że największym powodzeniem cieszył się karp.

- Mimo, że zalatywał mułem?

- Eeeee,tam...Panie domu dobrze wiedziały, że naszego brata trzeba włożyć na kilka dni do cebrzyka z czystą, zimna wodą. Że wysłana po karpie służąca ma kupić piątnika, czyli karpia najbardziej godnego piątkowego stołu, świetnego, mięsistego, z łatwo odchodzącą łuską. A użycie do panierki zamiast tartych pszennych bułek pieczywa żytniego uchodziło za zbrodnię.

- Nie bierze was nigdy ochota, by się na profanach przy wigilijnym stole zemścić?

- Bierze. Mamy środki. Mamy swoją Wunderwaffe, cudowną broń. Prócz 99 dużych, łatwo namierzalnych kręgów, żeber, podpory płetw i innych części szkieletu, w tułowiowych czy ogonowych partiach naszych mięśni,w setkach, jeśli nie tysiącach przegród błonowych tkwią ości: cienkie, twarde, sprężyste, śpiczaste, niekiedy rozszerzone w kształcie litery Y. Wystarczy by w świętą wigilię posadzić na fotelu laryngologicznym każdego, kto dłubie w nas nieuważnie, z lekceważeniem, mlaska, albo zbyt zapalczywie krztusi się argumentami w idiotycznej dyskusji politycznej.Wy macie rozkosz jedzenia. Rozkoszą świątecznego karpia jest zemsta.

-Te ataki zawsze są uzasadnione?

- Nasze oficjalne dzieje odnotowują tylko jedną pomyłkę. To znana historia z waszym hetmanem, co to dla ojczyzny ratowania rzucił się przez morze z ością w gardle. Nazywał się Stefan Czarniecki i miał, podobnie jak Waszyngton, sztuczną szczękę, czego nie wzięto pod uwagę ferując wyrok.
-Który z polityków powinien przy wigilii najbardziej uważać?

- Leszek Miller. Polujemy na niego od dawna. Nigdy mu nie zapomnimy jego cynicznej wypowiedzi z 17 listopada 1998 roku: "Zwolennicy lustracji przypominają mi trochę karpie, które głosują za przyspieszeniem świąt Bożego Narodzenia". Nieprawda! Nigdy nie braliśmy udziału w żadnych waszych wyborach.Chyba,że pan Miller miał na myśli Gorlice, gdzie nazwisko Karp nosi aż 547 obywateli, prawie dokładnie 1/5 wszystkich Karpiów w Polsce.

- A w ostatnich burzliwych politycznie latach nie spotkał się pan z przejawem dyskryminacji?

-Pomijam dziecinnie próby kwestionowania należnego szacunku dla polskich i tylko polskich karpi. Ale wydarzyło się w Krakowie coś, co zmusza do głębszych refleksji. Otóż, jak pan wie, jesteśmy symbolem seksu: męska uroda, dolny zachęcajco uchylony otwór gębowy, dwie pary wąsików niczym u Jana Sobieskiego... Najprawdopodobniej to sprawiło, że najgorętsze pocałunki Leonida Breżniewa nazwano właśnie "karpikami". Duże zdjęcie najsłynniejszego z tych karpików, którym wpił się w usta Edwarda Gierka...

- Chyba Ericha Honeckera, tego z NRD.

- Nie, Gierka. Breżniew nikomu nie odmawiał tej rozkoszy. Otóż to zdjęcie wisiało w jednej z krakowskich restauracji z podpisem: Przywódca radziecki informuje swojego polskiego przyjaciela co jadł dzisiaj na obiad. Przed świętami fotografia zniknęła. Podobno klienci traktowali ją - niech pan sobie wyobrazi ! - nie jak promocję karpia, ale propagowanie związków homoseksualnych!

Rozmawiał LESZEK MAZAN

Na historii, tradycji Krakowa Leszek Mazan zna się jak nikt. Mawia: "Poza Krakowem życia nie ma. A jeśli jest, to co to za życie!"

Krakauer. O nauce, którą uprawia mawia: Krakauerologia to nauka o wyższości Krakowa nad resztą świata. Jak popatrzymy na to miasto z perspektywy czasu to dojdziemy do wniosku, że musimy być lepsi, choćby dlatego, że zostaliśmy ochrzczeni 100 lat wcześniej niż cała reszta Lechitów.